Ղարսեցի տատիկս` Սաթենիկ Ղազարյանը, մեզ շատ էր պատմում Կարսի, Կաղզվանի, գաղթի, իր հարազատների մասին: Եվ հաճախ էր հիշատակում եղբոր` Մկրտիչ Ղազարյանի անունը: «Դոկտոր փիլիսոփայության, լեզվագիտության,- ասում էր տատիկս ու շարունակում,- Գերմանիայում էր սովորել, 21 լեզու գիտեր: Տիֆից մահացավ»:

ՀՀ մշակույթի նախարարության Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի ինստիտուտը նախորդ կիրակի Դսեղում էր, թումանյանական հերթական միջոցառմանը։ Լոռին հուրհրում էր աշնան ոսկեթափից, Դսեղն իր հերթին էր տոնական մի հանդես, գունեղ և բանաստեղծական լուսավոր թախիծով լի։ Այս տարին առանձնահատուկ էր. բացվել էր Թումանյանի վաղամեռիկ զավակ Արտավազդ Թումանյանի հուշարձանը՝ բանաստեղծի տուն-թանգարանից քիչ հեռու, գյուղի հրապարակում։ Հրապարակի վերին հատվածում հանճարի հանրահայտ արձանն է, ժողովրդական նկարիչ Ղուկաս Չուբարյանի վարպետ կատարմամբ, ներքևում, նրան դիմահայաց՝ որդու հուշարձանը։ Հանդեսին ներկա էին Լոռվա մարզպետ Արթուր Նալբանդյանը, մարզի լավագույն երգիչներն ու ասմունքողները, առհասարակ, ողջ Դսեղը։

Ամեն անգամ որևէ բարերարի անդրադառնալիս ինքս ինձ հարց եմ տալիս` ո՞րն է «բարեգործություն» երևույթի դրդապատճառը, և հազարերորդական անգամ համոզվում` Քրիստոսապաշտությունը և Ազգասիրությունը: Մարդկային արատներից մեկը ագահությունն է, որը տեսականորեն հատնում չունի, բայց այս դրույթը ճշմարիտ է սովորական մահկանացուների, այլ ոչ բարերարների պարագայում: Խարսխվելով վերոնշյալ երկու արժեքների վրա, բարեգործը միաժամանակ ցույց է տալիս, որ ագահությունն էլ սահման ունի. բարերարությունն ինքնին ագահության ու բազմաթիվ այլ արատների վախճանն է:

Համբարձումից առաջ, երբ Հիսուսն աշակերտներին ասաց, թե ուր է գնում, և որ նրանք գիտեն այդ և «ճանապարհն էլ գիտեն», աշակերտները պատասխանեցին, որ իրենք ճանապարհը չգիտեն, Հիսուս ասաց նրանց. «Ես եմ Ճանապարհը, Ճշմարտությունը և Կյանքը» (Հովհ. 14.6): Հիսուսն ուզում էր ասել, որ Ինքը նոր ելքի մունետիկն է, Աստված Իրեն ուղարկել է, որ Իր ժողովրդին ազատագրի գերությունից, ինչպես Մովսեսին էր ուղարկել` Իր ժողովրդին Եգիպտոսից հանելու համար:

Հայ կոմունիստ ղեկավարների ճնշող մեծամասնությունն իր փառավոր հետքն է թողել հայ ժողովրդի պատմության մի կարճ հատվածի պատմության մեջ: Այդ նրանց շնորհիվ է, որ ստեղծվեցին Հայաստանի հզոր արդյունաբերությունը, ծաղկուն գիտությունը, արվեստը, գրականությունը, ինտենսիվ զարգացող գյուղատնտեսությունը: Այդ նրանց շնորհիվ էր, որ դաստիարակվեց նոր սերնդի հայ, որի միջից դեն նետվեցին ազգային թերարժեքության բարդույթը և ոչ միայն, իր հայրենիքում, իրեն լիարժեք մարդ զգալու արժանապատվությունը:

Նոյեմբերի 5-6-ը Երևանում կանցկացվի «Թուրքիայի Հանրապետության 90 տարիները. Աթաթուրքից մինչև Էրդողան» խորագրով միջազգային համաժողովը։

2010 թվականից Հայաստանի գրողների միությունը համագործակցում է Գերմանիայի Սաքսոնիա-Անհալթ երկրամասի «Ֆրիդրիխ-Բյոդեքեր» միության հետ: «Ֆրիդրիխ-Բյոդեքեր» միությունը Գերմանիայում կազմակերպում է նաև ամենամյա դպրոցական շարադրությունների մրցույթ՝ տարբեր թեմաներով: Այս տարվա մրցույթի համար՝ Հայոց եղեռնի 100-րդ տարելիցին ընդառաջ, ընտրվել է «Այլևս երբե՛ք ցեղասպանություն» խորագիրը:

Օրերս, Google-ում Պարույր Սևակի մասին հոդվածներ փնտրելիս, մի հղում նկատեցի, վերնագիրը՝ «Ես հանդիպել եմ... Աստծո քարտուղարին»: Հղումով մտա անճաշակ, անթաքույց գավառականություն ճառագող ինչ-որ կայք, ճակատին գրված՝ «Վարդան Հակոբյան. գրող, բանասիրական գիտությունների դոկտոր»: Ախր սա Ղարաբաղի գրողների միության նախագահի անձնական կայքն է: Պարզվում է՝ մարդը հուշեր ունի Սևակի մասին:

Վասակ Սյունին դավաճան չէ։ Հինգերորդ դարից մինչև մեր օրերը նրան համարել են դավաճան, որովհետև այդպես հեշտ է եղել իրավիճակը բացատրել, որովհետև երբ արտաքին թշնամիներին չենք կարողանում հաղթել, հնարում ենք ներքին թշնամի, նրան նշանակում մեղավոր: Որովհետև եթե կան հերոսներ, պարտադիր պիտի լինեն հակահերոսներ` մեզ այդպես ենք ընտելացրել ընկալել, բացատրել, ներկայանալ ու ներկայացնել:

Դավիթը հռչակում է, որ իր անձը փափագում է Աստծուն, և հոգին ծարավի է նրան: Իսկ Եսայի մարգարեն ասում է, որ իր հոգին «փնտրում» է Աստծուն (Ես. 26.9): ՈՒրեմն, այստեղ առկա է Աստծուն փափագող, ծարավող ու փնտրող հոգի: Այդպիսին են մարգարե բանաստեղծների հոգիները, այդպիսին են սաղմոսերգու Դավթի և Հովհաննես Թումանյանի հոգիները: