Գտնել սե­փա­կան Աստ­ծուն

Ա­ՎԱ­ՐԱՅ­ՐԻ ՀՈՒ­ԴԱ­ՅԻ ԿԵՐ­ՊԱ­ՐԸ ՀԱՅ ԿԵՐ­ՊԱՐ­ՎԵՍ­ՏՈՒՄ
Ա­վա­րայ­րի ահ­ռե­լի թե­ման բազ­միցս է ար­ծարծ­վել հայ ազ­գա­յին կեր­պար­վես­տում։ Հան­րա­ճա­նաչ է ժո­ղովր­դա­կան նկա­րիչ և ա­կա­դե­մի­կոս Գրի­գոր Խան­ջյա­նի «Վար­դա­նանց պա­տե­րազ­մը»։ Սույն փա­ռա­հեղ գո­բե­լե­նի ցու­ցադ­րու­թյու­նը նկար­չի տա­նը վե­րած­վեց հա­մա­հայ­կա­կան տո­նա­հան­դե­սի։ 1983 թվա­կանն էր։ Սա­կայն ոչ պա­կաս նշա­նա­կա­լից է 1948-ին Է­դուարդ Ի­սա­բե­կյա­նի վրձ­նած «Ա­վա­րայ­րի ճա­կա­տա­մար­տը» կտա­վը, որ գտն­վում է Ա­րա­րա­տյան Հայ­րա­պե­տա­կան թե­մում։ Ա­վա­րայ­րին անդ­րա­դար­ձել են միջ­նա­դա­րյան ծաղ­կող­նե­րը, տար­բեր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան նե­րու­ժի տեր կեր­պար­վես­տա­գետ­ներ տար­բեր դա­րե­րում։ Ան­կաս­կած գլուխ­գոր­ծոց է մաեստ­րո Քո­չա­րի քան­դա­կած Վար­դան Մա­մի­կո­նյա­նի հու­շար­ձա­նը։ 2013-ին մի ան­նա­խա­դեպ գե­ղան­կա­րով լրաց­րեց հա­մազ­գա­յին գեր­թե­ման գե­ղան­կա­րիչ Կա­րեն Գաս­պա­րյա­նը, այն ան­վա­նա­կոչ­ված է «Դի­մա­կա­յում»։ Սա­կայն հայ կեր­պար­վես­տում ողջ դի­վա­յին պեր­ճան­քով չի կեր­պա­վոր­վել Կար­միր Վար­դա­նի պատ­մա­քա­ղա­քա­կան հա­կոտ­նյա Վա­սակ Սյու­նին` Ա­վա­րայ­րի Հու­դան։ Եվ ես ի խո­րոց սր­տի հան­րահռ­չա­կում եմ ի լուր հայ և ոչ հայ (բայց հայ­կա­կան ինչ­պես հնօ­րյա, այն­պես էլ նո­րօ­րյա հար­ցի ջա­տա­գով) կեր­պար­վես­տա­գետ­նե­րին ու ար­վես­տի տե­սա­բան­նե­րին` վե­րաի­մաս­տա­վո­րել 1500-ա­մյա հե­ռա­վո­րու­թյու­նից և՛ Վա­սակ Սյու­նի Հու­դա­յին, և՛ վա­սա­կյան հու­դա­յիզ­մը։ Վե­րաի­մաս­տա­վո­րել և նկա­րել ու քան­դա­կել նրանց, և գա­մել հայ ազ­գա­յին պատ­մագ­րու­թյան ա­նար­գան­քի բյուր սյու­նե­րին։ Ի վեր­ջո, մի՞­թե այ­սօր ճիշտ ժա­մա­նա­կը չէ տա­լու վա­սա­կու­թյան խոր­քա­յին գնա­հա­տա­կա­նը, մի՞­թե պա­տեհ չէ ներ­կա պատ­մա­կան պա­հը, որ­պես­զի ներ­կա­յաց­նենք այն Հա­յաս­տա­նը, ո­րը կմ­նար քա­ղա­քա­կան քար­տեզ­նե­րում, ե­թե Պարս­կաս­տա­նը լիո­վին գլ­խա­տեր հա­յոց դի­մա­կա­յու­թյու­նը և մարզ­պա­նա­կան Հա­յաս­տա­նի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­կալ նշա­նա­կեր Վա­սակ Սյու­նուն։ Դե­պի ո՞ր ան­հայտ ծո­վա­խորշն էր նա­վար­կե­լու կրո­նա­փոխ­ված Հայ­քի նա­վա­տոր­մի­ղը։ Դե­պի հե­թա­նո­սու­թյու՞ն։ Դե­պի Զրա­դա՞շտ։ Եվ ի՞նչ էր կա­ռու­ցե­լու կրո­նա­փոխ­ված հա­յը, ինչ էին պատ­կե­րագ­րե­լու մեր պարս­կահ­պա­տակ ծաղ­կող­նե­րը։ ՈՒ մի՞­թե դա­րեր անց հայ էթ­նո­սը պար­տադր­ված չէր ըն­դու­նե­լու իս­լա­մը։ Միով բա­նիվ, Ա­վա­րայ­րի խոր­հուր­դը վե­րաի­մաս­տա­վոր­վե­լու խն­դիր ու­նի։ Հու­սամ, որ ա­ռա­ջարկս կար­ժա­նա­նա պատ­շաճ ու­շադ­րու­թյան մեր ե­րի­տա­սարդ և փոր­ձա­ռյալ կեր­պար­վես­տա­գետ­նե­րի կող­մից։

ՀՅՈՒ­ՍԻ­ՍԱ­ՅԻՆ ԾԻԱ­ԾԱ­ՆԻ ՀԱՅ­ԿԱ­ԿԱՆ ՇՈՂ­ՔԸ` ՀԱՅ ԿԵՐ­ՊԱՐ­ՎԵՍ­ՏՈՒՄ
Նյութն այս գր­վել է օ­րեր ա­ռաջ (նո­յեմ­բե­րի 15-ին), երբ սո­րո­սա­կան հա­կա­ժա­մա­նա­կի վար­չա­պետն իր հա­կա­պե­տա­կա­նու­թյան և ա­պազ­գայ­նու­թյան թերևս վեր­ջին խա­ղա­քար­տերն է նե­տում խա­ղա­սե­ղա­նին` փոր­ձե­լով ևս մեկ փոր­ձու­թյան են­թար­կել Եր­կիր Նաի­րին։ Ե­կեք ի վեր­ջո հենց Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կում կազ­մա­կեր­պենք ցու­ցա­հան­դես ա­հա նման մի ան­սո­վոր ան­վամբ` ՌՈՒ­ՍԻԱ­ՅԻ ՀԵՏ ՈՒՍ ՈՒ­ՍԻ։ Ընդ ո­րում, աջ ու­սը մեր թող որ հպ­վի Ռու­սիո աջ ու­սին։ Այ­սինքն լի­նենք հա­վա­սար գոր­ծըն­կեր, դաշ­նա­կից և խա­չեղ­բայր այս դի­վա­հար­ված աշ­խար­հում։ Ռու­սիա­յի ներ­կա­յու­թյու­նը 45-օ­րյա պա­տե­րազ­մում ռազ­մա­վա­րա­կան ծան­րակ­շիռ դաշ­նակ­ցի ներ­կա­յու­թյուն էր։ ՈՒ որ­քան որ ի­րա­պաշ­տա­կան էին ար­հա­վիր­քը կան­խե­լու դաշ­նակ­ցի պատ­րաս­տա­կա­մու­թյունն ու ա­ռա­ջարկ­նե­րը, նույն­քան սյուր­ռեա­լիս­տա­կան էին ան­հա­վա­սար պա­տե­րազ­մի մեջ ներ­քաշ­ված ՀՀ-ի և ԱՀ-ի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան ար­տա­քուստ հուռ­ռա՜ հաղ­թար­շա­վա­յին, ներ­քուստ սա­կայն գեր­հաշ­վարկ­ված նա­հան­ջաո­գի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Այս ա­մենն ար­դյո՞ք չար­ժե նկա­րել, քան­դա­կել, գո­բե­լե­նի և գոր­գի վրա պատ­կե­րել։ Հաս­տատ ար­ժե։ Կա՞ պա­րարտ հող դրա հա­մար։ Ռու­սա­կան քա­ղա­քա­կան քա­րոզ­չա­մե­քե­նան պա­տե­րազ­մի օ­րե­րին ե­զա­կիո­րեն հա­վա­սա­րակ­շռ­ված էր և պաշտ­պա­նում էր նո­րօ­րյա հայ­կա­կան հար­ցը` նախ ել­նե­լով ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան գերխ­նդ­րից. Հա­յաս­տա­նը ե­ղել է և կա Ռու­սիո միակ վս­տա­հե­լի դաշ­նա­կիցն ու գոր­ծըն­կե­րը կով­կա­սյան հա­րա­վում, եր­կիրն այս ե­ղել է և կա մի փղոսկ­րե ե­ռա­ժա­նի` խր­ված թե՛ հա­մա­թու­րա­նա­կան, թե՛ պան­թուր­քա­կան դի­վա­յին որ­կո­րում։ Մի՞­թե չար­ժե պատ­կե­րել հան­րա­հայտ հե­ռուս­տա­մեկ­նա­բան Սո­լո­վյո­վին, դի­ցուք, Ստե­փա­նա­կեր­տում, հե­ռուս­տա­հա­ղոր­դում վա­րե­լիս։ Կամ Վոլ­ֆի որ­դի Ժի­րի­նովս­կուն Բոս­ֆո­րի ջրե­րում ռու­սա­կան զին­վո­րա­կան կիր­զե սա­պո­գը լվա­նա­լիս։ Իսկ մի՞­թե տիար Կուր­ղի­նյա­նը շա­հե­կան կեր­պար չէ, նրան, ի մաս­նա­վո­րի, տես­նում եմ Դա­դի­վան­քում ծն­րա­դիր պա­տա­րագ լսե­լիս։ Նմա­նա­պես երկ­րում ա­զատ տե­ղա­շարժ­վե­լու, հա­րա­զա­տի ի­րա­վուն­քով հյու­րըն­կալ­վե­լու պա­տիվն են նվա­ճել Սե­մյոն Բաղ­դա­սա­րովն ու Մար­գա­րի­տա Սի­մո­նյա­նը, Ռո­ման Բա­բա­յա­նը և Տիգ­րան Քյո­սա­յա­նը։ Իսկ ա­հա երդ­վյալ կո­սմո­պո­լիտ Շահ­նա­զա­րով Կա­րե­նը մեր կեռ­ման­նե­րում հայ­տա­րար­վում է persona non grata։
Ի­հար­կե ցան­կա­լի է տես­նել Վլա­դի­միր Պու­տի­նի գե­ղար­վես­տա­կան կեր­պարն ար­դի հայ կեր­պար­վես­տում, մեր վեր­ջին պա­տե­րազ­մա­կան օ­րե­րի հա­մա­պատ­կե­րում։ Նա պա­տե­րազմ էր մղում պան­թուր­քիզ­մի դեմ։ Նա մար­տն­չում էր քրիս­տո­նյա եղ­բայր պե­տու­թյան` Հա­յաս­տա­նի ներ­քին թշ­նա­մու դեմ, Սո­րո­սի, ԼԳՏԲ-ա­կան վիժ­վածք­նե­րի և ա­ղան­դա­վո­րա­կան ա­հար­կու ոհ­մակ­նե­րի դեմ։

ԴՐՈՇ­ՆԵ­ՐԻ ԴԱ­ՏԱՎ­ՃԻ­ՌԸ
Գու­ցե մինչև սույն նո­յեմ­բե­րի 20-ը, օ­րը ուր­բաթ, երբ լույս կըն­ծայ­վի «Ի­րա­տե­սը», 18 կու­սակ­ցու­թյուն­ներն ի­րենց քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գի գեր­խն­դի­րը կհա­մա­րեն «Բաց հա­սա­րա­կու­թյան հիմ­նադ­րամ­նե­րի» հապշ­տապ օ­տա­րու­մը երկ­րի՞ց։ Սա­կայն ե­կեք կեր­պա­վո­րենք մեր պե­տա­կա­նափր­կիչ ժա­մա­նա­կը դրոշ­նե­րի փող­փո­ղու­մով։ Բարձ­րա­գույն դա­տա­կան խոր­հր­դի վրա (ԲԴԽ) ան­վե­րա­պա­հո­րեն պի­տի փող­փո­ղա հա­յոց ե­ռա­գույ­նը։ Մի՞­թե Անգ­լիա­յի դես­պա­նու­թյան գլ­խին չի ծա­ծան­վում Ադր­բե­ջա­նի դրո­շը։ Իսկ մի՞­թե դա­րա­կազ­միկ խնդ­րից պի­տի խու­սա­փենք և ԱՄՆ-ի դես­պա­նու­թյան գա­գա­թին չծա­ծա­նենք Թուր­քիա­յի Հան­րա­պե­տու­թյան դրո­շը, դար­պա­սին էլ չփակց­նենք վե­րոն­շյալ ա­հա­բե­կիչ պե­տու­թյան զի­նան­շա­նը։ ՀՀ ԱԺ-ի շքեղ շեն­քի վեր­նա­մա­սում, բնա­կա­նա­բար, անհ­րա­ժեշտ է տե­ղադ­րել ԼԳԲՏ ծիա­ծա­նա­գույն դրո­շակ-սադ­րան­քը, վա­ղօ­րոք հու­սա­լով, որ ԲՀԿ-ն և ԼՀ-ն վայր դնեն պատ­գա­մա­վո­րա­կան ման­դատ­նե­րը։ Ո՞ր երկ­րի դրոշն եք տես­նում նա­խա­գա­հա­կան նս­տա­վայ­րի վրա։ Ինքս տես­նում եմ Մեծ Բրի­տա­նիա­յի դրո­շը, իսկ շեն­քի առջև տե­ղա­կայ­ված պա­հա­կա­կետ-կր­պակ­նե­րից մե­կում Էլ­թոն Ջո­նի, մյու­սում էլ` Սո­րոս Ջոր­ջի խրտ­վի­լակ­նե­րը։ Մի՞­թե մո­ռա­ցու­թյան մատ­նե­ցինք ՀՀ կա­ռա­վա­րա­կան թիվ 1 շեն­քը։ Ա­մենևի՛ն։ Բնա՛վ։ Եր­բե՛ք։ ՈՒղ­ղա­կի սույն շի­նու­թյան բո­լոր պա­տու­հան­նե­րը պետք է կալ­նել իմ­քայ­լա­կան դա­վադ­րու­թյան պատ­կե­րագ­րե­րով։ Փուլ առ փուլ, սադ­րանք առ սադ­րանք, ա­նուն առ տոհ­մա­նուն։

ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ԿԱՆ ԱՌ­ՆԵ­ՏԱ­ԼՈ­ՂՈՎ ԴԵ­ՊԻ ԱԵ­ՐԱ­ՑԻԱ
Չա­փա­զանց գե­րի­րա­պաշտ են իմ­քայ­լա­կան ման­դա­տա­կիր­նե­րը, ո­րոնք, գա­ղա­փա­րա­կան բուռն ու հիմ­նա­րար տա­րա­ձայ­նու­թյուն ու­նե­նա­լով երկ­րի կա­ռա­վար­չի դե­րը ստանձ­նած նո­րօ­րյա Վա­սա­կի հետ, փոր­ձում են լքել դե­պի «Աե­րա­ցիա» հա­մա­պե­տա­կան կո­յու­ղամ­բար լո­ղա­ցող ա­հա­բեկ­չա­կան ա­ռա­գաս­տա­նա­վը։ Ար­գո նկա­րիչ­ներ և կեր­պար­վես­տի այլ վար­պետ­ներ ձեր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան նե­րու­ժի շլա­ցու­ցիչ պոռթ­կում­նե­րով պատ­կե­րեք այս ա­մե­նը, զի առ­նե­տա­խա­ղը պե­տա­կա­նա­կե­ղե­քիչ գոր­ծըն­թաց է, քա­ղա­քա­կան առ­նետ­նե­րը գեր­կա­յուն երևույթ­ներ են, բա­րո­յազր­կու­թյան ատ­րու­շան­ներ և, ի­հար­կե, պատ­րաստ են որ­ջեր հյու­սե­լու նոր ի­րա­կա­նու­թյու­նում։ Սույն ա­հա­բեկ­չա­կան ա­ռա­գաս­տա­նա­վի վրա պատ­կե­րեք նախ Նի­կո­լին` նա­վա­պե­տի դե­րում, այ­նու­հետև իմ­քայ­լա­կան-պար­գևավ­ճա­րա­մոլ ման­դա­տա­կիր­նե­րին, կա­ռա­վա­րու­թյան գեր­հաց­կա­տակ ան­դամ­նե­րին և, ի­հար­կե, տի­կին Ան­նա Հա­կո­բյան ֆի­դա­յա­պե­տու­հուն։ Սույն կո­ղաշ­րջ­ված և ձյու­թով պատ­ված ա­ռա­գաս­տա­նա­վի հե­տին ու մթին նա­վամ­բար­նե­րում, ազն­վա­սիրտ առ­նետ­նե­րի հարևա­նու­թյամբ, պետք է պատ­վա­վոր նս­տա­տե­ղեր հատ­կաց­նել փա­շի­նյա­նա­կան ուխ­տադր­ժու­թյան գա­լա­րա­փո­ղե­րին, ի մաս­նա­վո­րի քա­ղա­քա­գետ Շի­րի­նյան Լևո­նին, դե­րա­սան Ջա­նի­բե­կյան Սո­սին և այ­լոց։

Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ