Թուրքիայի ու Արևմուտքի գործերը չեն ստացվում

Որքան արմատական է դառնում Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի իշխանությունը, այնքան խորանում է Թուրքիայի ու նրա արևմտյան գործընկերների միջև անդունդը: ԵՄ-ի հետ Թուրքիայի հարաբերությունները դեռ երբեք այսքան օտարոտի չեն եղել, իսկ ՆԱՏՕ-ի հետ՝ այսքան խնդրահարույց: Ֆրանսիայի հետ կապերը ևս թուլանում են՝ գրում է Իզաբել Լասերը Le Figaro-ում: Ռուսական զենիթահրթիռային համակարգերի գնումը միայն յուղ է լցնում կրակին: Այս տարի ռուսական С-400-ները պետք է տեղակայվեն Հյուսիսատլանտյան ալյանսի հենակետերից մեկում, մի երկրի հրթիռները, որ ՆԱՏՕ-ին համարում է իր գլխավոր թշնամին: Այս սյուժեն մեծ լարվածության պատճառ էր ՆԱՏՕ-ի 70-ամյակի տոնակատարության ժամանակ, որ նշվեց ապրիլին: ԱՄՆ-ի կարծիքով՝ այս ձեռքբերումը անհամատեղելի է ՆԱՏՕ-ի անվտանգության հետ: Եվ՝ կարող է ռուսներին հնարավորություն տալ ռազմավարական տեղեկություններ հավաքել ամերիկյան F-35 կործանիչների մասին: Պենտագոնը ի պատասխան կասեցնում է F-35-ների մատակարարումը Թուրքիային և խոստանում «լուրջ հետևանքներ» երկու երկրների ռազմական հարաբերություններում, եթե Անկարան չհրաժարվի իր ընտրությունից: «Թուրքիան դարձել է ՆԱՏՕ-ի իզգոյ անդամ, որ ճնշում է գործադրում իր դաշնակիցների վրա և որոնց դժվարանում է կառավարելը, որովհետև ունի պաշտպանություն պահանջող ազգային շահեր»՝ ամփոփել է շաբաթը Le Figaro-ի փորձագետ. Միջազգային հարաբերությունների ֆրանսիական ինստիտուտի (IFRI) փորձագետ Դորոթեա Շմիդը: Ցանկանու՞մ է Թուրքիան մնալ ՆԱՏՕ-ում: Այս հարցը ծագում է Մոսկվայի ու Անկարայի մերձեցումից հետո, որ հնարավորություն է տալիս Թուրքիային ու Ռուսաստանին չեզոքացնել արևմտյան պետությունների ազդեցությունը, հատկապես Մերձավոր Արևելքում: Սակայն հեռանալն այդքան հեշտ չէ: ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունը Թուրքիային թույլ է տալիս իր դիրքերը պահպանել եվրոպական մայրցամաքում: Ալյանսը Թուրքիայի պաշտպանական քաղաքականության առանցքում է, անկասկած, և երկար տարիներ կմնա, որովհետև Ռուսաստանը չի կարող անվտանգության այնպիսի երաշխիքներ տալ, ինչպես ԱՄՆ-ը և ՆԱՏՕ-ն: Դրանով է բացատրվում Էրդողանի անվճռականությունը՝ նա պատրաստ չէ վերջնականապես հատել վտանգավոր սահմանը, որը С-400-ների գնումն է: Ամերիկացիներին դեռ պետք են թուրքական ռազմաբազաները, որ շարունակեն իրենց դերը խաղալ տարածաշրջանում, հատկապես ԻՊ-ի դեմ պայքարում: Նրանք Թուրքիայի կարիքն ունեն Իրանի դեմ պայքարում: Նույնը կատարվում է ԵՄ-ի հետ հարաբերություններում: ԵՄ-ն ֆինանսական պատժամիջոցներ է սահմանել Թուրքիայի դեմ մարդու իրավունքների խախտումների համար: Եվրահանձնաժողովը գտնում է, որ Թուրքիան «հեռանում է» Եվրոպայից: Փաստը, որ Թուրքիան ավելի ու ավելի ակտիվ է հայտարարում իր ազգային շահերի մասին, որ հաճախ հակասում են եվրոպացիների շահերին, բացատրում է Բրյուսելի հետ բանակցությունների անփոփոխ վիճակը: Պաշտոնապես Անկարան մնում է ԵՄ-ի անդամության թեկնածու, բայց ոչ ոք չի ուզում ռիսկի դիմել՝ խզելով կապերը, քանի որ բազում հարցերով ստիպված են թուրքերին դիմել՝ Սիրիա, փախստականներ, ահաբեկչության դեմ պայքար, տնտեսական հարաբերություններ: Եվրոպան հույս ունի, որ Թուրքիան փողի դիմաց կկատարի սահմանային անցակետի դեր՝ կանխելով 3 միլիոն սիրիացիների մուտքը, որ 2016-ից ապրում են Թուրքիայում: Ֆրանս-թուրքական հարաբերությունները ևս լավագույն ժամանակները չեն ապրում: Ֆրանսիան անհանգստացած է թուրքական իսլամի աճող ազդեցությունից իր տանը և ցանցից, որ հյուսում է Ֆրանսիայում ու եվրոպական մյուս երկրներում, Էրդողանի ԱԶԿ-ն, որպեսզի ներգործի Թուրքիայի ընտրությունների վրա: Էմանուել Մակրոնը ուզում է վերջ դնել երկվությանը: «Պետք է ձերբազատվել երեսպաշտությունից, որ նախատեսում է ԵՄ-ի հետ բանակցություններում նոր գլուխ բացելու հնարավորության մասին միտքը: Դա ճիշտ չէ»՝ ասել է նա 2018-ին և կոչ արել Անկարային «հարգել օրենքի գերակայությունը»: Թուրքիան մեկ ոտքով Արևելքում է, մյուս ոտքով՝ Արևմուտքում: Բոսֆորի վրայով նրա շպագատը հասել է իր սահմաններին:
Իզաբել Լասեր, Le Figaro

Հ.Գ. Թուրքիայի հետ ամեն ինչ հասկանալի է՝ Էրդողանը փորձում է Պուտինի գործոնը շահարկելով՝ օգուտներ քաղել ԱՄՆ-ից, Թրամփի գործոնը շահարկելով՝ ՌԴ-ից: Իսկ Ռուսաստա՞նը: Bloomberg-ը վերջերս հաղորդեց, որ Ռուսաստանը հրաժարվել է Իրանին С-400 զենիթահրթիռային համակարգեր վաճառել՝ պատճառաբանելով, որ դա կհանգեցնի լարվածության աճի Պարսից ծոցում: Եթե տեղեկությունը ճիշտ է, Պուտինը մերժել է մայիսի 7-ին Մոսկվա այցելած ԻԻՀ ԱԳ նախարար Մուհամեդ Ջավադ Զարիֆին, Ռուսաստանը վարում է երկակի քաղաքականություն՝ Իրանին մերժելով այն, ինչ տալիս է Թուրքիային: Ստացվում է՝ Ռուսաստանի նպատակը ոչ թե Մերձավոր Արևելքում լարվածությունը չսրելն է, այլ՝ ԱՄՆ-Թուրքիա հարաբերությունները սրելը: Իրանն առանց այդ էլ ԱՄՆ-ի հետ լարված հարաբերությունների մեջ է: ԱՄՆ նոր պատժամիջոցներին ենթարկվելն այն սպառնալիքը չէ, որ Մոսկվային հետ կանգնեցներ շահավետ գործարքից:

Թեպետ Ռուսաստանն ու Իրանը վերջին տարիներին քաղաքական ու ռազմական սերտ կապեր ունեն, փաստացի մի կետում ՌԴ-ի ու ԱՄՆ-ի շահերը համընկնում են՝ Մոսկվան ու Վաշինգտոնը ձգտում են թուլացնել Իրանի ազդեցությունը Մերձավոր Արևելքում, որ Մոսկվային խանգարում է սերտ հարաբերություններ զարգացնել Սաուդյան Արաբիայի ու Իսրայելի հետ: Իսրայելը խառն է Կնեսետի ընտրություններով, երեկ Սաուդյան Արաբիայի թագավոր Սալմանը Մեքքայում միջազգային համաժողովում Պարսից ծոցի պետությունների ղեկավարներին ասել է. «Իրանի խափանարար գործողություններին հակազդող վճռական և հստակ քայլերի բացակայության հետևանքով մենք տեսնում ենք, որ իրադրությունը տարածաշրջանում էլ ավելի է սրվում: Մենք հորդորում ենք միջազգային հանրությանը, որ կատարի իր պարտականությունները և բոլոր հնարավոր միջոցներով վերջ տա Իրանի միջամտությանը հարևան պետությունների ներքին գործերին»: Փոխարենը՝ Սպիտակ Տունը հետաձգել է Իրանի նավթաքիմիական արդյունաբերության նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառումը՝ լարվածությունը վերացնելու համար՝ գրում է «The Wall Street Journal»-ը՝ հղում անելով իրավիճակին ծանոթ աղբյուրներին: Հետո էլ ասում են՝ Պուտինի ու Թրամփի միջև կապ չկա:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ