ՀԱՑԻ ԿՏՐՈՆԸ
Գուրգեն ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆ
1977-ի ամռանն էր։ Հորդառատ անձրևից անմիջապես հետո արեգակը ամպերի տակից երևաց, զովությունից հետք անգամ չթողնելով: Երևանում ասֆալտը երկար թրջված չէր մնում, րոպեների ընթացքում չորանում էր, և միայն մայթերի կողքով կայտառ վազող առվակներից, մեկ էլ տոթից, կարելի էր կռահել, որ քիչ առաջ անձրև է տեղացել:
Քաղաքի կենտրոնում միակ ավտոլվացման կետը Պուշկինի փողոցում էր, Բրյուսովի անվան ինստիտուտի բակում: Ընդմիջման ավարտին կես ժամ ունեի և որոշեցի մեքենաս լվանալու տալ: Ինստիտուտի ասֆալտապատ բակում երկու մետաղյա ավտոտնակ էին տեղադրել: Մեկում անվադողեր էին նորոգում, մյուսում մեքենա էին լվանում: Լվացման ավտոտնակը ազատ էր, և մեքենաս կանգնեցնելով դուրս եկա։
-Կներեք, այսօր չենք աշխատում, - ինձ մոտենալով ասաց լվացող երիտասարդը:
-Ի՞նչ է, ջուր չունե՞ք, - հարցրի ես:
-Ջուր ունենք, հետադարձն է խցանվել, տեսնո՞ւմ եք, սապնաջուրը հավաքվել է պատի տակ, ներս չի քաշում: Ինստիտուտի ռեկտորը քիչ առաջ եկավ, նկատողություն արեց, - պատասխանեց երիտասարդը՝ գլխով շենքի կողմը ցույց տալով:
-Կոյուղու մասնագետ հրավիրեք` խցանումը կբացի, - առաջարկեցի ես:
-Այստեղ կոյուղի չկա, կեղտաջրերը ներքև են իջնում և անհայտանում պատի տակ բացված մի փոքրիկ անցքում: Առավոտյան անցքով լար մտցրինք, ջուրը ներս քաշվեց, անձրևից հետո նորից խցանվել է:
-Նորից փորձիր լարով անցքը բացել, մեկ էլ տեսար ստացվեց:
Երիտասարդը չկամորեն, կողքի ավտոտնակից մի երկար ամրան վերցնելով, անցավ գործի: Ամրանի ծայրով օճառաջրի մեջ շոշափելով գտավ անցքը և այն ներս մտցրեց: Կեղտաջրի վրա պղպջակներ երևացին և հավաքված ջուրը աստիճանաբար սկսեց անհետանալ բացված անցքում:
-Տեսա՞ր, ստացվեց: Դե արագացրու, միայն դրսից լվա, ժամանակ չունեմ:
Արդեն աշխատանքը ավարտին էր մոտենում, երբ կրկին պատի տակի անցքը խցանվեց: Տեսնելով, որ ջուրը հավաքվում է, նա փնթփնթոցով ամրանը վերցրեց և նյարդայնացած սկսեց անցքը բացել: Կեղտաջրի վրա օդի պղպջակներ հայտնվեցին, և լուցկու տուփի մեծությամբ, տպագիր թղթեր սկսեցին դուրս գալ անցքից:
ՈՒրեմն այդ մանր թղթի կտորներն էին խցանման պատճառը:
-Դժվար սրանք խցանեին, - պատասխանեց երիտասարդը՝ թղթերից մեկը ջրից հանելով և զարմացած նայելով:
-Հացի կտրոն է, - ասաց նա, տպագիր թուղթը ինձ մեկնելով:
Իրոք, հացի կտրոն էր, որի վրա պարզ կարդացվում էր` «ՀԱՑ - 250 գրամ, ԵՐԵՎԱՆ 1937 թ. օգոստոս»:
Մինչ ես կարդացի, անցքը բացվեց և կեղտաջրերի հետ կուլ տվեց նաև լույս աշխարհ հանված մյուս կտրոնները:
1937 թվականին ինստիտուտի շենքում է եղել է ներքին գործոց նարկոմատը (ՆԿՎԴ - ն), որի նկուղ-բանտախցերն այժմ բակի ասֆալտի տակ էին մնացել:
1937-ին անհայտ կալանավորը որքան էր կարևորել այդ հացի կտրոնները, որ խնամքով պահել էր խցի մի անկյունում՝ հույս ունենալով, որ դուրս կգա այդ դժոխքից և հացի կտրոններն էլ իրենց նպատակին կծառայեցնի: Սակայն կտրոնները մնացել էին խցում, ամենայն հավանականությամբ՝ տիրոջ հետ միասին:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
