51 տարի առաջ այս օրը Գուրգեն Յանիկյանը նոր էջ բացեց հայ իրականության մեջ: Այդ էջի վրա բավականին փոշի է նստել, բայց այն չի փակվել...

Վիճակը, որում այսօր հայտնվել ենք, մեկի կամ մի քանիսի արածի արդյունք չէ: Սա արդյունք է այդ վիճակի ծանրությունը չգիտակցող ժողովրդի միամտության ասեմ, թե՞ միամիտ անտարբերության, որ իր համար հյուսել է ցանցաթակարդ և փոխանակ վերև, կողք կամ առաջ նայելով մտածի դրանից դուրս գալու ելքերի մասին, անընդհատ հետ ու ներքև է նայում և նորից հայտնվում անցյալի խորխորատում: Այն անցյալի, որտեղ լավը տեր ունի, իսկ վատը, ինչպես միշտ, անտեր է:

Որքան շատ են դատողություններ անում Աստվածաշնչյան թեմաներով, այնքան ավելի եմ համոզվում, որ մարդիկ այդ Գիրքը չեն կարդում:

Մենք պետք է հասկանանք նաև մի կարևոր բան. մեր ով լինելու և ինքնախարազանումների հետ կապված հարցերը այսքան սուր չէին դրվի, եթե թուրքի նման վայրագ հարևան չունենայինք։

Ընկել են ջահել, Ընկել, Սրտերում չարի նետն առած, Ընկել՝ հանճարեղ, Շուրթերին՝ երգի շշուկը վերին:

ՀՊԱՐՏ ՊԱՏԱՆԻՆ Դուրյանը մեծանում էր աղքատության մեջ: Սկյուտարի ճեմարանում, որտեղ սովորում էր նա, ունևորների զավակները ուսման համար վճարում էին, չունևորները՝ ոչ։ Այսպիսի մի կարգ կար, որ ճաշարանում չունևորները սպասարկում էին վճարունակ աշակերտներին, որ հետո իրենք էլ օգտվեին այդ սեղանից։ Դուրյանը երբեք ճաշարան չէր գնում։ Հպարտ պատանին փակվում էր դասասենյակում ու գիրք էր կարդում:

Ես ճանաչում եմ այս աննման կանանց ամուսիններին, հայրերին, եղբայրներին, որդիներին։ Գիտեմ, որովհետև հարյուրավոր հոդվածներ ու երկու տասնյակ գիրք եմ հրատարակել նրանց մասին։ Հիմա ժամանակն է, որ անդրադառնամ այդ հրաշալի հայուհիներին։

Նրա անվան հետ են կապվում Խորհրդային Միության արդյունաբերական շատ հսկաների կառուցումն ու ենթակառուցվածքների ստեղծումը: Նա երբեք էլ ազգանվամբ կամ միայն անվամբ չի հիշատակվել: Եթե` Սաֆրազյան, ապա անպայման շինարար Սաֆրազյան, եթե Լևոն, ապա անպայման Լևոն Բոգդանովիչ, եթե մտերմիկ եղանակով ասված`Բոգդանիչ, ապա անպայման «մեր» հավելումով` մեր Բոգդանիչ:

Արցախ, Սյունիք, Վայոց Ձոր... Մինչ մենք դրախտը փնտրում էինք Աստվածաշնչում ու այլ մատյաններում, թաթար-ազերին այն գտավ մեր հայրենիքում: Գտավ, դեսանտ իջեցրեց այնտեղ, ներսից դրախտի դռները բացեց ու սկսեց տեղավորվել:

ՏԻԳՐԱ՛Ն, որդի՛ս, ներիր, ես չկարողացա վերականգնել դիմանկարիդ ծիածանաթև գույները, դրանք շատ են, չեմ ուզում քեզ տրված գույներից որևէ մեկն ընդգծել։ Ցավիս կշիռն անչափելի է, ապրող հուշերը մրմունջ ու արցունք, ցավ ու մորմոք են...