«Մենք երբեք չենք հրաժարվի մեր արդար, օրինական պահանջներից»

Հասարակական-քաղաքական, կուսակցական գործիչ, պատմագետ, հրապարակախոս, թարգմանիչ ԹԱԹՈՒԼ ՕՀԱՆՅԱՆԸ 82 տարեկան է և 64 տարի` Դաշնակցության անդամ, 1996-ին ընտրվել է ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ: Այս բազմափորձ և իմաստուն մարդը Նոր Ջուղայի (Սպահան) Պատգամավորական ժողովի ատենապետն է և որպես պատվիրակ մասնակցելու է սեպտեմբերի 18-20-ին Երևանում կայանալիք «Հայաստան-Սփյուռք» 6-րդ համաժողովին:

-Պարոն Օհանյան, Սփյուռքը զանազան պատմական պատճառներով առաջացած հարափոփոխ, բարդագույն երևույթ է, որը եթե ոչ անհնար, ապա դժվար է բնութագրել:
-Սփյուռքը ստեղծվել է մեր կամքից անկախ, և ես հակված եմ այն համարելու մեր ժողովրդի համապատմական ողբերգության խորհրդանիշ: Այո, իրավացի եք, պատմական դրդապատճառները տարաբնույթ են: Մենք Պարսկաստանում` Նոր Ջուղայում, հայտնվել ենք 1603 թ. բռնագաղթի պատճառով, և այդ բռնությունն ստիպել է, որ չորս դար չկորցնենք հայ լինելու գիտակցությունը և ձգտենք դեպ հայրենիք: Կա նաև, այսպես կոչված, դասական Սփյուռք, որը Ցեղասպանության արդյունք է: Եթե հավելենք նաև նորագույն շրջանում Հայաստանից արտագաղթածներին, ապա, իրոք, բախվում ենք բազմաշերտ, տարաբնույթ, այլակարծիք երևույթի: Եվ յուրաքանչյուրն ունի իր մտածելակերպը, սկզբունքները, ճշմարտությունը:
-Իսկ ո՞րն է այն եզակի ճշմարտությունը, որը կարող է միավորել:
-Հայրենիքը` Հայաստանի Հանրապետությունը: Մենք պարտավոր ենք գիտակցել, որ մեր ժողովրդի իղձերի իրականացումը հնարավոր է միայն ու միայն Հայաստանով:
-Երբ ասում եք` «Հայրենիքը` Հայաստանի Հանրապետությունը», դասական Սփյուռքի կեսարացին, խարբերդցին, այնթապցին և այլք հասկանում են իրենց ծննդավայրը, բայց ոչ` ներկայիս Հայաստանը: Եվ ո՞ր իղձերը նկատի ունեք:
-Սփյուռքի լրջագույն խնդիրներից մեկը սերնդափոխությունն է, երիտասարդության համար պայքարը, գալիք սերնդին մեր հայրենիքի հանդեպ նվիրվածության ոգով դաստիարակելը, մայրենի լեզվով կրթելը: Իրոք, եթե մարդ ծնվել է հայրենիքից դուրս, խոսում է այդ երկրի լեզվով, ամեն վայրկյան ենթակա է տվյալ երկրի բարքերին, սովորույթներին, քաղաքական ու տնտեսական պայմաններին և մտահոգված է լոկ անձնական բարեկեցությամբ, ապա նրանից դժվար է ակնկալել մասնակից դառնալ ազգային իղձերի կատարմանը: Իսկ այդ իղձերը Դուք ինքներդ էլ լավ գիտեք` մենք պահանջատեր ենք և երբեք չենք հրաժարվի մեր արդար, օրինական պահանջներից, այն է` միացյալ Հայաստան:
-ՈՒզում եք ասել, թե Սփյուռքը դատապարտված է ուծացման, տարրալուծման, վերացմա՞ն: Դեռևս 2008 թ. գրել եք. «Ժողովուրդներն ապրում են մի շարք ազդակների շնորհիվ, որոնցից ամենակարևորը հայրենի հողի վրա ապրելն ու ազգային պետականություն ունենալն է: Արդ, ինչքան էլ սփյուռքահայությունը կազմակերպված լինի, միևնույն է, Հայաստան աշխարհից դուրս երկար գոյատևել չի կարող, որովհետև Սփյուռքի յուրաքանչյուր համայնք կապված է տվյալ երկրի տնտեսական ու քաղաքական համակարգի հետ և ենթակա է տվյալ երկրի մշակութային ազդեցությանը»:
-Ցավոք, այո՛, վաղ թե ուշ, 100 թե 200 տարի անց: Եվ այս միտման հետ հարկ է հաշվի նստել այսօր:
-Ինչպե՞ս:
-Հարկ է պահպանել մայրենին, զարգացնել ինքնագիտակցությունը, լինել ավանդապահ, իմանալ պատմական արմատները: Այս ամենը կոչվում է հայապահպանություն, որի առաքելությունը ուծացմանը հնարավորինս դիմագրավելն է:
-Հայապահպանում` հանուն ինչի՞: Ժամանակակից աշխարհում մարդուն օրեցօր քարոզվում են բարեկեցիկ, հարմարավետ ապրելու ձգտում, հանդուրժողականություն և այլ «բարիքներ»: Հայը տարբե՞ր է, նրա արյունն ավելի՞ կարմիր է:
-Ազգերը, ժողովուրդները չեն կարող ապրել առանց երազանքի: Արդի աշխարհում ընթանում են դաժան մրցակցություն, պայքար, և յուրաքանչյուրն ունի իր նպատակ-երազանքը: Մենք էլ մերն ունենք` ապրել պատմական արդարության և բարեկեցության պայմաններում:
-Դուք մի ամբողջ կյանք ՀՅԴ անդամ եք: Դաշնակցությունն իր երկարամյա պատմության ընթացքում հաճախ քննադատվել է, երբեմն` արդարացիորեն, երբեմն` անարդար: Բայց և անուրանալի է, որ ՀՅԴ-ն կենսունակ է:
-Դաշնակցությունը ծնվել է մեր ժողովրդի ծոցից, և իր կենսունակության աղբյուրը բխում է ժողովրդից: Քանի կա հայ ժողովուրդը, կլինի նաև Դաշնակցությունը: Մեր միակ նպատակը ազգին ծառայելն է, մեզ համար ազգային շահն է գերակա: Մեր ժողովրդի մեծագույն նվաճումը Հայաստանի Հանրապետության վերածնունդն է, և անցած քառորդ դարում մենք լծվել ենք բացառապես պետականաշինությանը: Հոգնել ենք, բայց ստիպված ենք կրկնել` Դաշնակցության համար ոչ մի բան, այդ թվում և` պաշտոնը, ինքնանպատակ չէ, մեր ձգտումն է նպաստել պետության կայացմանը և հզորացմանը: Եվ այս խնդրում կուսակցականությունը երկրորդական է: Օրինակ բերեմ. ժամանակ առաջ այցելել էի նախարարություններից մեկի ստորաբաժանման դաշնակցական ղեկավարին: Տեսնեմ` գլխավերևում Դաշնակցության խորհրդանիշներն են: Կշտամբեցի, ասելով. «Դու այստեղ կուսակցական գործիչ չես, դու պետական ծառայող ես, և ճիշտ կլինի, եթե աշխատասենյակդ ոչ թե կուսակցական, այլ պետական խորհրդանիշներ ունենա»:
-Որպես պատվիրակ մասնակցելու եք Համահայկական ժողովին: Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք:
-Համաժողովներն արդարացված են, եթե կարգախոսների բարձրաձայնումից անցում կատարվի դրանց կատարմանը: Պետք է ռազմավարական խնդիրներ առաջադրվեն, բայց մարտավարորեն դրանք լուծելու համար յուրաքանչյուր գաղթօջախ պետք է մեկնակետ ունենա սեփական առանձնահատկությունները: Եվ հարկ է ստեղծել մի գործադիր մարմին, որը հետևի, աջակցի խնդիրների կատարմանը:
-Նկատի ունեք ստեղծվելիք Համահայկական խորհու՞րդը: Բայց կա նաև սփյուռքի նախարարություն:
-Համահայկական խորհրդի գաղափարը ճիշտ է ու ողջունելի, այդ ներկայացուցչական մարմինը պետք է ռազմավարական խնդիրներ մշակի, իսկ սփյուռքի նախարարությունը պետք է աջակցի գաղթօջախներում դրանց կենսագործմանը` առանց միջամտելու համայնքների ներքին խնդիրներին:
-Պարոն Օհանյան, այս տարվա գարնանն ինձ բախտ վիճակվեց այցելելու Նոր Ջուղա, որտեղ եղա նաև Ձեր հիմնած «Արարատ» մարզամշակութային համալիրում: Տեսնելով ֆուտբոլի դաշտը, բասկետբոլի մարզասրահը, համերգային դահլիճը, մանկական խաղահրապարակը և այլ կառույցներ, ունեցա զարմանքի, ուրախության ու հպարտության միախառնված զգացում:
-Ինձ նման մարդիկ Սփյուռքում շատ կան: Մենք միջոցներ ու ժամանակ չենք խնայում օտարության մեջ հային հայ պահելու համար: Անձամբ ես դա արել և անելու եմ մեկ նպատակով` որպեսզի, եթե հայը մի գաղթավայրից մյուսը պիտի քոչի, ավելի լավ է վերադառնա հայրենիք` Հայաստան:
-Անձնական օրինա՞կ եք ծառայել, 2005-ից բնակություն եք հաստատել Երևանում:
-Ոչ միայն ես, այլև բարձրագույն կրթություն ստացած երկու դուստրերս ու որդիս էլ են բնակվում Հայաստանում: Բոլոր կարգախոսներից լավագույնը անձնական օրինակն է:

Զրույցը վարեց
Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Բարերարյալը
• Հոգևորականության դերակատարումը՝ ենթատեքստով
• Ազգապահություն
• Կեցցե հայ-թրքական բարեկամությունը
• Շահան Նաթալիի նամակը Միսաք Թորլաքյանի մահվան կապակցությամբ (Բոստոն, նոյեմբերի 13, 1968 թ.)
• Առասպել
• Հայրս ու ես
• 10 տոկոս
• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)
• Թիֆլիսի կուսանաց անապատը
• Երախտիք
• «Զի ուր գանձն ձեր է, անդ եւ սիրտք ձեր եղիցին»

Մեկնաբանություններ