«ԿԱ՛ՆԳ ԱՌ», ՔՈՉԱՐՅԱՆ, «ԴՈՒ ԳԵՂԵՑԻԿ ԵՍ»

Աստանայում սպասվող գործընթացի շրջանակներում, ոնց երևում է, ոչ միայն ընդդիմությանն են ասել` հետ քաշվել, չխանգարել, այլև, փաստորեն, հետ է քաշվում (՞) Քոչարյանը:
Նույնիսկ Չավուշօղլուին է ասվել` հետ քաշվել: Այո, ոչ մի «ինքնաթիռային և չվերթային» պատճառ էլ չկա: Նրա ներկայությունը ժողովրդավարությանը նվիրված հայաստանյան ֆորումում «անցանկալի» էր` միջազգային բոլոր հարթակներից հնչող «նոն ստոպ» հայտարարությունների ֆոնին, որոնցով գծվում է ղարաբաղյան, հայ-թուրքական նոր «ճանապարհային քարտեզը»` Աստանայում սպասվող զարգացումներից առաջ:
Ինչպես նկատում եք, ճնշումների շատ հետաքրքիր մոդիֆիկացիա է կիրառում Արևմուտքը: Ռուսաստանն առայժմ չի մասնակցում այդ խաղին, եթե չհաշվենք Մեդվեդևի Դովիլում արած հայտարարությունը, որը ոչ այնքան Ղարաբաղին, որքան Մերձդնեստրին էր առնչվում:
Բայց ամեն բան հերթով:
Այո, Արևմուտքը հար ու նույն, հոգնեցնող անվամբ` «ղեկավարվող քաոսի» սկզբունքով է առաջնորդվում, որի բաղկացուցիչներում կա բավարար մահակ, ասենք, «Պզոյի» գործի տեսքով, կան քաղաքական գործիքներ, ասենք, ՀՀ-ում ԱՄՆ-ի դեսպանի հղած մեսիջն առ այն, որ Հայաստանը պետք է «չափավորվի» և վարվի ՄԱԿ-աբար` Իրանի հետ հարաբերություններում։ Հարցնում եք` ինչո՞ւ այդպես կտրուկ, երբ Իրանը մեր միակ և առայժմ ապահով դուռն է դեպ արտաքին աշխարհ: Շատ պարզ: Օրակարգում է հայ-թուրքական սահմանի բացումը: Բացառելով իրանյան դուռը` հեշտացվում է թուրքական դռան ճռճռոցի հեռանկարը։ Ընդ որում, չի բացառվում, որ Արևմուտքը մինչև դեկտեմբերի 1-2-ն առավել կոշտացնի իր հայտարարությունները` իրանյան «գետնին» վրա (ոչ, Մալայզիան այլ կինոյից է. հիշենք, որ այնտեղ հայտարարություն էր հնչել` իբր Իրան-Հայաստան-Դուբայ նարկոտիկի օդային տրանզիտի մասին): Չի բացառվում նաև, որ «համանման» քաղաքական գործիք` գազի, Լարսի փակման տեսքով, կիրառվի նաև հայ-վրացական սահմանի «երկարությամբ», ուր վիճակն այս պահին նույնպես լավագույններից չէ:
Մյուս կողմից, Արևմուտքն առաջ է շարժվում բավականին նուրբ քաղտեխնոլոգիաներով, նաև` փքակարկանդաբլիթներով: Այլևս չենք անդրադառնալու օրվա մեջ հազար անգամ, բոլոր հնարավոր հարթակներից հնչող հայտարարություններին, որոնց առատությունից մարդու գլուխ է պտտվում. ալքիմիկ և խաչաձև այդ հայտարարություններով փորձ է արվում Աստանայում ստանալ հռչակագիր, իսկ հայտնի է, որ համայն մարդկության պատմության մեջ որևէ ալքիմիկոսի այդպես էլ չի հաջողվել պղինձը վերածել ոսկու:
Նուրբ քաղտեխնոլոգիաների շարքում է, ինչպես ասացինք, Չավուշօղլուի հետքաշումը, Հայաստանում ժողովրդավարության մասին «հուշ-երեկոյի» անցկացումը` քաղբանտարկյալների և ընդդիմադիրների զոլավոր շալվար-ֆուֆայկաների ֆոնին, և այդ «թույն» ֆոնին առնվազն հայտնի կենդանին պիտի լինես, որ չհասկանաս` ինչ «թամամ» խոսք են ասում արևմտացիք:
Հասանք բլիթներին: Ի դեպ, օրեր առաջ մեզ հետ զրույցում ՀՀ ԱԳՆ մի բարձրաստիճան պաշտոնյա առանց երկիմաստության ասաց` այնքա՜ն անսպասելի բաներ կարող են լինել:
Մտրակաբլիթային «շլյագերների» շարքում ամենաբլիթայինը, թերևս, մեր հուսո, չէ, լուսո աստղն է, որ բարձրանում է ու բարձրանում` դեպ հորիզոն, ու, փաստորեն, մոգերով պետք է գնալ նրան երկրպագելու: Բանն այն է, որ Եվրասիայի էներգետիկ հարցերի պետքարտուղարության հատուկ պատվիրակ Ռիչարդ Մորնինգսթարն ասել է (ինչ շատ է խոսում վերջերս նա)` վատ է, շատ վատ, որ Հայաստանը չի մասնակցում տարածաշրջանի էներգետիկ պրոյեկտներին. պետք է «մտածել» այդ ուղղությամբ:
Հիշենք, որ Հայաստան ժամանած, հայոց փողոցները Նալբանդյան Էդիկի հետ չափչփած Հիլարիի այցի ժամանակ Հայաստանում էր նաև Մորնինգսթարը, ով նույն օրը հանդիպել էր Նալբանդյանի հետ, և այդ հանդիպումը ռուսական հայոց էմիսարների ու ադրբեջանականների մեջ ահավոր խոր տագնապ էր առաջացրել: Մի նուրբ դետալ ևս. Հիլարին ՀՀ նախագահականում ասուլիսի ժամանակ ասել էր` ԱՄՆ-ը լրջորեն մտածում է Հայաստանի էներգետիկ դիվերսիֆիկացիայի մասին: Մի խոսքով, գլուխ չցավեցնենք. նոր «ճանապարհային քարտեզը», հայ-թուրքականն ու ղարաբաղյանն ունեն նաև «Նաբուկոյի» գերակայության խնդիրը, և, ինչպես միշտ, չի բացառվում Հայաստանով նրա անցնելու հնարավորությունը, եթե ընդհանրապես այն իրականանա:
Բլիթների հաջորդ կոնտեքստը շատ ավելի ներքաղաքական է, բայց մինչ այդ մի քիչ դիտենք ամերիկա-ռուսական վերջին զարգացումները:
Այսպիսով, քանի «քեռին»` Մեդվեդևը, «սաղ է», և եվրոպական անչափ լուրջ «վոյաժների» մեջ (ընդ որում, այն աստիճան «սաղ», որ ռուսական լրատվամիջոցների «զագալովկաներում» հարց են տալիս` կարո՞ղ է Պուտինը, այո, Պուտինը, արժանապատվորեն և կենդանի լքել իր պոստը և հեռանալ. սա` ի միջի այլոց, և` «մի՛ մոչիր, որ չմոչվես» շարքից), ակնհայտորեն վայելելու է միջազգային հանրության աջակցությունը:
Սերնդափոխվող, մոդեռնացվող, կառավարման նոր մոդելներ նախընտրող «միջազգայինը», այո, ահավոր շատ է օգնում Մեդվեդևին` կայանալու, շարունակվելու: Մինչ այս պահը (կարծում ենք` հետայսու ևս) միջազգայինն օգնելու է նաև այդ խաղի տրամաբանության մեջ սահուն մտած Սերժ Սարգսյանին։ Էստեղ պետք է պաուզա տանք ու բացատրենք Տիգրան Սարգսյանի (ում այդպես համառորեն ցանկանում է փոխարինել Քոչարյանը) ֆենոմենը (չենք խոսում մյուս փոխարինիչների մասին, որոնք մեզ հետ զրույցում «կենդանի» կերպով ու անթաքույց ասում են` դեռ կտեսնեք, որ «վարչապետ կդառնամ»):
Այսպիսով, որպես ֆունկցիայի ու խաչմերուկի բանաձևում, Սերժ Սարգսյանը շատ լավ է հասկանում Տիգրան Սարգսյանի ֆենոմենը, և այդ նույն պատճառով վերջինս պաշտոնավարելու ու պաշտոնավարելու է: Նույն միջազգային խաղի տրամաբանությանը համապատասխանելու և «հարակից» պատճառներով մեկ անգամ ևս կարդացեք նրա «Հրաժեշտ զենքին», չէ, խառնեցինք, «Պետության վախճանը», «Ինչպես իրականացնել հեղափոխություն» հոդվածները։
Մի քիչ էլ դիտենք Ռուսաստանն ու անցնենք տարածաշրջան: Իսկ «դիտում» ենք, որովհետև մեկընդմիշտ (դե, գոնե 49 տարով) մեր պորտալարը կապված է նրանց հետ, և այնտեղ ինչ կատարվեց` իր արտածումներն է ունենալու մեզանում:
Այսպիսով, ամենահետաքրքիրն օրերս Դովիլում Մեծ եռյակի (հասկանալի է` ԱՄՆ-ը խառն է Չինաստանով, Իրաքով, Աֆղանստանով, Մեդվեդևով զբաղվում են Անգելան ու Սարկոզին, նրանք պիտի գործեր գլուխ բերեն, Ռուսաստանին տանեն իրենց տուն) հանդիպման օրերին տեղեկատվություն եղավ, որ Ռուսաստանը զորքը հետ է քաշում Վրաստանի համար վիճելի տարածքից` Պերևի գյուղից:
Շա՜տ հետաքրքիր է, չէ՞: Շարունակությամբ Ռուսաստանն ասաց` համաձայն է Լիսաբոնում ՆԱՏՕ-Ռուսաստան գագաթաժողովին (հիշենք, որ այնտեղ զուգահեռ ընթանալու են ԵՄ-ՆԱՏՕ և ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովները), Եվրոպան էլ իր հերթին ասաց` միասնական պաշտպանության և անվտանգության Ռուսաստանի արած առաջարկի նկատմամբ ուշադիր է և, թերևս, ընդունի այն (՞):
Մի խոսքով, ԵԱՀԿ համանախագահող երկրների խաղն այս պահին խիստ սինխրոն առաջ է գնում: Մինչև ուր` կերևա:
Աստանայի և Ղարաբաղի հարցով մինչ այս պահը ոչ մի տեսանելի հայտարարություն, սակայն, Ռուսաստանը չի արել (հետևաբար, կարո՞ղ ենք եզրակացնել, որ համաձայնություն այդ հարցում չկա ԵԱՀԿ-ում բոլորի միջև. ով` ինչպես), բայց ասացինք, որ Մեդվեդևը Դովիլում ասել է` Ռուսաստանն ունի պոտենցիալ` սառեցված հակամարտությունները կարգավորելու համար, բայց շատ բան կախված է կողմերից` հավելել է նա:
Հիմա դիտենք «կախված» կողմերին` վերջապես անդրադառնալով Ռոբերտ Սեդրակի Քոչարյանին: Այո, նա ևս հետ է քաշվում: Նախ, ինչպես ասացինք, Մեդվեդևի խաղի պարագայում (բոլորիս աչքի առջև է Մեդվեդևի հայացքն ամռանը` նախագահականի ճաշին Քոչարյանի հետ բաժակ բաժակի խփելու պահին. այն անչա՜փ խոսուն էր, եթե չասենք` ավելին) Քոչարյանն անելիք չունի: Պուտինն էլ (որի հետ հույսեր է կապում հայ «չինովնիչայի» ինչ-որ մասը, որպես Քոչարյանի վերադարձի երաշխիք) այս պահին հաստատ այլ անելիքներ ունի, քան Քոչարյանին վարչապետ, այնտեղից էլ դրական սալդոյով նախագահ դարձնելը:
Ընդ որում, ամենևին էլ պատահական չէր, որ առաջինը «Պզոյին» արձագանքեց հենց էքսնախագահի գրասենյակը` նկարով-բանով:
Եվս մեկ անգամ հիշենք` հստակ ինֆորմացիա կար, որ Քոչարյանը պետք է հոկտեմբերին ասեր` գալի՞ս է, թե՞ հը՜-ը: Դա լսելու փոխարեն, լսեցինք «Պզոյի» «նկարի» մասին:
Հոկտեմբերն ավարտվում է:
Չկասկածեք, անդրօվկիանոսյան «պզոյացումը» (չորս տարի խումբը գործել է ամերիկյան «ֆեդերալ բյուրոյի» աչքի առաջ, ամերիկյան գիտակները գործը վարել են մեկ տարի, հետևել և ուղիղ հոկտեմբերին, ընդ որում, Աստանայից առաջ, ինչպես կասեր հայտնի մեկը` անմեղության կանխավարկածից «ելնելով» կամ չելնելով` բացահայտումներ են արտածել) ոչ միայն արտաքաղաքական օգտագործման է, այլև ներ (ինչպես ամերիկյան քաղաքական շահն ու կոնյունկտուրան կպահանջեն` հարկավոր պահին այդ մահակը առաջ-հետ կարվի):
Ի դեպ, Աստանայից առաջ Սերժ Սարգսյանի ձեռքերն ազատելու համար Արևմուտքը, իրականում «մսյե» Ֆասիեն հարկ համարեց նաև հայտարարել, որ մադրիդյան սկզբունքները կողմերն ընդունել են 2007-ին, և համապատասխան պայմանավորվածությունները եղել են հենց այդ ժամանակ:
Դառնալով «կողմերին», ասենք, որ նրանք պատմահենություն կոչվող շատ հետաքրքիր խաղի մեջ են հայտնվել։ Պատմական վեճ են սկսել, երբ վեճ, որպես այդպիսին, ընդհանրապես չկա, և հայ էթնոսի պատմությունն այսօր չէ, որ գրվում ու գրվել է:
Իսկ չե՞ք մտածել` ինչու են վիճում: Փաստորեն, արդեն առաջին դեմքերով ցույց է տրվում, որ կողմերը (հիշենք Մեդվեդևին. «Բայց շատ բան կախված է կողմերից»), հասարակությունները պատրաստ չեն հռչակագիր ստորագրելու։ Դեռ չի հասունացել պահը:
Այն էլ` ինչպես պատրաստ չեն:
Այն էլ` ինչպես դեռ չի հասունացել պահը:
Տե՛ս երկու նախագահների հեռակա բանավեճը:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ