«Տեղեկատվական բոչկաներին» պետք է մոտենալ ըմբռնումով և ոչ մեծ հուզականությամբ

Հայաստանի քաղաքական դաշտում հաստատված ավանդույթներից մեկն արտաքին գործոնի շահարկումն ու սեփական նպատակներին ծառայեցնելն է: Բավական է միայն հիշել Լևոն Տեր-Պետրոսյանի 5 տարի առաջ ձևավորած «համաժողովրդական շարժումը», երբ ՀՀՇ ղեկավարները փորձում էին ոչ միայն լայն հասարակական աջակցության պատրանք ստեղծել, այլև լրջագույն աշխատանք էին տանում հիմնականում արևմտյան գործոնի` ԵՄ և ԱՄՆ աջակցությունը շահարկելու և դրանով իսկ ընտրազանգվածը մեծացնելու և ոգևորելու ուղղությամբ: 2008-ի նախագահական ընտրությունների գործընթացին հետևողները նկատած կլինեն, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, շահարկելով արևմտյան գործոնը, միևնույն ժամանակ փորձում էր «խաղի մեջ մտցնել» նաև ռուսական գործոնը` անհայտ պատճառներով մեկնելով ՌԴ մայրաքաղաք Մոսկվա և Երևանում բամբասանքի մակարդակի տեղեկատվություն տարածելով, թե հանդիպումներ է ունեցել Վլադիմիր Պուտինի, Դմիտրի Մեդվեդևի և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ:
Խնդիրն այն է, որ հայ հասարակությունը, իրոք, զգալի դեր է տալիս հայաստանյան քաղաքական գործընթացի մասնակիցների արտասահմանյան հարաբերություններին և կողմնորոշումներին: Այդ է պատճառը, որ քաղաքական գործընթացի մասնակիցները փորձում են հասարակությանը ներկայանալ նաև իրենց արտասահմանյան կապերով: Որոշ քաղաքական ուժեր անգամ այն աստիճանի են լարել իրավիճակը, որ փորձում են Հայաստանում ընթացող ընտրական գործընթացները պայմանավորել ՌԴ-Արևմուտք մրցակցությամբ` խնդիր ունենալով հասարակությանը ներկայանալու այս կամ այն աշխարհաքաղաքական կենտրոնի հովանավորյալի դերում: Օրինակ` 2012-ի խորհրդարանական ընտրություններին նախորդող շրջանում «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության ամբողջ քաղաքական ռազմավարությունը կառուցված էր ԱՄՆ-ի դեսպանատան հետ կուսակցության ղեկավարության ունեցած սերտ հարաբերությունների մասին լուրերի տարածման ու Հայաստանում թիվ մեկ ամերիկամետ ուժի համբավի ձեռքբերման հիմքի վրա: Ժամանակին նման վարքագիծ էր դրսևորում նաև «Օրինաց երկիր» կուսակցությունը` գերակա նպատակ ունենալով եվրոպական ուղղությունը:
Պետք է նշել, որ ՀՀՇ վերջին համագումարում ունեցած իր ելույթում քաղաքականության բնագավառում արտաքին գործոնի շահարկման խնդրին, թերևս, ամենալուրջ գնահատականը տվեց Լևոն Տեր-Պետրոսյանը` նշելով, թե ոչ մի արտաքին գործոն չի կարող որոշիչ լինել, եթե քաղաքական ուժը չունի իր ներքին հենարանը: Սա Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից քավության նման մի բան էր, քանզի հրապարակայնորեն հայտարարվում է, որ ՀԱԿ-ը սխալ ուղիով է գնացել: Չմոռանանք, որ արտաքին գործոնի չարչրկման հիմնական գաղափարախոսներից մեկը հենց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի թիմն էր, որ 2007-2010-ին փորձում էր հասարակությանը համոզել, թե ՀԱԿ-ի իշխանության գալը ժամանակի հարց է և պայմանավորված է լինելու աշխարհաքաղաքական կենտրոնների փոխադարձ համաձայնությամբ: Ինչևէ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ դժվար է չհամաձայնել, երբ նա ասում է, թե Հայաստանի համար ամենավտանգավորը հակաամերիկացի կամ հակառուս լինելն է:
Ըստ էության, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը խոսեց Հայաստանի արտաքին քաղաքականության այնպիսի տեսլականի մասին, որը հաջողությամբ իրականացնում է Սերժ Սարսգսյանը սկսած 2008-ից: Զարգացնելով հայ-ռուսական ռազմավարական հարաբերությունները` նախագահ Սարգսյանը, միևնույն ժամանակ, ակնհայտ առաջընթաց է ապահովել նաև ԵՄ անդամ երկրների և ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունների զարգացման ուղղությամբ: Եվ, իրոք, Հայաստանի նման պետության համար չափազանց վտանգավոր են «բլոկային քաղաքականությանը» միանալն ու այս կամ այն աշխարհաքաղաքական ճամբարի կազմում մյուսի դեմ ոչ բարեկամական գործողությունների ծավալումը: Փաստացիորեն, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, մեծ քաղաքականությունից հեռանալուց առաջ, խոսելով միայն արտաքին քաղաքական կողմնորոշումների մասին, դրական գնահատական տվեց իշխանության վարած քաղաքական գծին և հեռացավ:
Մինչդեռ, հարց է ծագում. ո՞վ, ովքե՞ր և ինչո՞ւ են շրջանառության մեջ դրել վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հակառուս լինելու մասին «տեղեկությունը»: Ըստ էության, պարզ է, որ այս տեղեկատվական հնարքի միակ «տրամաբանական հիմքն» այն է, թե վարչապետ Սարգսյանն ընկալվում ու բառի բուն իմաստով լուրջ է ընդունվում արևմտյան շրջանակների կողմից` հարաբերությունների զարգացումը կառուցելով արժեքների և արդյունավետ համագործակցության սկզբունքային մոտեցումներով: Միևնույն ժամանակ, «մոռացության է մատնվում» այն փաստը, որ Տիգրան Սարգսյանին վարչապետ է նշանակել նախագահ Սերժ Սարգսյանը, ով, համաձայն ՀՀ Սահմանադրության, արտաքին քաղաքականության գլխավոր պատասխանատուն է: Ի դեպ, վարչապետ Սարգսյանի հակառուսականության մասին տեղեկատվության պտտողներն ու պատվիրատուները «անտեսում են» այն պարզ իրողությունը, որ վարչապետ Սարգսյանի քաղաքականությունը չի կարող համաձայնեցված չլինել Սերժ Սարգսյանի հետ: «Մոռացության է մատնվում» նաև այն փաստը, որ Տիգրան Սարգսյանը բարձր մակարդակի ընդունելության է արժանանում նաև Մոսկվայում:
Ռուսաստանյան քաղաքականության բարձրագույն լիգայի մի շարք ներկայացուցիչներ Տիգրան Սարգսյանի ուսանողական տարիների ընկերներն են: Բացի դրանից, Հայաստանի վարչապետը, լինելով տնտեսության համակարգման պատասխանատուն, չի կարող լինել հակառուս այն պարզ պատճառով, որ ռուսական կապիտալը մեր երկրում լրջագույն դերակատարություն ունի, և դժվար է պատկերացնել մի իրավիճակ, երբ Հայաստանի «հակառուս իշխանությունները» համագործակցում են ռուսական կապիտալի ներկայացուցիչների հետ և քննարկում հայ-ռուսական տնտեսական հարաբերությունների զարգացման հեռանկարները: Ինչևէ, խնդիրն այն է, որ մեր երկրի հասարակական-քաղաքական միտքը պարտավոր է ընդունել, որ Հայաստանի իշխանությունը, անկախ նրանից, թե որ կուսակցությունն է կանգնած իշխանության գլուխ, պարտավոր է վարել հավասարակշռված արտաքին քաղաքականություն` սկզբունքային նպատակ ունենալով պաշտպանելու Հայաստանի շահը:
Ինչ վերաբերում է Տիգրան Սարգսյանին, ապա նրա գործունեության արտաքին հարաբերությունների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ Հայաստանի վարչապետը ՌԴ, ԵՄ և ԱՄՆ քաղաքական և տնտեսական շրջանակների հետ հարաբերությունների զարգացման խնդիրը դիտարկում է արժեքային համակարգի և նորարարական մոտեցումների լույսի ներքո` գործընթացը վարելով հավասարակշռվածության և փոխլրացման սկզբունքների համադրությամբ: Թերևս, սա է պատճառը, որ Տիգրան Սարգսյանը հավասարապես ընդունելի գործիչ է Մոսկվայում, Բրյուսելում և Վաշինգտոնում: Ինչ վերաբերում է «հակառուսականությանը», ապա պարզից էլ պարզ է, որ այդ պիտակավորումը տալիս են նախագահ և վարչապետ Սարգսյանների հակառակորդները: Վարչապետի պաշտոնը Հայաստանում, փաստացիորեն, երկրորդ պաշտոնն է, ուստի և վարչապետ կարգվել ցանկացողներն էլ շատ են: Այնպես որ, «տեղեկատվական բոչկաներին» պետք է մոտենալ ըմբռնումով և ոչ մեծ հուզականությամբ:

Ալբերտ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ