Սոս Սարգսյանը կադրում այնքան ճշմարտացի էր, որ երկրորդ պլանում կենցաղային իրերը սխալ էին թվում

Մի հավք զարկի ես մի օր.

Թըռա՜վ, գընաց վիրավոր...

Համազգային թատրոնը բազմամարդ էր, հնչում էր սիրված դերասանի կենդանի ձայնը, շուրջ բոլորը մոմեր էին, հրաժեշտի ծաղիկներ, զսպված արցունքներ, լուռ աղոթք: Զրույցները ՍՈՍ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ բացակայության ու նրա մշտատև ներկայության մասին էին: Ավելի քան երբևէ օդում թևածում էին հուշերը, ափսոսանքը, մտատանջությունը: Ավելի քան երբևէ շրջանառվում էր Համազգային թատրոնի շենքի հարցը: Դա վարպետի վերջին, մեծ երազանքն էր:

«ՆԱ ԻՐԵՆ ՉԽՆԱՅԵԼՈՒՉԱՓԱՆԿԵՂԾ ԷՐ, ԻՐԵՆ ՉԽՂՃԱԼՈՒՉԱՓ` ԱՆԿԵՂԾ»

«Մեզնից կախված ամեն ինչ արեցինք, բազմիցս հարցը բարձրացվել է, նույնիսկ հանրային քննարկում եղավ, կարծես թե ոչ մի խանգարող բան չկար, բայց ձգձվեց, ձգվեց և արդյունքում մեր պապին (մենք Սոս Սարգսյանին պապի էինք ասում) չտեսավ թատրոնի շենքը,-ասաց Համազգային թատրոնի դերասան ԿԱՐԵՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԸ:- Ասում էր, գոնե հիմքը գցեն, տեսնեմ, գոնե դա տեսնեմ: Այդպես էլ չտեսավ: Դա համարում եմ անխղճություն»:
Շենքի հարցը միշտ եղել է համազգայինի խնդիրների խնդիրը: Դերասանը պատմեց, որ էքսպոյի ժամանակ խաչբառ են կազմել, հարցին, թեո՞րն է Համազգային թատրոնի երազանքը, պատասխանել է հանրապետության նախագահը: Նա իր ձեռքով գրել է` շենք:

Ի՞նչ կլինի Համազգայինի երազանքի հետ հիմա արդեն, երբ Սոս Սարգսյանը մեզ հետ չէ:

«Ես հույս ունեմ, որ խոսքը, որ տվել են` շենքը կառուցելու, ի վերջո, տղամարդու խոսք է»,- վրդովված ասաց դերասանը:
Նա պատմելու շատ բան ուներ, կարծում եմ, անվերջ կարող էր խոսել Սոս Սարգսյանի մասին: Ասաց, որ մեծ փիլիսոփա էր Սոս Սարգսյանը, շատ բան էր տեսել և ինչ-որ տեսել էր, տեսել էր միայն հայի աչքերով : Դրանում էր նրա ամբողջ հմայքը: Պատմեց, որ ներկա է եղել համազգայինի վերջին պրեմիերային` Չեխովի «Քեռի Վանյա» ներկայացմանը: «Հացի խնդրի» բեմադրությունը նրան շատ է ուրախացրել, ներկա է եղել փորձերին, վարել է փորձը, բեմադրությունն էլ ստացվել է այնպես, ինչպես ինքն է ուզել: «Ծննդյան տոները սենյոր Կուպելլոյի տանը»` նրա վերջին բեմադրությունն էր: «Այդ ներկայացումը, կարծես, իր մասին էր, հանձինս գլխավոր հերոսի, երևի, ինքն իրեն էր տեսնում,-ասաց դերասանն ու հավելեց:- Սիրում էր մեզ, գովեստի խոսքեր էր ասում, նրա ներկայությունը ոգևորող էր ու զսպող: Միշտ ասում էր բեմում ազնիվ եղեք, մի խաբեք հանդիսատեսին ձեր հույզերով, ձեր լացով: Հենրիկ Մալյանն ասում էր` Սոս Սարգսյանը կադրում այնքան ճշմարտացի էր, որ երկրորդ պլանում` կենցաղային իրերը սխալ էին թվում: Հազվադեպ է այդպիսի բան լինում, դա ֆանտաստիկ բան է: Նա իրեն չխնայելու չափ անկեղծ էր, իրեն չխղճալու չափ`անկեղծ»:

«ԱՅՍ ՄԱՐԴԻԿ ՊԻՏԻ ՀԱՎԵՐԺ ԱՊՐԵՆ, ԵԹԵ ՉԵՆ ԱՊՐՈՒՄ ՀԱՎԵՐԺ, ՈՒՐԵՄՆ ԻՆՉ-ՈՐ ՏԵՂ ԻՆՉ- ՈՐ ԲԱՆ ՍԽԱԼ Է»

Զրուցեցինք նաև վաստակավոր դերասան ՌԱՖԱՅԵԼ ՔՈԹԱՆՋՅԱՆԻ հետ: Նա պատմեց մի տխուր ճամփորդության մասին, երբ Սոս Սարգսյանի հետ գնացել են Անդրկովկասի ամենամեծ դերասանուհու` Վերիկո Անջապարիձեի թաղմանը: «Հիշում եմ, թե որքան ճիշտ հրաժեշտի խոսք ասաց և վերջում ավելացրեց` պետք է խոստովանել, որ պանթեոնը շատ հարստացավ, բայց բեմը դատարկվեց և աղքատացավ, որովհետև գնաց մեծագույն դերասանուհին: Այսօր նույն խոսքերը իրավամբ կարելի է ասել ՍոսԱրտաշեսիչի համար: Մեր պանթեոնը հարստացավ, բայց մեր բեմը, մեր կյանքը աղքատացավ: Եթե գնում են այսպիսի մեծ մարդիկ, ուրեմն աշխարհում ճշմարտություն չկա, որովհետև այս մարդիկ պիտի հավերժ ապրեն, եթե չեն ապրում հավերժ, ուրեմն, ինչ-որ տեղ ինչ-որ բան սխալ է: Այսօր մենք ականատես ենք լինում կյանքի այդ սխալին: Մեզ համար նա խորհրդանիշ էր և նահապատ: Այսօր մենք ճանապարհ ենք գնում նահապետին»:

«ԴԱ ՄԵՐ ԻՄԱՑԱԾ ԴԱՍԱԿԱՆ ԱՍՄՈՒՆՔԸ ՉԷՐ, ԴԱ ԽՈՍՔ ԷՐ` ՄԱՐԴՈՒ ՀՈԳՈՒ ՄԵՋ ՄՏՆՈՂ»

«Մշտապես մտածել եմ` այս կամ այն քայլս ի՞նչ տպավորություն կթողնի նրա վրա»

Ռեժիսոր, Երևանի քաղաքապետի խորհրդական ԱՐԱՄ ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆԸ խոսեց Սոս Սարգսյանի թողած «մեծ բացակայության» մասին` թատրոնի, կինոյի աշխարհում, նաև մեր հասարակական կյանքում: «Նրանով ավարտվեց մի ամբողջական դարաշրջան, քաղաքացու այս կերպարը պարզապես ուսանելի է, նա շարունակելու է իր կերպարով մեզ բոլորիս ուղղորդել: Ես եղել եմ իր ուսանողը և մշտապես մտածել եմ` այս կամ այն քայլս ի՞նչ տպավորություն կառաջացնի նրա մեջ, շարունակելու եմ ենթագիտակցությանս մեջ ունենալ իր տեսակը, անընդմեջ փորձելու եմ հասկանալ` ի՞նչ կմտածեր իմ այս կամ այն քայլի, ստեղծագործական աշխատանքի, ընդհանրապես, գործունեությանս մասին: Կարծում եմ, ինձ ու շատ-շատերին առավել զգոն կպահի նրա կերպարը նաև այսուհետ»:

Արամ Սուքիասյանը հիշատակեց նաև ֆիլմերն ու ներկայացումները, որտեղ ֆենոմենալ, զարմանահրաշ կերպարներ է կերտել վարպետը` «Սպիտակ անուրջներ», «Լիր արքա», «Եռանկյունի», «Հեղնար աղբյուր», «Գիքորը»… Նշեց, որ նրա խոսքի կուլտուրան, անմիջականությունը, իրեն հատուկ, յուրօրինակ երաժշտականութունը երբեք կապկել չի լինի: «Ոսկե ֆոնդում առկա են նյութեր, որոնք մեր մշակութային գանձարանի լավագույն նմուշներն են, դրանք իրավամբ հուշարձաններ են` գրական արվեստի և դրա մատուցման ժանրում,-ասաց Արամ Սուքիասյանը:- Սոս Սարգսյանի ընթերցածը երբեք չէր կարելի ասմունք անվանել, դա մեր իմացած դասական ասմունքը չէր, դա խոսք էր` մարդու հոգու մեջ մտնող, լիներ Իսահակյան, Թումանյան, թե Նարեկացի: Բազմաթիվ փորձեր են արվել Նարեկացի ընթերցելու, լավագույնը շարունակում է մնալ Սոս Սարգսյանի ընթերցածը, այնքան հայերեն, այնքան մատչելի»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ