Կհայտարարվի՞ ֆեյքերի կարանտին
17.04.2020 | 00:09
Միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններն ու գործակալությունները համակ հուսահատություն կամ պրագմատիզմ են տարածում, քաղաքական կազմակերպությունները փորձում են ֆինանսական որոշումներով ցրել հուսահատությունը և կորոնավիրուսային ու հետկորոնավիրուսային կյանքի անվտանգության բարձիկներ ստեղծել: Յուրաքանչյուր պետություն՝ գիտակցաբար, թե ինքնաբերաբար, գործողությունների հիմքում դնում է իր արժեքային համակարգը: Ի վերջո, կորոնավարակը դառնում է տիեզերական ՀԱՅԵԼԻ, որտեղ բոլորը ու ամեն ինչ երևում են իրական չափերով ու պատկերով:
Փաստացի՝ համավարակը բացարձակ արհամարհանք ունի սոցիալական կեցության նկատմամբ: Ձեր բանկային հաշվեհամարով, նույնիսկ շվեյցարական բանկում, նրան չեք կանգնեցնի՝ արքայից մուրացիկ հավասար են: Վարակը չի անհետանալու ոչ վաղը, ոչ հաջորդ շաբաթ: Համավարակները մեռնում են, երբ կա պատվաստանյութ, գտնվել են բուժման միջոցները, հասարակությունը կայուն իմունիտետ է ձևավորել: Եթե անգամ տարեվերջին գտնվի պատվաստանյութը, 8 միլիարդ մարդու պատվաստելու համար մի քանի տարի է պետք, այդ ընթացքում վիրուսը կարող է մուտացվել: Մարդկությունը այդքան չի կարող կարանտինում նստել, աշխատել հեռավար՝՝ դիմակներով, ձեռնոցներով կամ առանց: Առայժմ միայն չղջիկները լուծեցին իրենց «վրեժը», հետո կլինեն այլ կենդանիներ: Մենք անսպասելի ընկալունակ ու անիմունիտետ կլինենք հին ու նոր վարակների առաջ: Կորոնավարակը բնության պատասխանն է այն վնասներին, որ մեր գործունեությամբ խորացնում ենք: Մարդը միշտ իրեն համարել է բնությունից բարձր ու իրավունք է վերապահել գետերի հոսքը շրջել, սարերը տեղափոխել, նույնիսկ մարդ պատվաստել: Գուցե այս պանդեմիան ոչինչ է այն ամենի համեմատ, որ մեր ժառանգներն են ապրելու: Որևէ երկրի նախագահ կամ վարչապետ տնտեսական զարգացումը չի կանգնեցնի, բայց պետք է լինի տնտեսական ու բնապահպանական հավասարակշռություն: Կորոնավիրուսն ազդանշան է կանգ առնելու ու մտածելու:
Իսկ երբ գոնե մի քիչ մտածում ես, բացարձակապես անհասկանալի է դառնում, թե ինչու են մարդկանց տեսակավորում, օրինակ՝ պետական ծառայողների, որ ունեն ամեն ինչի իրավունք, և օրավարձով ապրողների, որոնց գոյությունն էլ հարցականի տակ է դրվում: Երբ բարձրաստիճան օրենսդիր պաշտոնյան հայտարարում է, որ 500000 դրամ աշխատավարձը գործադիր պաշտոնյայի համար քիչ է ու տարատեսակ հիմնավորումներ է փորձում գտնել՝ պատասխանատվությունից մինչև կադրային որակ ու մակարդակ, չես կարող չհարցնել՝ որքանո՞վ են համադրելի այդ աշխատավարձերը միջին վիճակագրական հայի վաստակի հետ: Արդեն չեմ ասում՝ նրա սպառողական զամբյուղի: Արդեն չեմ ասում իշխանական կաստայի ձևավորման մասին, որտեղ գլխավոր խնդիր է դրվում ֆինանսական բարեկեցության ապահովումը, ոչ թե պետությանը ծառայելը: Իսկ դա բոլոր ժամանակներում իշխանության բարոյական անկման ցուցիչ է՝ ինչ խոստումներ էլ տված լինի իշխանությունը նախքան իշխանության գալը: Օրավարձով աշխատողները նույնքան ՀՊԱՐՏ ՀՀ քաղաքացիներ են, որքան պետական ծառայողները: Բայց այսօր մեկը որոշում է մյուսի ճակատագիրը: Եվ՝ տեսակավորում, առաջնահերթություններ սահմանում գրանցված ու չգրանցված աշխատողների միջև, թեև բոլորը սովածանում են հավասար և ուտել են ուզում հավասար: Բոլորն են հավասար առողջության պահպանման, աշխատանքի ու կյանքի իրավունքի մեջ, համենայն դեպս՝ ըստ Սահմանադրության: Փաստացի՝ իշխանությունը իր բոլոր փաթեթներով տապալեց ժողովրդի կենսապահովման պատասխանատվության առաջին ու իրական փորձությունը: ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԻ ընտրությամբ, որտեղից վտարված են մարդասիրություն ու հոգատարություն հասկացությունները: Իր փաթեթներով իշխանությունը փորձում է հնարավորինս անվնաս գումարը մի գրպանից դնել մյուս գրպանը՝ կատարել դրամաշրջանառություն ՀՀ քաղաքացիների միջոցով: Կամ՝ վճարում է «Գազպրոմի» ու ՀԷՑ-երի պարտքերը՝ փաստացի հարստացնում ռուսական կապիտալը:
Ոչ մի փաթեթ կամ ծրագիր ճգնաժամային կառավարման ընթացքում ի հայտ չի եկել, որի բուն նպատակը Հայաստանի տնտեսական հզորության պահպանումը կամ զարգացումը լիներ: Բացառությամբ՝ թոքերի արհեստական օդափոխման ապարատների Հայաստանում արտադրության Հակոբ Արշակյանի ձեռնարկած փորձի, որին էլ կառավարությունում դիմադրություն կա: Միջազգային կառույցները հաշվարկում են այն երկրների կորուստները, որոնց տնտեսությունը սերտ կապված է Ռուսաստանի հետ և ընդգծում, որ խորացող տնտեսական ճգնաժամը ՌԴ-ում ցավոտ հարվածելու է այդ երկրներին: Հաշվարկված է, որ խորհրդային նախկին հանրապետությունների աշխատանքային միգրանտներն ամեն տարի ՌԴ-ից տուն են ուղարկում 13 միլիարդ դոլար: Այս տարի ՌԴ-ից փոխանցումների ընդհանուր ծավալը կարող է կրճատվել 30-40 %-ով և ավելի: ՌԴ Կենտրոնական բանկի հայտարարության համաձայն՝ ինքնամեկուսացման միջոցառումները 2020-ին կարող են 1,5-2 %-ով նվազեցնել տնտեսական աճը, եթե իրականանան վատագույն սցենարները, որ մարտին քննարկում էր ՌԴ կառավարությունը, աճի նվազումը կարող է լինել 5-10 %: Ռուբլու կուրսը դոլարի համեմատ ընկել է 16 %-ով` հետխորհրդային ցանկացած տարադրամից ավելի: Դա նվազեցրել է գումարների արժեքը, որ աշխատանքային միգրանտները շարունակում են տուն ուղարկել: ՌԴ «Յունիստրիմ» բանկը հայտարարել է, որ մարտին վճարումների ծավալը 2019-ի համեմատ նվազել է 30 %-ով: ԱՄՀ-ը պատրաստվում է Ղրղզստանին հատկացնել 121 միլիոն դոլարի ֆինանսավորում՝ օգնելու ծածկել 400 միլիոն դոլարի վճարումների բալանսի պակասորդը: ԱՄՀ-ին պարտքի բեռը մասամբ թեթևացվել է նաև Տաջիկստանի համար: ԱՄՀ-ն Հայասատանի հարցով որևէ որոշում չի ընդունել: Բայց ՌԴ-ից տրանսֆերտների կրճատումը և աշխատանքային միգրանտների զանգվածային ու հախուռն վերադարձը վերաբերում են նաև Հայաստանին: Հատկապես աշխատատեղերի ստեղծման հարցով: Հայաստանի իշխանությունները 21-րդ դարի առաջին տասնամյակից խոսում էին տնտեսության դիվերսիֆիկացման անհրաժեշտության մասին, բայց դա թուլացնելու էր կախումը ՌԴ-ից, ու այդպես էլ մնում էր թղթի վրա: Գոնե կորոնավարակը կօգնի՞ հասկանալ, որ Հայաստանի տնտեսության կառուցվածքը պետք է փոխվի՝ հօգուտ արտադրության մեծացման ու աշխատատեղերի ստեղծման, ու դա զուգահեռ լուծելու է ժողովրդագրական խնդիր:
Մինչդեռ գործող իշխանությունները շարունակում են խրոխտ պայքարել միայն կոռուպցիայի դեմ ու անգամ այս օրերին խորհրդարանում հաճույքով ու ինքնահիացումով ընդունում են օրենքներ, որոնց նպատակը որքան էլ ազնիվ, հետևանքը լինելու է ներդրումների համարյա բացառումը Հայաստանի տնտեսության մեջ, որովհետև քաղաքական իշխանությունը բնավ հարգանք չունի սեփականության իրավունքի նկատմամբ և հուսալի չէ Հայաստան մտնելիք կապիտալի համար: Երկու տարում այդպես էլ չգտնվեց հավասարակշռությունը, որը պիտի հնարավորություն տար թե կոռուպցիայի դեմ համակարգային պայքարի, թե տնտեսության համաչափ զարգացման: Չգտնվեց, որովհետև իշխանությունը հասարակության խնդիրների լուծումը տեսնում է անձնական հարցեր պարզելու մեջ:
Փաստացի՝ կորոնավարակի տնտեսական հետևանքները մեղմելու նպատակով ընդունված փաթեթները, գուցե արագության, գուցե անբավարար մշակվածության պատճառով, ստեղծում են քաոտիկ իրավիճակ, երբ գումարները կան ու հատկացված են, իսկ շահառուները չեն կարողանում ստանալ, որովհետև կամ տեղյակ չեն, որ շահառու են, կամ՝ չգիտեն ինչպես ստանալ: Ֆեյսբուքում ապրող իշխանության համար հասկանալի չէ, որ հասարակությունն ապրում է ռեալ կյանքում, իսկ ռեալ կյանքում ոչ բոլորն ունեն համակարգիչներ ու սմարթֆոններ, և ոչ բոլորն են իրենց պես վարժ կողմնորոշվում 13 փաթեթների բավիղներում՝ որոնելու ու գտնելու իրենց: Պետական կառավարման համակարգի մամլո ծառայությունների ձախողումը ևս փաստ է. նրանք չեն ապահովում փաթեթների հասանելիությունը հասցեատերերին, ու դա նույնքան խնդիր է, որքան այդ փաթեթներով տրվող լուծումների արդյունավետությունը: Բացի սոցցանցերից չեն օգտագործվում հանրամատչելի բացատրության այլ միջոցներ, ու դա է հասարակության դժգոհության պատճառը. կառավարությունն աշխատում է մարդկանց համար, մարդիկ չեն ստանում կառավարության աջակցությունը, որովհետև չկա աշխատանքի կազմակերպման ճիշտ մոդել: Ակնհայտ է, որ ձեռներեցներին ուղղված փաթեթներում շահողը փաստացի բանկերն են, որովհետև պարտքը մնում է պարտք, իսկ աշխատողը կարանտինի պատճառով չի կարողանում աշխատել: Բանկային համակարգը փրկելը կարևոր գործ է, բայց միայն բանկերի փրկությունը տնտեսական կոլապսից դուրս գալու ոսկե բանալի՞ն է: Տնտեսագետների տարբեր հարթակներ են ստեղծվում, պրոֆեսիոնալները փորձում են իրենց իմացությունը ծառայեցնել համաճարակի հետևանքների հաղթահարմանը, բայց կառավարությունը խուլուհամր է որևէ առաջարկի առաջ, որ չի նպաստում միայն իրեն հայտնի խնդիրների լուծմանը: ՀՀ գործող իշխանությունը միշտ էլ ունեցել է իր անսխալականության պատրանքը: Երբ որևէ մեկը փորձել է այդ պատրանքը ցրել, ի ցույց է դրվել գերլեգիտիմությունը: Մի՞թե որևէ գերլեգիտիմություն բացառում է ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ: Հայաստանում՝ այո: Երբ Ֆրանսիայի նախագահը իր ժողովրդին բացահայտ ասում է՝ «Մենք անպատրաստ էինք պանդեմիային», նրա լեգիտիմությունը չի նվազում, հակառակը՝ վարկանիշը բարձրանում է, որովհետև Ֆրանսիայի իշխանությունը ամեն ինչ անում է օր առաջ կորոնավարակը հաղթահարելու ու օր առաջ տնտեսական կյանքը վերսկսելու համար, բայց չի մոռանում ժողովրդավարության, հասարակության համերաշխության ու այն մասին, որ կյանքը կորոնավարակից հետո էլ շարունակվելու է: Ինչպես շարունակվելու է քաղաքական պայքարը:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Իսկ ընդհանրապես ՀՀ բարձրաստիճան պաշտոնյաները՝ առանց բացառության բոլորը, պետք է սովորեն իրենց խոսքին հետևել: Որևէ կաթոլիկ երկրի նախագահի կամ վարչապետի մամուլի խոսնակ չէր կարող իրեն թույլ տալ այդպիսի պատասխան Հռոմի պապին, ոչ էլ ուղղափառ՝ իր պատրիարքին: Խնդիրը անձը չէ, այլ եկեղեցու նշանակությունը: Պետություն-եկեղեցի հարաբերությունը: Առավել ևս՝ որևէ երկրի խորհրդարանի փոխնախագահ իրավական, քաղաքական, բարոյական, մարդկային իրավունք չուներ գրելու այն, ինչ գրվել ու տիրաժավորվում է Հայաստանում: Եկեղեցին ու Վեհափառը ոչ միայն 2020 տարվա քրիստոնեության պատմությունն են մարմնավորում, հայերիս համար՝ բազում դարեր նաև պետականությունը, այլև ՕԾՅԱԼ են ու անփոխարինելի են սփյուռքի, հայապաշտպանության, մշակույթի աղանդների ու միասեռականության դեմ պայքարի ու պարզապես մարդկային կերպարի պահպանման առումով: Պետական որևէ ծառայող, որ հանդգնում է կարծիք հայտնել եկեղեցու ու Վեհափառի մասին, ինքն իր գնահատականն է տալիս: Իր հոգու մեծությունը կամ դատարկությունն է ի ցույց դնում, իր արժեքների էությունն ու բովանդակությունը: Հայաստանում՝ փաստացի՝ դա դառնում է ինքնախոստովանական ցուցմունք, թե ինչու պիտի «Նոր Հայաստանում» «նոր Հայրապետ» լիներ: Կամ՝ ինչու՞ էին «նոր Հայաստանի» նոր իշխանավորները ջրի ճամփա դարձրել Երևան-Անթիլիասը, ինչու՞ էին բոլոր հարցերով խորհրդակցում Արամ Ա-ի հետ, երբ Երևան- Էջմիածինը 45 րոպեի ճանապարհ է, և՝ ե՞րբ ու ինչու՞ լռեցին ու «մոռացան» իրենց նվիրական իղձերը: Բայց այդ ընթացքում չեն մոռանում խոսել ՀՀ ինքնիշխանության ամրապնդման անհրաժեշտության մասին ու անպայման՝ իրենց գործադրած ջանքերի՝ ամսական մի քանի 500000-ի արժանի: Ինքնագնահատականի պակաս ոչ ոք չունի, ինչպես՝ երկրի զգացողություն: Երկրի զգացողությունը պիտի թելադրեր տաբու ունենալ ու չափի զգացում: Պատկերացնու՞մ եք՝ մթնոլորտը ինչքան կմաքրվեր, եթե նաև ֆեյքերի կարանտին հայտարարվեր: Պանդեմիան ավարտվելու է, ու հանդիպելու եք տետատետ, իրար աչքերի նայելու տեղ թողեք: Ողջ լերուք:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
