«Պետք է լուծում գտնել, ազատել հրապարակը կանգառներից, կայանատեղերից»
27.09.2019 | 01:36
Բարեկարգվու՞մ է Երևանը, թե՞ օրեցօր կորցնում դեմքը: Ի՞նչ տեսք ունի մայրաքաղաքի գլխավոր հրապարակը: Ի՞նչ կա դրա ընդերքում: Ինչպե՞ս են պահպանվում պահպանման գոտիները: Այս հարցերով սկսեցինք մեր զրույցը պատմական հուշարձանները վերականգնող ճարտարապետների հայկական ասոցիացիայի փոխնախագահ, վերականգնող ճարտարապետ ՍՏԵՓԱՆ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ հետ:
-Հանրապետության հրապարակը ավտոկայանատեղի է հիշեցնում: Այս խնդիրը լուծելու ի՞նչ ուղիներ եք տեսնում:
-Ես կարծում եմ, որ այդ խնդիրը հրապարակով չի սահմանափակվում, ամբողջ Երևանն է աղետալի վիճակում: Հրապարակը պետք է լինի հրապարակ՝ բառիս բուն իմաստով: Մարդիկ այստեղ պետք է զբոսնեն, հանգստանան: Մեր հրապարակն այնպես է կառուցվել, որ շուրջը մեքենաները պտտվում են: Պետք է լուծում գտնել, ազատել հրապարակը կանգառներից, կայանատեղերից: Կարծում եմ, արժե մտածել ստորգետնյա ենթակառուցվածք ստեղծելու մասին՝ առևտրի կենտրոն, կայանատեղի, անցումներ: Ժամանակին նման առաջարկներ եղել են:
-Հանրապետության հրապարակի տակ հին քաղա՞ք կա:
-Քաղաք՝ չէ, հին Երևանի մասունքներն են, խորհրդային շատ վաղ անցյալում կառուցված թունելներ, անցումներ, պատերազմից պաշտպանվելու գազապաստարաններ: Եթե չեմ սխալվում, սխեմաները պահպանվել են: Մենք պատերազմող երկիր ենք, մայրաքաղաքում թաքստոց չունենք: Աստված մի արասցե, եթե ռմբակոծություն լինի, մետրո՞ն է մեր միակ հույսը:
-Ստորգետնյա ենթակառուցվածքը ի՞նչ աշխատանք է պահանջում:
-Հսկա տարածք է, տարիների աշխատանք է պահանջվում:
-Բացված հնությունը ի՞նչ պետք է անել:
-Ամեն ինչ պետք է օգտագործել: Ես մի օրինակ բերեմ. Լիոնի տակ Հռոմեական կայսրության քաղաք է եղել: Մարդիկ մետրոյում քայլում են, տեսնում այդ ամենը: Ապակե ծածկի տակ՝ պատմություն է:
-Մեր հրապարակում պեղումների կարիք կա՞:
-Պեղում չասենք, դրանք պարսկական տիրապետության ժամանակ կառուցված աղյուսաշեն կառույցներ են: Անշուշտ պատմություն է, հնություն է, ցանկացած երկիր դա սրբությամբ կպահպաներ, բայց պեղումների, հատուկ վերաբերմունքի անհրաժեշտություն չկա: Ճիշտ է՝ փլատակների մաքրումը պեղում ենք ասում, բայց այս դեպքում ինչ-որ բան գտնելու ակնկալիքով չի արվում դա:
-Սա պետական մոտեցում պահանջող խնդիր է, իսկ պետական բյուջեն շատ համեստ չէ՞՝ նման ձեռնարկի համար:
-Մենք ունենք մոտ 25-26 հազար պատմամշակութային հուշարձան՝ հնագիտական և ճարտարապետական կոթողներ: Այդ ամենը պահպանելու համար տարեկան հատկացվում է մոտ 250 միլիոն դրամ: Չնչին գումար է: Մեզ անհրաժեշտ են բարերարներ, լուրջ ներդրումներ: Հրապարակի պարագայում՝ պետք է գտնել մեծահարուստի, որը ստորգետնյա այդ տարածքում իր բիզնեսը կստեղծի՝ չվնասելով հրապարակը: Եվ պետք է պայման դնել, որ մշակութային շերտը պահպանվի:
-Բայց գիտենք, որ մեր մեծահարուստները մեծահոգաբար չեն վերաբերվում պատմությանը, նորը կառուցում են՝ վնասելով պատմամշակութային հուշարձանները, պատմական միջավայրը:
-Կարող եմ Գորիսի նոր քաղաքապետի օրինակը նշել: Հրաշալի նվիրյալ է իր հարազատ քաղաքին, իր բիզնեսն ունի և ուզում է իր միջոցներով Գորիսի տարածքում կանգնեցնել Հիսուսի արձանը: Նպատակ ունի նաև Բարձրավան գյուղը դարձնել քաղաք, այդ տարածքի պատմամշակութային հուշարձանները վերականգնել: Սրանք լավ գաղափարներ են: Այլ հարց է, թե ինչպես է դա արվելու: Հուսամ՝ լավ մասնագետներ կաշխատեն: Կան իրենց հողի մասին մտածող մարդիկ, պարզապես ուղղորդել է պետք նրանց:
-Կարծում եք՝ Հիսուսի արձանը կարո՞ղ է գրավել աշխարհի ուշադրությունը, զբոսաշրջիկների:
-Ինչու՞ ոչ: Խնձորեսկի ճոճվող կամուրջը, օրինակ, թվում է՝ հասարակ մի բան է, բայց տեսեք, թե զբոսաշրջիկների ինչ հոսք է ապահովում:
-Վերադառնանք Երևանի կառուցապատման խնդիրներին: Շատ ծայրահեղ չէ՞ պատկերը. անբարեկարգ է` գոհ չենք, բարեկարգում են, կառուցապատում` էլի դժգոհում ենք: Ի՞նչն է խնդիրը:
-Երևանում` Դալմայի այգիների հարակից տարածքում, ուզում են 270 մետր բարձրությամբ, 71 հարկ ունեցող «Անմոռուկ» երկնաքեր կառուցել: Կարծում եմ՝ սեյսմիկ երկրում նման շենք կառուցելը անհեթեթություն է՝ զուտ հարկայնության իմաստով, դեռ չեմ ասում՝ նախագիծը լավն է, թե վատը: Կամ Մաշտոցի պողոտայից նայում ես «Մայր Հայաստան» արձանին, հետևից կամաց-կամաց շենք է բարձրանում: Ինչի՞ է նման սա:
-Մասնագետներն ինչու՞ նախապես չեն կանխում այն, ինչը խեղաթյուրում է մեր քաղաքի տեսքը, անթույլատրելի է կամ անճաշակ:
-Գիտամեթոդական խորհուրդներում բազմիցս քննարկում ենք այդպիսի հարցեր: Օրինակ, եթե շենքը պատմական հուշարձանների ցանկում չէ, բայց գտնվում է պահպանության գոտու տարածքում, պետք է կառուցապատման խեղաթյուրում չլինի: Այսօր Երևանի կենտրոնի հիմնական հատվածները պահպանման գոտի են համարվում: Հարկայնության խնդիր ունենք, 10 հարկից ավելի չի կարելի և այլն: Օրեր առաջ գիտամեթոդական խորհրդում Խորենացի 13 հասցում 14 հարկանի շինություն կառուցելու հարցն էր քննարկվում, մերժեցինք:
-Կկանխվի՞:
-Գիտամեթոդական խորհուրդը նախագիծը մեժել է, բայց քաղաքապետարանը պետք է որոշում կայացնի: Իրենք էլ խիստ են մոտենում: Նախկինում ի՞նչ էր արվում. մենք հարյուր անգամ մերժեցինք ծածկած շուկայի նախագիծը, բայց ինչ ասես արեցին:
-Դուք ՀՀ-ում «Երկիր և մշակույթ» կազմակերպության նախագահն եք և կենտրոնական վարչության խորհրդի անդամ: Մի փոքր Ձեր ծրագրերից պատմեք:
-Այս տարի լրացավ «Երկիր և մշակույթ» կազմակերպության 30-ամյակը: Իրականում «Երկիր և մշակույթը» 45 տարվա պատմություն ունի, Հայաստան մուտք է գործել 89-ին՝ երկրաշարժից անմիջապես հետո: Հիմնանորոգել ենք Մեղրիի Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին, հուլիսի 27-ին տեղի ունեցավ պաշտոնական բացումը: Ընթացքի մեջ են Ապարանին կից Միրաք եզդիաբնակ գյուղի 5-րդ դարի բազիլիկ եկեղեցու վերանորոգման աշխատանքները, սկսելու ենք Սյունիքի Սրաշեն գյուղի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցու վերանորոգումը: Ամռանը հերթական գիտարշավի ընթացքում Սյունիքի մարզի Բեխ ավանի տարածքում գտնվող Տանձափարախի անապատում իրականացրինք բարեկարգման և մասնակի ամրակայման աշխատանքներ: Ծրագրերը շատ են:
-Սանահինում սպասվող աշխատանքների մասին ի՞նչ կասեք:
-Նախագիծը կսկսենք շուտով, բայց շատ խնդիրներ կան: Գերեզմանները մտել են հուշարձանի տարածք. նոր գերեզմանների մասին է խոսքը: Սանահին վանական համալիրին հարող Զաքարյան իշխանների դամբարանի տարածքում քանի՞ թաղում արեցին: Տապանադաշտը սեփականաշնորհել են: Բերում են կադաստրի թուղթը. հին գերեզման է, բայց տարածքը սեփականաշնորհված է: Պետք է վերանայել, որը անօրինական է` քանդել: Բայց պատկերացնու՞մ եք՝ ի՞նչ ծախսերի հետ է կապված: Մենք այդ խնդիրը այլ կերպ ենք մտածում լուծել. տարածքը պետության կողմից գերակա շահ պետք է ճանաչվի, մարդկանց փոխհատուցում տրվի, գերեզմանները տեղափոխվեն այլ տեղ, չնայած, պատճառաբանում են, թե տեղ չունեն: Թող ձևը գտնեն, ուր ուզում են տանեն, բայց վանքի տարածքից հանեն:
Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ