Հայկական արխիվները բաց են ուսումնասիրությունների համար

Հայաստանի ազգային արխիվի պահոցներում գաղտնի փաստաթղթեր չկան: Գաղտնի փաստաթղթերը պահվում են կազմակերպություններում:

Հայաստանի ազգային արխիվի տնօրեն ԱՄԱՏՈՒՆԻ ՎԻՐԱԲՅԱՆԻ տեղեկացմամբ` գաղտնիները պահվում են տասը, հույժ գաղտնիները` երեսուն կամ հիսուն տարի: Գաղտնազերծվելուց հետո դրանք նոր միայն հանձնում են ազգային արխիվին:
«Հիսուն տարուց ավելի փաստաթղթերը գաղտնի են պահվում միայն կառավարության որոշմամբ: Քիչ են այդ փաստաթղթերը, բայց չեմ կարող ասել քանիսն են, քանզի հրապարակումը ևս գաղտնի է»,- ասում է Ամատունի Վիրաբյանը և հավելում, որ այսօր քաղաքացիներին հասանելի չեն նաև ընտրություններին վերաբերող իրենց ընդունած վերջին փաստաթղթերը:- Մայիսի 6-ին են ընտրությունները կայացել, մայիսի 9-ին, 10-ին արդեն այդ բոլոր փաստաթղթերը մեզ մոտ էին` քվեաթերթիկներով, ցուցակներով: Երկու տարի պահվելուց հետո դրանք ոչնչացվում են»: «Դիմումներ եղե՞լ են քվեաթերթիկների վերահաշվարկի համար» հարցին արխիվի տնօրենը պատասխանեց, որ զարմանալիորեն նախորդ ընտրությունների ժամանակ մեկ ամսում 500 դիմում-բողոք է եղել, այս տարի մեկ ամսվա ընթացքում եղել է ընդամենը 2 դիմում, երկու անգամ են բացվել քվեաթերթիկների պարկերը, տնօրենի համոզմամբ` երրորդը չի լինի:
Նշենք, որ արխիվում կան երկու տեսակի փաստաթղթեր. պատմության, մշակույթի համար կարևոր փաստաթղթերը պահվում են հավերժ, քաղաքացիների աշխատանքային գործունեությանն առնչվող փաստաթղթերը (հրամանագրեր, աշխատավարձի ցուցակներ) պահվում են 50 տարի և կազմում են ընդհանուր փաստաթղթերի 5 տոկոսը: Արխիվում երրորդ տիպի փաստաթղթեր չկան: Կորչո՞ւմ են արդյոք արխիվային նյութերը: Օրինակ, թուրքական արխիվներից երբեմն անհետանում են պատմական կարևոր փաստաթղթեր: Համենայն դեպս, նրանք այդպես են ներկայացնում:
«Փաստաթղթերը չեն կորչում, դրանք մնում են անմատչելի, մի կողմ են դրվում, բայց չեն ոչնչացվում,- ասում է Ամատունի Վիրաբյանը:- Այսպես ասած, որոշ փաստաթղթեր չեն դրվում շրջանառության մեջ, բայց դրանք կան արխիվում: Իրենց մասին փաստաթղթերը փնտրել-ոչնչացրել են, օրինակ, Ստալինն ու Բերիան»:
Ամատունի Վիրաբյանը տեղեկացնում է նաև, որ արխիվից փաստաթղթերը դուրս են բերվում ցուցահանդեսների կազմակերպման համար, քաղաքացիները տեղում են ուսումնասիրում իրենց հետաքրքրող նյութերը: Փաստաթղթեր կարող են պահանջել նախագծային ինստիտուտներից, դատախազությունից, դատարաններից: Հաճախ պատճենն են տրամադրում, բայց դատարանը պահանջում է բնագիրը: «Կան մարդիկ, որ մտածում են, թե մենք իրենց թշնամին ենք և փոխում ենք փաստաթուղթը»,- կեսկատակ, կեսլուրջ ասում է ազգային արխիվի տնօրենը:
Հայաստանի ազգային արխիվը ստեղծվել է 1924-ին: Այստեղ պահվում է ավելի քան 4 մլն փաստաթուղթ, որոնցից ամենահինը թվագրվում է 1607-ին:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ