ՌՈՒՍԱՍՏԱՆ-ԹՈՒՐՔԻԱ ՏԱՆԴԵՄԸ ԹԱՆԿ Է ՆՍՏՈՒՄ ՄԵԶ ՎՐԱ
18.05.2010 | 00:00
Որքան էլ տարօրինակ է, Մեդվեդևի Թուրքիա այցով ավարտվեց հայաստանյան նախաձեռնողական քաղաքականության մեծ ռանդևուն:Կսկսվի՞ երկրորդ նմանատիպը` Մեդվեդևի Հայաստան-Ադրբեջան այցերից հետո, փոքր-ինչ դժվար է կանխատեսել` հենվելով «Երբեք մի ասա` երբեք» սկզբունքի վրա, սակայն, գոնե այս ընթացքի համար, պետք է արձանագրել` Սերժ Սարգսյանի, հետևաբար, Հայաստանի գործերը հեչ վատ չեն:Ասածն արգումենտացնելու համար մի հետադարձ հայացք ձգենք Թուրքիա-Ռուսաստան վերջին «մերձեցմանը»:Նախ` սկսենք նրանից, որ սպասված մեծ էֆեկտը Մեդվեդևի այցը, բոլոր դեպքերում, չունեցավ, որքան էլ ողջ աշխարհն ու տարածաշրջանը շունչը պահած սպասում էին այցի արձանագրումներին: Ընդ որում, ոչ մի բանից տոն սարքող ռուսաստանյան կենտրոնական հեռուստաընկերությունների համար անգամ Մեդվեդևի Թուրքիա կատարած այցն ու այնտեղ կնքված «պատմական» պայմանագրերը կիրակնօրյա վերլուծականների թիվ մեկ «թոփը» չէին: Նույնիսկ երկրորդ-երրորդը չէին: Թեմային անդրադարձն էլ ահագին լակոնիկ էր: Էլ չենք ասում` չխոսվեց այն մասին, որ քննարկվել է նաև Ղարաբաղի հարցը, որ տողատակում էլ, առանց հարգարժան Տարասովի, խելոք հասկանայինք` «Հարավային հոսքը» Թուրքիան չստորագրեց, որովհետև, հասկանում եք, դրել է ղարաբաղյան հարցի լուծման նախապայմանը, և արդեն տարվա կեսերին, իսկ առավել ստույգ` իբր աշնանը (ինչպես կարծում է մեր «ռազմավարական» ոչ անհայտ Սեչինը) հաստատ «կստորագրվի» «հոսքը»:Առաջ ընկնենք ու մեզ թույլ տանք կարծել` չի ստորագրվի «հոսքը» նաև աշնանը: «Որքան էլ դյութես, օ՜, դու, Շամիրամ»: Իմա` մայր-Ռուսաստանը, որը վերջերս Ալֆոնսից մեկեն վերածվել է շռայլ և բեղավոր սիրեկանի (նկատի ունենք ՈՒկրաինային 30 տոկոս իջեցված գներով գազ մատակարարելը` սեփական հարկատուների ու բյուջեի հաշվին, նաև խոստումը, որ կիջեցնի տասը տոկոսով Թուրքիա առաքվող գազի գինը), 20 մլրդ-ի պայմանագիր կնքեց Թուրքիայում համատեղ ատոմակայանի հաշվով: Իսկ սա Թուրքիայի համար եթե ոչ ձրի պանիր (ԱՄՆ-ը չէր համաձայնել որևէ ներդրում կատարել այդ ԱԷԿ-ի վրա), ապա սկուտեղի վրա հրամցված հյուսիսային չքնաղ համադամ է:Բայց դա էլ ոչ մի կապ չունի: Թուրքիան վերցրեց «պանիրը», իր նման թրքորեն հոտոտեց. «հափ» արեց, բայց չհամաձայնեց «Հարավային հոսքն» ստորագրել: Ռուսաստանն էլ գազի գինը տասը տոկոսով չիջեցրեց: Իսկ սա նշանակում է, որ նախատեսված 25 պայմանագրի փոխարեն ստորագրված 17-ը Թուրքիային ու Ռուսաստանին մոտեցրին ռազմավարվելու չափ, սակայն տարածաշրջանում չգծագրեցին այն տանդեմը, որը Միացյալ Նահանգներին կասեր` «please, go home», «դիը ամերիքըն բոյ», և տեղ թողնվեց «Նաբուկոյի» համար` յուր քաղաքական-ռազմավարական նշանակությամբ հանդերձ: Էլ չենք ասում, որ զուգահեռ էլ համաձայնություն կայացավ` ադրբեջանական գազի դեպ Թուրքիա առաքման:Բոլոր դեպքերում, փորձագետների կարծիքները թե՛ մեզանում, թե՛ դրսում կիսվում են: Հարցադրումը հետևյալն է. «տվե՞ց» Ռուսաստանը Հայաստանը` նախորդ դարասկզբի նման, համաձայնությունը հասցնելով Լենին-Աթաթուրք տանդեմի մակարդակի, թե՞ չտվեց, «զի խորքի մեջ յուր խռով, մեզ կպահե դողդղալով»: Իմա` էն ղդար ռազմավարական է մեզ հետ սույն Ռուսիան, որ դժվար «մեզ տա», քանի որ տարածաշրջանում ուրիշ «աննմանը» չունի, որ ենք մենք: Հիշենք, որ Մեդվեդևի Թուրքիա կատարելիք այցից դեռ ամիսներ առաջ մեր ականջին ռուսամետները շշնջում էին. Մեդվեդևը Թուրքիայում ասելու է` պետք է վերադարձնել «օկուպացվածը», բայց դուք դրան չհավատաք, Մեդվեդևը հենց էնպես, Թուրքիայի ականջի համար է դա ասելու:Ոնց տեսաք, նման «ասք Դիմայի գնդի մասին» նույնպես չեղավ. եղավ ինչ-որ կիսատ-պռատ արտաբերում` «շրջաններ» եզրախաղով: Հիմա. Ռուսաստանից զզվածները, նրա քաղաքականության «ոտ ու գլխից» այլևս բան չհասկացողները կարծում են` «տվել» է մեզ Ռուսաստանը ու այսօրվանից սկսելու է զանազան-զարմանազան ճնշումներ գործադրել Հայաստանի վրա, որպեսզի Հայաստանը գնա «2+3+ անսահմանություն» զիջումների: Եվ հունիսին Մեդվեդևի հայաստանյան այցն էլ այդ կոնտեքստում է: Այս փորձագետները միևնույն ժամանակ համոզված են, որ ոչ մի գնով Սերժ Սարգսյանը որևէ փաստաթուղթ չի ստորագրի։Ընդ որում, պետք է արձանագրել, որ Ռուսաստանից ճնշումները ոչ թե «Հարավային հոսքին», այլ խաղաղապահների ռուսական մանդատին կառնչվեն, և այս առումով փորձագետների մոտեցումը մասամբ քննություն բռնում է:ՈՒ հենց այստեղ էլ «վեր է հառնում» իրական դիլեման: Որովհետև ոզնուն անգամ հասկանալի է, որ Թուրքիան չի համաձայնի ռուս խաղաղապահների գոյությանը ղարաբաղյան բուֆերային գոտում: Նախ որ` չեն թողնի: ՈՒշադրություն դարձրեք Մեդվեդևի Թուրքիայում գտնվելու օրերին իրանական կողմի հիստերիային. Իրանից հստակ մեսիջ ուղարկվեց Ադրբեջան (հասկանալի է` կոնկրետ դեպքում` Թուրքիա)` խաղեր չտալ, Իրանը ստատուս քվոյի կողմնակից է, և թուրք գերակայությունը տարածաշրջանում, այդ թվում և` ղարաբաղյան հարցում, իրենց համար անընդունելի է: Կպատժեն: Իհարկե, այս ամենն ասվեց կրոնա-«դիվանագիտորեն»` այաթոլլահներից մեկի խիստ ջղային խոսքով, որն ադրբեջանցիներին հրովարտակեց` չքանդել շեհիդական մզկիթները:Հաջորդիվ. տարածաշրջան շտապեց երկար սպասված ամերիկյան արձագանքը` սպորտային շորեր հագած Թինայի տեսքով: Այո, անչափ հետաքրքիր այդ լեդին, որի կողքին խամրում է անգամ դեսպան Յովանովիչը (ասում են` էներգետիկ առումով տիկին դեսպանն ահավոր հետաքրքիր, խոր ու «տեսանող» է), մի խոսքով` պետդեպի ներկայացուցիչ Քեյդենաուն եկավ, տեսավ, ասաց կողմերին` ԵԱՀԿ ՄԽ-ն շարունակում է իր ջանքերը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում: ՈՒ` պըրծ: Իսկ ընդամենը երեկ էր, որ հարգարժան Սերդյուկովի (ՌԴ Պնախարարի) կենդանի ներկայությամբ Ադրբեջանում նույնքան հարգարժան Աբիևը (սրանց Պնախարարը) ասաց` էդ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն շատ «փիս» ՄԽ է, «ռադ անենք, գնա, գոսպոդին Սերդյուկով»: Էնտեղ էլ` Թուրքիայում Դիման («ա՛յ, դա Դիմա, ա՛յ, դա...») ասել էր` «մատներս մատներիս չենք խփի ու ինչ-որ անենք Ղարաբաղի հարցում Թուրքիայի հետ համաձայնեցրած, Թուրքիային տեղեկացրած կանենք»:Պարապ խոսքեր: Ինչպես հնարավոր չէ, որ «Հարավային հոսքը» դառնա կոնկրետություն, այդպես էլ Թուրքիային ՄԽ անդամ դարձնել մեր հարազատ և ռազմավարական «Մատուշկան» երբեք չի կարող: Հա, ի դեպ, չմոռանանք, որ Ադրբեջանում այդպես էլ դեսպան չնշանակող, միջուկային գագաթաժողովին Ալիևին ԱՄՆ չհրավիրող ամերիկյան «մեսինջեր» Քեյդենաուն էր, որ նախորդ անգամ եկել տարածաշրջան ու ասել էր` չի բացառվում ԱՄՆ-ը ճանաչի Ղարաբաղի անկախությունը: Ճիշտ է, մի քանի օր հետո այդ հայտարարությունը հերքվեց, բայց հո մենք էնքան միամիտ չենք, որ չհասկանանք, թե դեռ այն օրերին տիկինն ում բոստանում ինչ էր տնկում: Հասկանալի է` ԱՄՆ-ը գնում է կետային լուծումների, ընդ որում` առաջին հայացքից թվում է, թե, ասենք, նույն հետխորհրդային տարածքում առանձնապես մատը մատին չի խփում, բայց երբ դիտարկում ես Թուրքիայի` «Հարավային հոսքը» չստորագրելու մանևրը, հետո էլ հիշում, որ «Հարավային հոսքը» ծնվեց, որովհետև ՈՒկրաինայում նախագահ էր Յուշչենկոն, իսկ հիմա ՈՒկրաինայում Յանուկովիչ նախագահ կա, մտածում ես` ա՜խ, ահա թե ինչու չխանգարեց ԱՄՆ-ը ուկրաինական «վերադարձին», որպեսզի ռուսական էներգետիկ «օսը» չհիմնավորվի Հարավային Կովկաս-Մերձավոր Արևելք տարածքներում` վերջնական տանտիրոջ տեսքով:Վերջի համար էլ հավելենք, որ Քեյդենաուն քիչ էր, այնտեղ էլ ԵՄ-ն էն օրը մեր ձեռքը խնդրեց: Մենք էլ կտանք մեր համաձայնությունը, ինչ է եղել որ. ԵՄ ասոցացված անդամն էլ քիչ բան չէ: Ճիշտ է, մեր «նապարնիկ» Լավրովին ԵՄ այդ հարսնախոսությունը լիքը ջղայնացրել է, բայց, դե, կիսով չափ այդ հայը պետք է նաև հասկանա, որ մնացածներն էլ, ինչպես ռուսները, մարդ են և նույնպես շահեր ունեն։ Հիշենք նաև, որ Մեդվեդևի այցին զուգահեռ էլ` մեր Օհանյան Սեյրանն ու Նալբանդյան Էդիկը գնացել էին Բրյուսել, ինչ են խոսել, չգիտենք, բայց փաստն ինքնին արդեն խոսուն է: ՈՒստի լրիվ հետաքրքիր ու «լուռ» դիվանագիտություն է ստացվում մեզանում այն առումով, որ մենք այնքան էլ ձեռքներս ծալած նստած չենք, ինչպես շատերն են բնութագրում, և մասնակիցն ենք տարածաշրջանում ընթացող ակտիվ քաղաքականության: Սա` «ա»:Եվ բ) Գեյթսն էն օրը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը Վրաստանում մշտական զորախումբ կտեղակայի (այդ դեպքում իսկապես Հայաստանը Ռուսաստանի համար ահագին ռազմավարական է դառնում. ուզում-չեն ուզում թուրքերն ու ռուսները, ուզում-չենք ուզում մենք` Ռուսաստանից հոգնածներս): Եվ այնուհանդերձ, բոլորս ենք մեզ բռնում այն մտքի վրա, որ Ռուսաստան-Թուրքիա տանդեմի ռազմավարությունն ահավոր թանկ է նստում մեզ վրա` հաշվի առնելով մեր պատմական փորձը` 15 թվի կոտորածներ, պետականության կորուստ: ՈՒ քանի որ թարսի պես պատմությունը կրկնվելու գեշ խասիաթ ունի, ապա ամեն անգամ, երբ այդ երկու երկրները նստում են սեղանի շուրջ, մեզանում` ազգի մեջ, ինտուիտիվ շարժվում է վտանգի կոդը:Ամփոփելով վերն ասվածները` արձանագրենք. այս պահին և ապագայում երևացող վտանգներ դեռ չկան:Ի՞նչ կա որ, չի բացառվում` Էրդողանն իսկապես գնա Սոչի: Հիշենք` լրատվական արտահոսք եղավ, որ Էրդողանն ու Մեդվեդևը կհանդիպեն առաջիկայում նաև Սոչիում, ու թե հանդիպեն, ուրեմն Մայնդորֆը, իբր «պրեամբուլան»` «դամբուլա» կանեն: Իմա` թուրքերը համաձայնած կլինեն, որ խաղաղապահները ռուսական մանդատ ունենան, Սերժին էլ կկանչեն Սոչի («опять Сочи-на три ночи»), Հայաստանն էլ մի երկու շրջան կվերցնի Ղարաբաղի կողմերից, կտա Ադրբեջանին, կասի` «առ, ախպեր, ներվերս կերաք», երկնքից էլ մի երեք հատ կարմիր խնձոր կընկնի երեք «նապարնիկների»` Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի ռազմավարական գլխներին...Կգնա՜, իհա՛րկե, կգնա Էրդողանը Սոչի: Չկասկածե՛ք: Բայց Էրդողանի ուշքն ու միտքը, ինչպես ռուս իշխող զույգինն է, «նաղդ փողն» ու «հիման» համատեղելն է: Այո, Թայիբը մեծ հետաքրքրություն ունի 2014-ին Սոչիում կառուցվելիք օլիմպիական շինարարության նկատմամբ: Դրա համար կմեկնի այնտեղ:Ընդամենը:...Հազար ասինք` Անդրանիկ Մանուկյան, «լյան»` ՈՒկրաինայում դեսպանությունը, քո ինչի՞ն է պետք, Լևիտինն ասել է` գնա Սոչի` «на три ночи», ողջ շինարարությանը տեր կանգնի: Գնա Յանուկովիչին խնդրելու, թե ԵԽԽՎ բարձր ամբիոնից ասա, էլի, ախպեր, որ հետխորհրդայյին կոնֆլիկտները (Օսիայի, Աբխազիայի, Ղարաբաղի հաշվով) պետք է նույն մոտեցմամբ լուծվեն։ Հրեն, կգնայիր Սոչի, Էրդողանն էլ կգար ու էդ շինարարության թույլտվությունն ստանալու համար քեզ կդիմեր, իմա` կդիմեր Հայաստանի ներկայացուցչին` բոլոր քաղաքական-դիվանագիտական հետևություններով հանդերձ:Բա թե` չէ:Դե` չէ՞, չէ՛։Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
