Սաուդյան Արաբիան ու Իրանը նավթային պատերա՞զմ են սկսել

Le Huffington Post-ը գրում է՝ երեք տարի առաջ Սաուդյան Արաբիայի նավթի նախարար Ալի ան Նաիմին ասում էր, որ նավթի մեկ բարելի դիմաց 100 դոլար գինը իդեալական է թե սպառողների, թե արտադրողների համար, մատչելի է սպառողների համար, ֆինանսապես շահութաբեր՝ արտադրողների համար, թույլ տալով նոր հանքավայրեր ու արդյունահանման նոր մեթոդներ մշակել: Բայց հիմա բարելի դիմաց 28 դոլար են տալիս, որ մեծ մասամբ Սաուդյան Արաբիայի ու ՕՊԵԿ-ում նրա դաշնակիցների (Քուվեյթ, Կատար, ԱՄԷ) որոշումների հետևանքն է: Նրանք որոշել են չկրճատել արդյունահանումը՝ չնայած շուկայում առաջարկն արդեն զգալիորեն գերազանցում էր պահանջարկը: Ոմանց կարծիքով, սա մասամբ բացատրվում է Իրանի կյանքը բարդացնելու ցանկությամբ: Ի վերջո պատժամիջոցների չեղարկումից հետո իրանցիները ուզում են վերականգնել իրենց օրինական տեղը համաշխարհային էներգետիկայում: Իրանի վերադարձը մրցակցություն է ստեղծում Սաուդյան Արաբիայի ու մյուս խոշոր արտադրողների համար: Առավել ևս հիմա, երբ առաջարկն այդքան գերազանցում է պահանջարկը: Իրանն ասում է, որ պատրաստ է արդեն հիմա օրական 500 հազար բարել մատակարարել, իսկ մի քանի ամսից՝ մեկ միլիոն բարել: Բյուջեի պակասորդը լրացնելու համար Իրանին պետք է, որ նավթի գինը լինի բարելի դիմաց 130 դոլար, ինչը հիմա շատ հեռու է իրականությունից: Սաուդյան Արաբիային, ԱՄԷ-ին ու նույնիսկ Ռուսաստանին կգոհացնեին շատ ավելի ցածր գները: Այս հարցում Իրանի դաշնակիցները շատ չեն, իսկ ցածր գները արգելակում են ներդրումները, որոնց կարիքը իրանական հանքավայրերը շատ են զգում: Թեհրանը Սաուդյան Արաբիայի ու նրա դաշնակիցների ֆինանսական ռեսուրսները չունի, որ ցածր գների ժամանակաշրջանն առավելապես ցավալի է դարձնում Իրանի համար: Իրանին պետք է, որ նավթի գինը 130 դոլար լինի, որովհետև Իրանը բնակչության քանակով երկրորդ երկիրն է Մերձավոր արևելքում (79,7 մլն բնակիչ), իսկ մեծ սոցիալական ծախսերը կարևոր դեր են կատարում հասարակական հանգստության ու քաղաքական կայունության ապահովման հարցում: Նավթի ցածր գների պահպանումը ուժեղագույն ճնշում է Իրանի վրա: Սակայն սխալ կլիներ կարծել, թե իրադարձությունները ընդամենը Իրանի ու Սաուդյան Արաբիայի պայքարի ծայրահեղ դրսևորումն են: Սաուդյան Արաբիայի նպատակն է հաղթել մի քանի խոշոր մրցակիցների՝ նրանց ֆինանսապես հյուծելով: Իրանը նրա համար ընդամենը թիրախներից մեկն է, ոչ գլխավորը: Սաուդցիների նշանակետում նախ և առաջ ամերիկյան թերթաքարային նավթի արդյունաբերությունն է: Շատերն են մոռանում, բայց նավթի գների անսպասելի անկման պատճառը ամենևին էլ սաուդցիները չէին: Նրանք ընդամենը պատասխանել են, միանգամայն տրամաբանորեն, շուկայում ստեղծված դիսբալանսին, որ պայմանավորված էր ԱՄՆ-ում թերթաքարային նավթի արդյունահանումով: Միջազգային էներգետիկ գործակալությունը հայտնել էր, որ ԱՄՆ-ն առաջին տեղն է դուրս եկել նավթի ու գազի արդյունահանման ծավալներով, լուրջ մրցակցություն ստեղծելով Ռուսաստանի ու Սաուդյան Արաբիայի համար: Նման պայմաններում ՆԱԵԿ-ն 2014 թ նոյեմբերին որոշեց չտրվել ճնշումներին, այսինքն` չզիջել շուկայի մասնաբաժինը: Կազմակերպության նպատակն էր կրճատել ամերիկյան թերթաքարային նավթի ծավալները: Եվ ըստ երևույթին այս ռազմավարությունը (ոմանց համար դժվար, բայց Սաուդյան Արաբիայի համար ընդունելի) սկսել է պտուղներ տալ: Սաուդյան Արաբիայի մյուս նպատակն է պահպանել Չինաստանը, որպես իր խոշոր հաճախորդի: Առայժմ նրան հաջողվում է մնալ Չինաստանի գլխավոր մատակարարը, բայց մրցակցությունը սրվում է: Մոսկվան Էր Ռիադի համար ամենավտանգավոր մրցակիցն է Արևելյան Սիբիր - Խաղաղ օվկիանոս խողովակաշարի պատճառով, որը ուղիղ չինական շուկա է հասնում: Այս խողովակաշարը երաշխիք է Չինաստանի ղեկավարության համար, որը մտավախություններ ունի, որ ճգնաժամի դեպքում ամերիկյան նավատորմը կարող է շրջափակել երկիրը: 30 դոլարից ցածր գներով Սաուդյան Արաբիան բառացիորեն ատրճանակը դեմ է տվել ռուսական տնտեսության քունքին: Սաուդյան Արաբիան ու որոշ այլ երկրներ կարող են շարունակել արդյունահանումը՝ չնայած ցածր գներին: Ռուսաստանի, Վենեսուելայի, Իրաքի ու այլ պետությունների համար այս իրադրությունն անհամեմատ ավելի ծանր է: Մենք գործ ունենք տնտեսական պատերազմի հետ, որը Սաուդյան Արաբիայից ու Իրանից բացի շատ այլ խաղացողների էլ է ներառում:

Մեկնաբանություններ