Այվազյանի բեմատեսությունը խորհրդավոր է և նորարարական

«Երազ իմ երկիր հայրենի» երգի ներքո բացվեցին վարագույրները: «Գոյ» թատրոնի «Դեկորներ» ներկայացմամբ մեկնարկեց «Այվազյանական» հանրապետական թատերական երկրորդ փառատոնը:

«Ամբողջ մեկ շաբաթ հայաստանյան թատերական կյանքը կշնչի այվազյանական թատրոնի թարմությամբ: Երբ փորձում եմ պատկերացնել Աղասի Այվազյանի արվեստը մեկ հարթության մեջ, այն ինձ թվում է մի հրաշալի գետ` իր վտակներով, որոնցից մեկը շատ հորդաբուխ է, հետաքրքիր լույսով պարուրված: Դա Աղասի Այվազյանի դրամատուրգիան է,- ասաց գրականագետ ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆԸ, նշեց որ Աղասի Այվազյանն ունի 25 պիես` մեկը մեկից տարբեր, մեկը մեկից հետաքրքիր, գրված` նվիրումով դեպի մարդը: «Ինչպես ինքն է ասում՝ իր գրականությունը սեր է և իր ոչ մի ստեղծագործություն նման չէ մյուսին, որովհետև սիրելով է արարել»,- ասաց գրականագետը, նշելով, որ Այվազյանի բեմատեսությունը խորհրդավոր է և նորարարական:
Գրողների միության առաջին քարտուղար ՊԵՏՐՈՍ ԴԵՄԻՐՃՅԱՆԻ կարծիքով` Այվազյանի գրականությունը առանձնանում է ամբողջ հայ գրականության մեջ, և եթե կարողանայինք նրան ըստ արժանվույն ներկայացնել աշխարհին, համաշխարհային գրականության մեջ նույնպես կունենար իր ուրույն տեղը, որին արժանի էր: ՀԳՄ քարտուղարի խոսքով` կան գրողներ, որ հրաշալի, պատկերավոր լեզվով պատմում են, սյուժեներ են ստեղծում, կան գրողներ էլ, որոնք պարզապես ապրում են իրենց գրականության մեջ: «Այսինքն, նրանց համար, ինչպես Աղասի Այվազյանն էր ասում, գրականությունը ոչ թե մասնագիտություն է, այլ կյանք: Նրանք իրենց հերոսների մեջ ապրում են,- ասաց նա: Երբ Սարոյանին հարցրել են, թե ինչպես է ընտրում հերոսներին, նա ասել է` իմ բոլոր հերոսները ես եմ: Պետրոս Դեմիրճյանը նկատում է, որ նույն բանը կարող էր ասել Աղասի Այվազյանը և նշում, որ Այվազյանի գրականության գլխավոր թեմաները կամ «հերոսները» երեքն են` ժամանակը, մարդը և հայ մարդը:
Աղասի Այվազյանի դրամատուրգիայի մասին եկավ պատմելու նաև ռեժիսոր Սամսոն Ստեփանյանի բեմադրած «Դեկորները»:
-Էս որտե՞ղ ենք:
-Ոչ մի տեղ։
-Ոչ մի տեղ, այսինքն` ամեն տեղ ենք:
-Բայց ինչպե՞ս ամեն տեղ, երբ մենք էստեղ ենք:
-ՈՒրեմն, էստեղ ենք (մեջբերումը բառացի չէ- Ա.Ս.):
Իրենց տեղը փնտրող չորս անանուն հերոսները կորցնում են ազատությունը` այդպես էլ չգտնելով տեղ ասվածը: Սպիտակը, որ խորհրդանշում էր մաքրությունը, հեշտությամբ փոխարինվում է հոգեբուժարանը նկարագրող տարածքի: Չորս պատերը, որ պետք է լուծեին տեղ ու ժամանակի խնդիրը, վերածվում են բանտի: Երևակայությունդ որքան էլ վառ լինի, զգում ես դրսի ցուրտը, մանավանդ, երբ հրաժարվում ես տեղից (իրական) ու ընտրում ազատությունը: Տեղի խնդիրը կարող էր լուծել բազմոցը: Մեկ բազմոց` չորսի համար: Բազմոցը հայտնվում է` կնոջ հետ, ամեն ինչ իրար խառնելով: «Բազմոցով կնոջից» հոգնած հերոսներն ընտրում են ազատությունը: Էլի սկսվում է աբսուրդային անտեղությունը, գոյություն չունեցող «հիմա»-ն: Թեև, եթե ոտքերիդ տակ հատակ կա, գլխիդ վերևում` առաստաղ, ուրեմն այնտեղ չես:
Գլխավոր դերակատարներն են` Գուրգեն Սարգսյանը, Սարգիս Չոլոյանը, Աշոտ Տեր-Մաթևոսյանը, Սամվել Թոփալյանը և Աննա Հարությունյանը:
Հավելենք, որ Երևանի թատրոնի ու կինոյի պետական ինստիտուտում մինչև նոյեմբերի 18-ը Այվազյանական» փառատոնի շրջանակում կցուցադրվեն «Առլեզ», «Գոյություն», «Օվկիանոսի հեքիաթները», «Քարանձավ» և այլ ներկայացումներ: Կլինեն նաև գրական քննարկումներ:
«Այվազյանական» հանրապետական թատերական երկրորդ փառատոնն իրականացվում է Երևանի քաղաքապետարանի և ԵԹԿՊԻ աջակցությամբ: Ներկայացումների մուտքն անվճար է: Փառատոնի պատվավոր նախագահն է Աղասի Այվազյանի այրին` տիկին Գրետա Վերդյանը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ