Արևելագետ ԱՐՏՅՈՄ ՏՈՆՈՅԱՆԸ նշում է, որ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ «Երևանը, Զանգեզուրը և Սևանը ադրբեջանական պատմական հողեր են» հայտարարությունը նորություն չէր, բայց այստեղ ուշադրության է արժանի այն հանգամանքը, որ նա այդ միտքը նաև այժմ է ասում, երբ պատերազմական լայնածավալ գործողություններն ավարտվել են, իսկ Հայաստանի իշխանության որոշ ներկայացուցիչներ խոսում են Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու, այդ երկրների հետ բաց սահմաններ ունենալու մասին։ Խաղաղություն և հարևանների հետ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու, ինչպես նաև բաց սահմաններ ունենալու քարոզը, ընդգծում է մեր զրուցակիցը, ընկալելի կլիներ, եթե դրանով նաև հարևան ոչ բարեկամական երկրներում խանդավառված լինեին:
Նրա համոզմամբ՝ խաղաղություն հաստատել ու բաց սահմաններ ունենալ հնարավոր չէ, երբ դրա մասին խոսում է միայն մեկ՝ պարտված ու պատերազմի հետևանքով տարածքներ կորցրած կողմը. «Ադրբեջանում հակահայկական քարոզչությունն ու Հայաստանի նկատմամբ տարածքային պահանջների առաջմղումը նոր թափ է ստանալու, ու դա պայմանավորված է մի քանի պատճառներով: Առաջինն այն է, որ Իլհամ Ալիևը հոր՝ Հեյդար Ալիևի «ադրբեջանականություն» կոչվող գաղափարախոսության կրողն ու շարունակողն է, իսկ դրա հիմնական նպատակի՝ «ադրբեջանցի» ազգի գաղափարի ձևավորման ավարտի և վերջնական բյուրեղացման համար խիստ կարևոր է հակահայկականության քարոզի շարունակումը և հայերիս տեսքով արտաքին թշնամու կերպարի պահպանումը։ Երկրորդ՝ ներքաղաքական կյանքում կայունություն ապահովելու և ընդդիմախոսների հետ պայքարի հարցում նույնպես պետք է հակահայկականության քարոզ տանել: Եթե անգամ դա ինքը չանի, իր քաղաքական հակառակորդներն են անելու: Երրորդ՝ հակահայկականության քարոզով է ներծծված Ադրբեջանի կրթական համակարգը՝ տարրական դպրոցից մինչև բուհ, իսկ այդ ոլորտում փոփոխություններ անելը և՛ ժամանակատար է, և՛, իրենց տեսակետից, առայժմ վտանգավոր՝ պայմանավորված վերը նշածս «ադրբեջանականության» գաղափարախոսությամբ։ Այնպես որ, Իլհամ Ալիևի հակահայկական հայտարարություններն ու ՀՀ-ի նկատմամբ տարածքային նկրտումներն առաջիկայում ոչ միայն շարունակվելու, այլև ավելի են խորանալու»:
Արևելագետն «ադրբեջանականության» գաղափարախոսության շրջանակներում է դիտարկում նաև այն հանգամանքը, որ դեկտեմբերի 13-ին Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի և Թուրքիայի խորհրդարանականների հանդիպման ժամանակ նախարարի աշխատասենյակի պատից կախված է եղել Սյունիքն Ադրբեջանի կազմում պատկերող քարտեզ: Տոնոյանն ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարությունը վերջերս անընդհատ խոսում է նոր՝ «հարձակողական» դիվանագիտության մասին։ Մանրամասնում է՝ երբ ԱԳ նախկին նախարար Էլմար Մամեդյարովին պաշտոնանակ էին անում, անընդհատ շեշտում էին, որ նա դիվանագիտական նոր կուրսի ջատագովը չէ: «Երբ Ադրբեջանի նախագահը հայտարարում է, որ Երևանը, Զանգեզուրն ու Սևանը պատմական ադրբեջանական հողեր են, և Հայաստանից չի ստանում համարժեք պատասխան, օրինակ այն, որ եթե աշխարհը հետևի Ալիևի տրամաբանությանը, ապա Բաքուն, Գանձակը, Շամխորն ու Շամախին էլ ոչ պակաս հայկական պատմական տարածքներ են, ապա պետք չէ զարմանալ, որ ընդամենը երեք օր անց Ջեյհուն Բայրամովն արդեն իր աշխատասենյակի պատից կկախի Սյունիքն Ադրբեջանի կազմում պատկերող քարտեզ ու դա ի ցույց կդնի ամբողջ աշխարհին»,- ամփոփում է Արտյոմ Տոնոյանը:
Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆ