Շահերի ու կորուստների բալանսային նոր լուծումներ

Անշեղորեն անցյալի գիրկը գնացող միաբևեռ աշխարհը, որը հիմնված է արևմտյան հզոր ուժերի կողմից օգտագործվող «կանոնների վրա հիմնված կարգի» վրա, նոր առաջացող ուժային կենտրոնների ջանքերով շարժվում է դեպի բազմաբևեռ աշխարհակարգ։

Բայց այդ ընթացքը միարժեք չէ և լի է մեծ անորոշություններով և կրիտիկական ռիսկերով։

Չինաստանի կողմից նոր աշխարհակարգի մասին պատկերացումները, նախկին ուժային հիերարխիայի փոխարեն, հիմնված են տարբեր մեծ ու փոքր երկրների իրավահավասարության սկզբունքի վրա։

Թե ինչքանով է դա իրագործելի իրական կյանքում, դա դեռևս ապագայի հարց է, քանի որ, եթե այդ հարցին նայենք երկրների աշխարհաքաղաքական մակարդակի շահերի ու կորուստների տեսանկյունից, ապա, փաստորեն, Չինաստանի առաջարկը երկրների փոխհարաբերությունների հարցում հանգում է ներկայի ուժային մեթոդների փոխարեն իրավունքների հավասարության վրա հիմնված ոչ ուժային մեթոդներին անցնելուն։

Այլ խոսքով, դա նշանակում է ուժի վրա հիմնված բացարձակ էգոիստական մոտեցումների փոխարեն մրցակցային հարցերում առաջնորդվել հավասար իրավունքի վրա հիմնված կիսաալտրուիստական մեթոդներով։

Այլ բնույթի ուրիշ խոսքով ասած, ներկա մոտեցումները այս հարցերում ղեկավարվում են Զրո-գումար խաղի (Zero-Sum Game, Игра с нулевой суммой) սկզբունքներով, որտեղ մեկի շահը ուղիղ գծով մյուսի կորուստն է և հակառակը։

Դրա փոխարեն, նոր մոտեցումը պահանջում է գտնել շահերի ու կորուստների բալանսային նոր լուծումներ, ըստ որոնց, ինչ-որ չափով դիմացինի շահը նաև քո շահն է, որոնք որակապես կտարբերվեն ներկայի լուծումներից։

Այսինքն, ըստ նոր մոտեցումների, այն, ինչ երբեմն հնարավոր է ջերմ միջմարդկային հարաբերություններում, տեղափոխել միջպետական հարաբերությունների ոլորտ։

Եթե նման բնույթի մոտեցումները կարողանան իրական կյանք մտնել, ապա մենք կշահենք, քանի որ դրանով թույլերի և ուժ չունեցողների իրավունքները, հնարավոր է, ինչ-որ չափով երբեմն հավասարվեն ուժեղների իրավունքներին։

Մյուս կողմից էլ, սա մի գլոբալ նախագիծ է, որի իրագործելիության անալիզը (feasibility analysis, анализ осуществимости) դեռևս առջևում է:

Պավել Բարսեղյան

Մեկնաբանություններ