Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.11.2024
 
ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը, պաշտոնը ստանձնելու առաջին իսկ օրից, ծրագրում է վերականգնել իր «առավելագույն ճնշման ռազմավարությունն Իրանին սնանկացնելու համար»՝ գրում է Financial Times-ը: «Առավելագույն ճնշման» արշավը նպատակ ունի զրկել Իրանին բանակը հզորացնելու հնարավորությունից, սակայն վերջնական նպատակը Թեհրանին միջուկային նոր համաձայնագրի շուրջ բանակցությունների մղելն է։               
 
Նորություններ » Պետք է շա­րու­նա­կենք ապ­րել՝ ու­նե­նա­լով մար­դու կեն­սա­գոր­ծու­նեու­թ­յան հա­մար անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­ներ

Պետք է շա­րու­նա­կենք ապ­րել՝ ու­նե­նա­լով մար­դու կեն­սա­գոր­ծու­նեու­թ­յան հա­մար անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­ներ

Պետք է շա­րու­նա­կենք ապ­րել՝ ու­նե­նա­լով մար­դու կեն­սա­գոր­ծու­նեու­թ­յան հա­մար անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­ներ
03.04.2020 | 01:04

(Կոչ` ուղղ­ված Հա­յաս­տա­նի ու ս­փ­յուռ­քի մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րին, գիտ­նա­կան­նե­րին, ին­ժե­ներ­նե­րին, բան­վոր­նե­րին, գյու­ղա­ցի­նե­րին, գոր­ծա­րար­նե­րին)

Հաշ­վի առ­նե­լով մեր երկ­րում և աշ­խար­հում ստեղծ­ված կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին ճգ­նա­ժա­մը, կոչ եմ ա­նում միա­նալ մեր նա­խա­ձեռ­նու­թյա­նը, դուրս գալ պա­սիվ, սպա­սո­ղա­կան դրու­թյու­նից ու ինք­նա­մե­կու­սաց­ման պայ­ման­նե­րում սկ­սել աշ­խա­տել, աշ­խա­տել միա­սին, միա­վո­րել մեր ու­ժե­րը, մեր մաս­նա­գի­տա­կան ու նյու­թա­կան կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը, որ­պես­զի դուրս գանք այս կո­լապ­սից: Կո­լապ­սը միայն վի­րու­սով չի պայ­մա­նա­վոր­ված, վի­րու­սի պայ­ման­նե­րում պետք է շա­րու­նա­կենք ապ­րել՝ ու­նե­նա­լով մար­դու կե­նսա­գոր­ծու­նեու­թյան հա­մար անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­ներ, ին­չի հա­մար պետք է վե­րա­կանգ­նենք մեր ար­դյու­նա­բե­րու­թյունն ու գյու­ղատն­տե­սու­թյու­նը, աշ­խա­տա­տե­ղեր ստեղ­ծենք բո­լո­րի հա­մար՝ քա­ղա­քում, թե գյու­ղում, երկ­րում հաս­տա­տենք նոր­մալ սո­ցիա­լա­կան վի­ճակ, վերջ տանք կո­ռուպ­ցիա­յին, «ատ­կատ­նե­րին» ու շա­րու­նակ­վող թա­լա­նին: Մեր նախ­կին և ներ­կա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը այդ­պես էլ չհաս­կա­ցան, որ նման ի­րա­վի­ճակ­նե­րում չհայ­տն­վե­լու հա­մար պետք էր աշ­խա­տել ազ­գո­վի, մի քիչ հե­ռուն նա­յել ու հաս­կա­նալ «готовь сани летом, а те­ле­гу - зимой» ա­սաց­ված­քի ի­մաս­տը: ԽՍՀՄ փլու­­զու­մից հե­տո, ա­ռա­ջին հեր­թին, պետք էր զար­գաց­նել ներ­քին կոո­պե­րա­ցիան, վե­րապ­րո­ֆի­լա­վո­րել մեզ բա­ժին հա­սած գոր­ծա­րան­նե­րը, ֆաբ­րի­կա­նե­րը, տեխ­նի­կան ու տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը, օգ­տա­գոր­ծել գի­տա­կան ու տեխ­նի­կա­կան պո­տեն­ցիալն այն­պես, որ ու­նե­նա­յինք ժա­մա­նա­կա­կից պա­հանջ­նե­րին բա­վա­րա­րող ար­դյու­նա­բե­րու­թյուն, գյու­ղատն­տե­սու­թյուն ու մր­ցու­նակ տն­տե­սու­թյուն, բայց դա չար­վեց, փո­խա­րե­նը ի­րա­կա­նաց­վեց երկ­րի տն­տե­սա­կան պո­տեն­ցիա­լի վե­րաց­ման ու զրո­յաց­ման ծրա­գի­րը: Իշ­խա­նու­թյան ե­կած ան­փորձ ու կա­րիե­րա­մոլ մարդ­կանց կող­մից երկ­րի ու­նեց­ված­քն ըն­կալ­վեց որ­պես եր­կն­քից ի­րենց գլ­խին ի­ջած մա­նա­նա, Սուրբ Կա­րա­պե­տի հալ­վա, ո­րը կա­րե­լի էր օգ­տա­գոր­ծել սե­փա­կան շա­հախ­նդ­րա­կան նպա­տակ­նե­րով՝ երկ­րի հաշ­վին հարս­տա­նա­լու հա­մար: Այս թե­մա­նե­րով քն­նա­դա­տա­կան ե­լույթ­նե­րի պա­կաս եր­բեք չի զգաց­վել: Խն­դի­րը այն չէր, որ երկ­րի հաշ­վին ո­մանք հարս­տա­ցան, իսկ մենք մնա­ցինք: Խն­դիրն այն էր, որ այ­սօր մենք պետք է կազմ ու պատ­րաստ լի­նեինք նման բարդ ի­րա­վի­ճակ­նե­րում աշ­խա­տե­լու, ապ­րե­լու ու մեր թշ­նա­մի­նե­րի դեմ պա­տե­րազ­մե­լու հա­մար: Դրա հա­մար պետք էր ժա­մա­նա­կին մտա­ծել այն­պի­սի հզոր տն­տե­սու­թյան ստեղծ­ման մա­սին, որն ա­պա­հո­վեր տեխ­նի­կա­կան, ֆի­նան­սա­կան, ա­ռող­ջա­պա­հա­կան, է­ներ­գե­տիկ, պա­րե­նա­յին ու այլ ռե­սուրս­նե­րի հու­սա­լի պա­շար­ներ, որ­պես­զի նման ճգ­նա­ժա­մե­րի դեպ­քում հնա­րա­վոր լի­ներ գոր­ծել ավ­տո­նոմ ռե­ժիմ­նե­րում՝ նաև հա­մընդ­հա­նուր շր­ջա­փա­կում­նե­րի պայ­ման­նե­րում: Իմ մշա­կած ու ներ­դր­ման պատ­րաստ հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի մեջ հաշ­վի էր առն­ված ճգ­նա­ժա­մա­յին պայ­ման­նե­րում գո­յատևե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը: Ի՞նչն էր պատ­ճա­ռը, որ մեր հա­կաճգ­նա­ժա­մա­յին ծրա­գիրն այդ­պես էլ կյան­քի չկոչ­վեց, չհե­տաք­րք­րեց մեր պե­տա­կան այ­րե­րին, ին­չու՞ նրա ի­րա­կա­նաց­ման ճա­նա­պար­հին տար­բեր խո­չըն­դոտ­ներ ստեղծ­վե­ցին, և հի­մա թող մեր ժո­ղովր­դին պա­տաս­խան տան, թե ինչ են ա­նե­լու, ինչ տար­բե­րակ­ներ են ա­ռա­ջար­կե­լու, ե­թե հան­կարծ այս կրի­տի­կա­կան պա­հե­րին ու­նե­նանք գա­զի ու հո­սան­քի ան­կա­նոն մա­տա­կա­րա­րում, ինչ­պի­սին ու­նեինք ԼՏՊ-ի մութ ու ցուրտ տա­րի­նե­րին: Ա­մեն ինչ սկս­վեց ՀՀ ա­ռա­ջին նա­խա­գա­հի կող­մից, ո­րը երկ­րում վա­րեց տն­տե­սա­կան սա­բո­տա­ժի քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն, այն շա­րու­նակ­վեց ՀՀ երկ­րորդ նա­խա­գա­հի օ­րոք (ո­րը քա­ղա­քա­կան գնա­հա­տա­կան չտ­վեց ու քրեա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան չեն­թար­կեց ԼՏՊ-ին՝ երկ­րի տն­տե­սա­կան պո­տեն­ցիա­լը զրո­յաց­նե­լու ու դա­վա­ճա­նու­թյան հա­մար` որ­պես դաս ծա­ռա­յեց­նե­լով իր և հա­ջորդ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հա­մար, պատ­մա­կան տա­բու դնե­լով նման գոր­ծե­լա­կեր­պի կա­ռա­վա­րիչ­նե­րի վրա): Սերժ Սարգ­սյա­նին ես կա­րող եմ մե­ղադ­րել այն բա­նի հա­մար, որ ա­նու­շադ­րու­թյան մատ­նեց հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրա­գի­րը, 2017 թվին քան­դեց ու հո­ղին հա­վա­սա­րեց­րեց Սպի­տա­կի վե­րե­լակ­նե­րի գոր­ծա­րա­նի ե­զա­կի մաս­նա­շեն­քե­րը, որ­տեղ հնա­րա­վոր կլի­ներ կազ­մա­կեր­պել հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան սար­քե­րի հզոր ար­տադ­րու­թյուն՝ 5000 աշ­խա­տա­տե­ղով:
ՀՀ ներ­կա­յիս ա­ռաջ­նորդ­ներ Ար­մեն Սարգ­սյա­նի ու Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի մա­սին խո­սելն ան­գամ ա­վե­լորդ եմ հա­մա­րում՝ ժա­մա­նակ չկորց­նե­լու հա­մար, սրանք ա­ռանձ­նա­հա­տուկ մաս­տի ինք­նա­հա­վան գոր­ծիչ­ներ են, ով­քեր այդ­պես էլ չհաս­կա­ցան ի­րենց դերն ու նշա­նա­կու­թյու­նը, փորձ ան­գամ չա­րե­ցին շտ­կե­լու դրու­թյու­նը, լու­ծե­լու մեր ար­դյու­նա­բե­րու­թյան ու գյու­ղատն­տե­սու­թյան ա­ռաջ կանգ­նած հրա­տապ խն­դիր­նե­րը: Հի­մա աշ­խար­հի բո­լոր եր­կր­նե­րի հետ վի­րու­սա­յին կա­րան­տի­նի մեջ ենք, փակ­ված ենք մեր բնա­կա­րան­նե­րում՝ ա­նո­րո­շու­թյան ու սպա­սում­նե­րի մեջ: Դժ­վար է հաս­կա­նալ, թե ին­չի ենք սպա­սում, ե­թե գի­տենք, որ սպա­սե­լով բան դուրս չի գա, մեր կեն­սա­կան հար­ցե­րը չեն լուծ­վի: Հի­մա պետք է մտա­ծել, թե ինչ­պես ոտ­քի հա­նել մեր նվազ տն­տե­սու­թյու­նը, ինչ­պի­սի տեմպ հա­վա­քել, որ­պես­զի հնա­րա­վոր լի­նի լու­ծել ճգ­նա­ժա­մին հա­մար­ժեք ռե­սուրս­նե­րը ստեղ­ծե­լու խն­դիրն ու գո­յատևել, այ­լա­պես պարզ չէ, թե ինչ­պես, ինչ ռե­սուրս­նե­րի հաշ­վին ենք ապ­րե­լու, ում հաշ­վին ենք սն­վե­լու ու բուժ­վե­լու, ու­մից ինչ ենք պա­հան­ջե­լու, երբ տես­նում ես, թե աշ­խար­հում ինչ է կա­տար­վում, մար­դիկ ու եր­կր­ներն են ի­րա­րից ե­րես թե­քում:
30 տա­րի շա­րու­նակ մենք ա­րե­ցինք ա­մեն ինչ, որ այ­սօր կանգ­նած լի­նենք կոտ­րած տաշ­տա­կի ա­ռաջ ու, խնդ­րեմ, մի նոր հար­ված, մի նոր ա­ղետ: Covid-19 վի­րու­սը մեր եր­կիր ներ­խու­ժեց շատ անս­պա­սե­լի, ճիշտ այն պա­հին, երբ Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պե­տը պատ­րաստ­վում էր իր կո­շիկ­նե­րը սր­բել հայ գե­նե­րա­լի վրա: ՀՀ վար­չա­պետն այլ հոգ­սեր չու­ներ, սա խայ­տա­ռա­կու­թյուն էր, ծայ­րա­հեղ խայ­տա­ռա­կու­թյուն: Այդ խայ­տա­ռակ ցան­կու­թյու­նը մնաց օ­դում կախ­ված, տե­ղի չու­նե­ցավ, գոր­ծը քնեց­վեց, ո­րով­հետև երկ­րում ի­րադ­րու­թյուն փոխ­վեց, ա­ռաջ ե­կան նոր, ան­հաղ­թա­հա­րե­լի թվա­ցող մար­տահ­րա­վեր­ներ, հի­մա մնում է մտա­ծել, թե ինչ­պես դուրս գալ այս վի­րու­սա­յին ծու­ղա­կից: Խնդ­րի լուծ­ման հա­մար պար­տա­դիր պայ­ման կա. պետք է ա­րագ տեմ­պե­րով ոտ­քի հա­նել մեր երկ­րի տն­տե­սու­թյու­նը, դա բո­լո­րիս ու յու­րա­քան­չյու­րիս պարտքն է ու պար­տա­կա­նու­թյու­նը: Ա­ռանձ­նա­կի հույ­սեր չեմ փայ­փա­յում, թե Հա­յաս­տա­նի ներ­կա­յիս կա­ռա­վա­րու­թյու­նը կա­րող է դա ա­նել ինք­նու­րույն՝ իր ու­ժե­րով, նա­խա­րար­նե­րով ու նա­խա­րա­րու­թյուն­նե­րով՝ ա­ռանց մեր պրո­ֆե­սիո­նալ մաս­նա­գետ­նե­րի ակ­տիվ մաս­նակ­ցու­թյան: Ի՞նչ է պետք ա­նել, ին­չի՞ց է պետք սկ­սել:
Հաշ­վի առ­նե­լով ան­կա­խու­թյան 30 տա­րի­նե­րի մեր դա­ռը փոր­ձը, ա­ռա­ջար­կում եմ գոր­ծել ինք­նու­րույն, միա­վոր­վել, մեկ­տե­ղել մեր ու­ժե­րը, ակ­տի­վաց­նել մեր պրո­ֆե­սիո­նալ մաս­նա­գետ­նե­րի ջան­քե­րը, ա­նել ա­մեն հնա­րա­վորն ու անհ­նա­րի­նը, որ­պես­զի կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում կա­րո­ղա­նանք շտ­կել դրու­թյու­նը, ու­նե­նանք ժա­մա­նա­կա­կից ար­դյու­նա­բե­րու­թյուն ու գյու­ղատն­տե­սու­թյուն, դա հնա­րա­վոր է: Վի­րու­սա­յին Ճգ­նա­ժա­մի վեր­ջը դեռ չի երևում, այն կա­րող է եր­կա­րել, սաս­տիկ եր­կա­րել (մի քա­նի ա­միսն ու մի քա­նի տա­րին էլ վերջ­նա­կան չեն): Այս ճգ­նա­ժա­մը ազ­գո­վի վե­րապ­րե­լու հա­մար մեր եր­կի­րը պետք է ու­նե­նա նյու­թա­կան ու ֆի­նան­սա­կան ռե­սուրս­նե­րի բա­վա­րար պա­շար, դրանք պետք է ա­նընդ­հատ լրաց­վեն (Աստ­ված իմ, ինչ փոր­ձու­թյուն է սա, 30 տա­րի միայն քայ­քա­յել են տն­տե­սու­թյու­նը, հի­մա ստիպ­ված ենք այն շատ ա­րագ ոտ­քի հա­նել, այն էլ տևա­կան կա­րան­տի­նի պայ­ման­նե­րում): Հույս ու­նե­նալ, թե մեր կա­ռա­վա­րու­թյունն ա­մեն ինչ կմ­տա­ծի, կկազ­մա­կերպ­վի ու եր­կի­րը դուրս կբե­րի դե­պի կա­յուն զար­գա­ցում, լուրջ չէ, դա մենք գի­տենք: Մեր ան­կախ երկ­րում ի­րա­կա­նաց­ված բիզ­նես­նե­րը դրա մա­սին են խո­սում: Դրանց հիմ­նա­կան նպա­տա­կը մեկն է. ստա­նալ գեր­շա­հույթ՝ ա­ռանց հաշ­վի նս­տե­լու երկ­րին ու ժո­ղովր­դին պատ­ճա­ռած վնաս­նե­րի հետ: Լեռ­նա­հան­քա­յին ար­դյու­նա­բե­րու­թյան ա­ռաջ­նա­հերթ զար­գաց­ման ար­դյուն­քում ստա­ցանք Ա­մուլ­սա­րի և 23 թու­նա­վոր պո­չամ­բար­նե­րի պրոբ­լեմ­նե­րը: Ձկ­նա­բու­ծու­թյան զար­գաց­ման պատ­ճա­ռով տե­ղի ու­նե­ցան ար­տե­զյան ջրե­րի մա­կար­դա­կի ի­ջե­ցում, գյու­ղատն­տե­սու­թյան ան­կում և Ա­րա­րա­տյան դաշ­տի ա­նա­պա­տաց­ման ակ­տի­վա­ցում: Կա­ռա­վա­րու­թյան հույ­սը դար­ձած տու­րիզ­մի ո­լոր­տի պտուղ­նե­րը այ­սօր բո­լորս ենք վա­յե­լում, կանգ­նել են մեր բկին, սպա­սում ենք, թե երբ կա­վարտ­վի կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին այդ չա­րի­քը, ո­րը մեր եր­կիր բե­րե­ցին Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­ներն ա­նար­գել հա­տող ու ա­զա­տո­րեն ներ­սու­դուրս ա­նող տու­րիստ­նե­րը: Տու­րիզ­մի զար­գաց­ման հույ­սով հան­րա­պե­տու­թյու­նում հս­կա­յա­կան ներդ­րում­ներ կա­տար­վե­ցին՝ տու­րիս­տա­կան օ­բյեկտ­նե­րի, հյու­րա­նոց­նե­րի, հոս­թել­նե­րի ու ռես­տո­րա­նա­յին բիզ­նես­նե­րում, հի­մա ստիպ­ված են կո­րուստ­նե­րը հաշ­վել և հաս­կա­նալ, որ կա­ռա­վա­րու­թյան ա­ռաջ­նա­հերթ ծրագ­րե­րի նկատ­մամբ վս­տա­հու­թյան պա­կաս կա, ար­ժա­նա­հա­վատ չեն: Այս օր­հա­սա­կան պա­հին պետք է գնալ ինք­նա­կազ­մա­կերպ­ման ճա­նա­պար­հով՝ աշ­խա­տանք­նե­րի մեջ ներգ­րա­վե­լով մեր մաս­նա­գետ­նե­րին, նրանց ջան­քե­րը միա­վո­րե­լու հա­մար պետք է կազ­մա­կերպ­չա­կան ինչ-որ ձև ընտ­րել՝ գի­տա­տեխ­նի­կա­կան հա­մա­ժո­ղովր­դա­կան շարժ­ման տես­քով, ա­ռանց քա­ղա­քա­կան խար­դա­վանք­նե­րի ու են­թա­տեքս­տե­րի, ստեղ­ծել մաս­նա­գի­տա­կան շփում­նե­րի աշ­խա­տող հար­թակ, որ­տեղ քն­նարկ­ման կդր­վեն հայ մաս­նա­գետ­նե­րի ա­ռա­ջար­կած գա­ղա­փար­նե­րը և բո­լոր այն նա­խագ­ծե­րը, ո­րոնք մո­ռաց­ված ու մերժ­ված են ե­ղել Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից: Իր բնույ­թով այն կլի­նի առ­ցանց աշ­խա­տող և հա­սա­րա­կա­կան հի­մունք­նե­րով գոր­ծող գի­տաար­տադ­րա­կան միա­վո­րում, ո­րը պայ­մա­նա­կա­նո­րեն կա­րե­լի է կո­չել «Հայ­կա­կան տեխ­նո­լո­գիա­ներ», «Ժո­ղովր­դա­կան տեխ­նո­լո­գիա­ներ» կամ այլ ան­վամբ, դեռ կմ­տա­ծենք: Մեր նախ­նա­կան քն­նար­կում­նե­րը հա­վատ են ներ­շն­չում, որ «Հայ­կա­կան տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը» պա­հանջ­ված կա­ռույց կլի­նի, ո­րի շուր­ջը կհա­վաք­վեն ի­րենց գոր­ծի նվի­րյալ­նե­րը՝ գիտ­նա­կան­նե­րը, ին­ժե­ներ­նե­րը, գոր­ծա­րար­նե­րը, բան­վոր­ներն ու գյու­ղա­ցի­նե­րը: Ինչ-որ ա­ռու­մով սա հա­մա­հունչ է ժո­ղովր­դա­կան գի­տու­թյուն ստեղ­ծե­լու մեր փայ­փա­յած գա­ղա­փա­րին. 350 հա­զար հե­լիո­ֆի­կաց­ված գյու­ղա­ցիա­կան տն­տե­սու­թյուն-350 հա­զար գի­տա­կան լա­բո­րա­տո­րիա­ներ՝ Ար­ցա­խում ու Հա­յաս­տա­նում: «Հայ­կա­կան տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի» կազ­մա­կերպ­չա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը վերց­նում եմ ինձ վրա՝ ու­նե­նա­լով դրա բա­րո­յա­կան ի­րա­վուն­քը, ին­չը վաս­տա­կել եմ իմ աշ­խա­տան­քա­յին կեն­սագ­րու­թյամբ ու փոր­ձով, գի­տա­կան ձեռք­բե­րում­նե­րու­մով ու գյու­տե­րով, սե­փա­կան գի­տա­կան շկո­լա­յով և Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի հա­մար մշա­կած «Եր­կր­նե­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա» հզոր ծրագ­րով, ո­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը թույլ կտա շատ ա­րագ լու­ծել մեր երկ­րի ա­ռաջ կանգ­նած տն­տե­սա­կան, քա­ղա­քա­կան, սո­ցիա­լա­կան և ռազ­մա­կան բնույ­թի բո­լոր խն­դիր­նե­րը: Ի­հար­կե, ես դառ­նու­թյան զգա­ցում ու­նեմ, թե մեր իշ­խա­նու­թյուն­ներն ին­չու այդ­պես ան­տե­սե­ցին, չլ­սե­լու ու չտես­նե­լու տվե­ցին, մատ­նե­րի ա­րան­քով նա­յե­ցին հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի երկ­րաս­տեղծ ծրագ­րին, որն ա­կա­դե­մի­կոս Պա­րիս Հե­րու­նու և իմ կող­մից մշակ­վել էր նման ի­րա­վի­ճակ­նե­րում չհայ­տն­վե­լու հա­մար, որ կո­րո­նո­վի­րու­սա­յին մեր օ­րե­րում մար­դիկ չու­նե­նա­յին կո­մու­նալ վճա­րում­նե­րի, պատ­շաճ սա­նի­տա­րա­հի­գիե­նիկ մի­ջա­վայ­րի ստեղծ­ման, է­ներ­գե­տիկ կեն­սու­նա­կու­թյան ա­պա­հով­ման, գյուղմ­թերք­նե­րի վե­րամ­շակ­ման, պտուղ-բան­ջա­րե­ղե­նի պա­հա­ծո­յաց­ման և բազ­մա­թիվ այլ խն­դիր­ներ: Թող ՀՀ ԱԺ տն­տե­սա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Բաբ­կեն Թու­նյա­նը բո­լո­րի ա­ռաջ պա­տաս­խան տա, թե ին­չու մեր­ժեց Հա­յաս­տա­նի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի քն­նարկ­ման իմ ա­ռա­ջար­կը (հույս ու­նեմ, որ դրա հա­մար նա դեռ պա­տաս­խան կտա՝ իր բախ­տա­գյուտ ըն­կեր­նե­րի հետ): Հի­շեց­նեմ, որ հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի ա­ռա­ջին կե­տով նա­խա­տես­ված է երկ­րի է­ներ­գե­տիկ կեն­սու­նա­կու­թյան ա­պա­հով­ման խնդ­րի լու­ծու­մը. «Երկ­րա­շար­ժե­րի, տեխ­նա­ծին ա­ղետ­նե­րի, հա­մա­ճա­րակ­նե­րի, է­ներ­գե­տիկ շր­ջա­փա­կում­նե­րի կամ պա­տե­րազմ­նե­րի ժա­մա­նակ Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը պար­տա­վոր են ա­պա­հո­վել սե­փա­կան բնակ­չու­թյան է­ներ­գե­տիկ կե­սու­նա­կու­թյու­նը: Մար­դիկ պետք է ու­նե­նան խմե­լու հա­մար պի­տա­նի ջուր ստա­նա­լու, տաք կե­րա­կուր պատ­րաս­տե­լու, լո­ղա­նա­լու, լվացք ա­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նան գո­յատևել ու հե­ռու մնալ հնա­րա­վոր հա­մա­ճա­րակ­նե­րից»: Խոս­քը կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին հա­մա­ճա­րա­կի մա­սին չէ, բայց նման մի բան կա­րե­լի էր սպա­սել թուր­քե­րից: Հե­լիո­ֆի­կա­ցիան են­թադ­րում է ստեղ­ծել է­ներ­գիա­յի ան­կախ աղ­բյուր­նե­րի ցանց, ո­րը կա­րող է գոր­ծել ա­ռանց բախ­շիչ ցան­ցե­րի՝ ար­տա­քին ազ­դե­ցու­թյուն­նե­րի նկատ­մամբ օժտ­ված լի­նե­լով կա­յու­նու­թյան բարձր գոր­ծակ­ցով: «Հայ­կա­կան տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի» աշ­խա­տանք­նե­րի կազ­մա­կերպ­ման այս ձևա­չա­փը չի հա­կա­սում ՀՀ գոր­ծող օ­րենք­նե­րին, խո­չըն­դոտ չէ կա­ռա­վա­րու­թյան կող­մից ա­ռա­ջար­կած ծրագ­րե­րի ի­րա­կա­նաց­մա­նը, ընդ­հա­կա­ռա­կը, մենք պատ­րաստ ենք մաս­նա­գի­տա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն ցույց տա­լու, ե­թե դրա անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը ա­ռա­ջա­նա:
«Հայ­կա­կան տեխ­նո­լո­գիա­ներ» գի­տաար­տադ­րա­կան կենտ­րո­նի գոր­ծու­նեու­թյան նպա­տա­կը հետևյալն է. կո­րո­նո­վի­րու­սա­յին այս օ­րե­րին ու հե­տա­գա­յում կազ­մա­կերպ­ված ձևով, մեր պրո­ֆե­սիո­նալ մաս­նա­գետ­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ Հա­յաս­տա­նում ու Ար­ցա­խում կյան­քի կո­չել հայ­կա­կան մշա­կում­նե­րը, գյու­տե­րը և կի­րա­ռա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող գա­ղա­փար­նե­րը: Որ­պես ա­ռա­ջին գործ կա­րող է դի­տարկ­վել անձրևաջ­րե­րը Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քում պա­հե­լու Ստյո­պա Խո­յե­ցյա­նի գա­ղա­փա­րը, հա­ջոր­դը կլի­նի Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը Սառ­նաղ­բյուր գյու­ղում՝ որ­պես ա­ռա­ջին փոր­ձա­քայլ և այս­պես շա­րու­նակ՝ հե­տա­մուտ լի­նե­լով մեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րի կող­մից ար­ված տեխ­նի­կա­կան ա­ռա­ջար­կու­թյուն­նե­րի մաս­նա­գի­տա­կան վեր­լուծ­մա­նը, տե­սա­կան հիմ­նա­վոր­մա­նը, գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան, փորձա­կոն­ստ­րուկ­տո­րա­կան անհ­րա­ժեշտ աշ­խա­տանք­նե­րի ի­րա­կա­նաց­մա­նը, մա­թե­մա­տի­կա­կան մո­դե­լա­վոր­ման, ծրագ­րա­վոր­ման և, այլ ուղ­ղու­թյուն­նե­րով աշ­խա­տանք­նե­րի կազ­մա­կերպ­մա­նը՝ ըստ անհ­րա­ժեշ­տու­թյան:
Ե­թե վե­րա­դառ­նանք կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին պրո­ցե­սին, ա­պա այս­տեղ ա­մեն ինչ պարզ է, այն հա­մաշ­խար­հա­յին է, մենք կհետևենք տե­ղի ու­նե­ցող զար­գա­ցում­նե­րին, կօգ­տա­գոր­ծենք մի­ջազ­գա­յին հա­կաճգ­նա­ժա­մա­յին փոր­ձը, կկա­տա­րենք բո­լոր հանձ­նա­րա­րա­կան­նե­րը, աշ­խար­հի հետ կհաղ­թա­հա­րենք նաև այս ճգ­նա­ժա­մը: Պետք է փաս­տել, որ մեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րը դրանք ի­րա­կա­նաց­նում են օ­րի­նա­կե­լի ձևով ու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ: Հի­մա ու­նենք ժա­մա­նակ շա­հե­լու ու դի­մա­նա­լու խն­դիր­ներ, ո­րոնք հա­ջո­ղու­թյամբ կլուծ­վեն ներ­քին ռե­սուրս­նե­րը ճիշտ օգ­տա­գոր­ծե­լու դեպ­քում: Ի­հար­կե, մի­ջազ­գա­յին գի­տա­կան հան­րու­թյան հետ, մենք ևս կա­րող էինք ակ­տի­վո­րեն մաս­նակ­ցել կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ տար­վող աշ­խա­տանք­նե­րին, ե­թե պահ­պա­նած լի­նեինք ա­կա­դե­մի­կոս Աֆ­րի­կյա­նի միկ­րո­բիո­լո­գիա­յի ինս­տի­տու­տը, ա­կա­դե­մի­կոս Մն­ջո­յա­նի նուրբ օր­գա­նա­կան քի­միա­յի ինս­տի­տու­տը և մյուս ա­կա­դե­միա­կան հիմ­նարկ­նե­րը, ո­րոնք դե­ղա­գոր­ծու­թյան բնա­գա­վա­ռում ԽՍՀՄ-ում ե­ղա­նակ են ստեղ­ծել: Բայց այս­տեղ էլ ու­նենք այն, ինչ ու­նենք, թա­լանն ու ա­վե­րա­ծու­թյուն­ներն այս­տեղ էլ են ի­րենց սա­տա­նա­յա­կան գործն ա­րել:
Իմ ա­կանջ­նե­րում դեռ ղո­ղան­ջում է քի­միա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր Գյուլ­նա­րա Գևոր­գյա­նի թա­խան­ձա­գին խնդ­րան­քը. «Ինչ կլի­նի, Վա­հան ջան, սրանց ա­սա, որ Մն­ջո­յա­նի ինս­տի­տու­տի կոր­պուս­նե­րը չվա­ճա­ռեն, մի օր դրանք մեր երկ­րին շատ պետք կգան»: Այդ մի օ­րը ար­դեն ե­կել է, բայց ի՞նչ ա­նես, ե­թե մեր չի­նով­նիկ­ներն ի­րենց քթից ու գր­պա­նից հե­ռուն չեն կա­րո­ղա­նում տես­նել, պատ­րաստ են վա­ճա­ռե­լու, թա­լա­նե­լու կամ փչաց­նե­լու այն ա­մե­նը, ին­չը հայ­տն­վում է ի­րենց տե­սա­դաշ­տում:
Հա­կա­վի­րու­սա­յին գի­տա­կան հար­ցե­րում մենք ա­ռանձ­նա­կի ա­նե­լիք ու ա­սե­լիք չու­նենք, ո­րով­հետև հա­սել ենք այն­տեղ, որ հա­զիվ ենք կա­րո­ղա­նում մեր շալ­վար­նե­րը մեզ վրա պա­հել, բայց պետք է կա­րո­ղա­նա­նանք կազ­մա­կեր­պել պա­րե­նա­յին ու մնա­ցած բո­լոր ռե­սուրս­նե­րի մա­տա­կա­րար­ման գոր­ծը՝ ա­ռանց ու­շաց­ման: Կա­րևոր է, որ ե­ղած ռե­սուրս­նե­րը բաշխ­վեն սո­ցիա­լա­կան ար­դա­րու­թյան կա­նոն­նե­րով, կի­րա­ռե­լով մթեր­քի ե­րաշ­խա­վոր­ված (տա­լո­նա­յին) բաշխ­ման հա­մա­կար­գը՝ բա­ցա­ռե­լով ի­րա­րան­ցու­մա­յին առևտու­րը: Մեկ ակն­թար­թում աշ­խար­հը այն­պի­սի շր­ջա­դար­ձա­յին փո­փո­խու­թյուն­նե­րի են­թարկ­վեց, որ հի­մա ա­վե­լորդ է մտա­ծել ար­տա­քին օգ­նու­թյան մա­սին, ին­չը մենք ու­նե­ցել ենք Սպի­տա­կի երկ­րա­շար­ժի ժա­մա­նակ: Բո­լոր եր­կր­նե­րը կենտ­րո­նա­ցած են սե­փա­կան բնակ­չու­թյան ա­ռող­ջու­թյան պահ­պան­ման, սո­ցիա­լա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի և տն­տե­սա­կան կո­լապ­սից խու­սա­փե­լու խն­դիր­նե­րի վրա, ին­չի հա­մար հս­կա­յա­կան մի­ջոց­ներ են տրա­մադ­րում. Թրամ­պը՝ 2 տրի­լիոն դո­լար, «G-20» եր­կր­նե­րը ևս 5 տրի­լիոն դո­լար և այդ­պես շա­րու­նակ:
Այս ծանր օ­րե­րին էլ Նի­կոլ Փա­շի­ն­յա­նը կա­րո­ղա­նում է շատ հե­ռուն նա­յել, նրա ա­ռաջ մեծ հե­ռան­կար­ներ են բաց­վել, կա­րե­լի է ա­ռի­թից օգտ­վել ու «ա­րան­քում» մի 30 մի­լիարդ դո­լար աշ­խա­տել: Դժ­վար է ա­սել, թե ինչ հաշ­վարկ­նե­րի վրա են դրանք հիմն­ված, բայց ա­վե­լի ի­րա­տե­սա­կան թվեր կան. ա­կա­դե­մի­կոս Պա­րիս Հե­րու­նու և իմ ծրագ­րերն ի­րա­կա­նաց­նե­լու դեպ­քում մենք կա­րող ենք մտ­նել 12 տրի­լիոնի ծա­վալ­ներ խոս­տա­ցող մի­ջազ­գա­յին շու­կա և այն­տեղ «տի­րու­թյուն» ա­նել: Ցա­վոք, դա ըն­կա­լե­լի չե­ղավ նաև Փա­շի­նյա­նի թի­մին: Հի­մա պե­տու­թյուն­նե­րը մտա­հոգ­ված են ոչ այն­քան մարդ­կանց ա­ռող­ջու­թյան պահ­պան­ման հար­ցե­րով, որ­քան ի­րենց է­կո­նո­մի­կա­նե­րը ռե­ցե­սիա­նե­րից հա­նե­լու ու գլո­բալ տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժա­մից խու­սա­փե­լու խն­դիր­նե­րավ: Սրանք ա­ռա­վել ռիս­կա­յին երևույթ­ներ են, ո­րով­հետև, հա­կա­ռակ պա­րա­գա­յում, տե­ղի կու­նե­նա սո­ցիա­լա­կան լար­վա­ծու­թյան ան­նա­խա­դեպ աճ, ին­չը ե­ղավ Եվ­րո­պա­յում ու իր գա­գաթ­նա­կե­տին հա­սավ ռու­սա­կան կայս­րու­թյու­նում 1917 թվին: Հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մը, հա­մա­ճա­րակ­նե­րը, սովն ու սո­ցիա­լա­կան մեծ լար­վա­ծու­թյու­նը ի­րենց գոր­ծը ա­րե­ցին, ար­դյուն­քում ստա­ցանք այն հե­ղա­փո­խու­թյու­նը, ո­րից մե­ծա­պես տու­ժեց հայ ժո­ղո­վուր­դը: 1916 թվին ռու­սա­կան զոր­քե­րը, հայ­կա­կան կա­մա­վո­րա­կան գն­դե­րի ա­ջակ­ցու­թյամբ, ա­զա­տագ­րե­ցին Արև­մտյան Հա­յաս­տա­նը, հա­սան մինչև Վան, բայց հե­տո ի­րադ­րու­թյուն փոխ­վեց, կորց­րինք Արևմտյան Հա­յաս­տա­նը և Արևե­լյան Հա­յաս­տա­նի զգա­լի մա­սը, Ար­ցախն ու Նա­խիջևա­նը: Մեկ դար անց մի­ջազ­գա­յին այդ պրո­ցես­նե­րը կա­րող են կրկն­վել այլ ձևե­րով, պետք է մշ­տա­պես պատ­րաստ լի­նենք՝ հի­շե­լով, որ մենք դեռևս չա­վարտ­ված պա­տե­րազմ ու­նենք, հաղ­թել է պետք, ինչ­պե՞ս: Դար­ձյալ մեր ու­ժե­րը միա­վո­րե­լով, անհ­րա­ժեշտ ռե­սուրս­ներ ստեղ­ծե­լով ու բարձր մա­կար­դա­կի վրա պա­հե­լով մեր ներ­քին սո­ցիա­լա­կան հա­մե­րաշ­խու­թյու­նը: Մե­զա­նից յու­րա­քան­չյու­րը պետք է պատ­րաստ լի­նի պաշտ­պա­նե­լու մեր հայ­րե­նի­քը, պատ­րաստ լի­նի զո­հա­բե­րե­լու իր կյան­քը՝ վս­տահ լի­նե­լով, որ անհ­րա­ժեշ­տու­թյան դեպ­քում հայ­րե­նի­քը տեր կկանգ­նի իր ըն­տա­նի­քին, լա­վա­գույն ձևով կշա­հի ու կպա­հի իր ե­րե­խա­նե­րին: Դա­տե­լով «սևազ­գեստ» մայ­րե­րի կամ սո­ցիա­լա­կան ծանր ի­րա­վի­ճա­կում հայ­տն­ված ա­զա­տա­մար­տիկ­նե­րի բարձ­րա­ձայ­նած խն­դիր­նե­րից, կա­րող ենք փաս­տել, որ այս­տեղ էլ ա­նե­լիք­նե­րը շատ են: Հո­գե­բա­նա­կան այս նր­բու­թյու­նը ևս հաշ­վի է առն­ված հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի մեջ՝ աշ­խա­տան­քի ու ապ­րուս­տի մի­ջոց­նե­րի ստեղ­ծում բո­լո­րի հա­մար նշա­նա­բա­նով:
Կա­րո­նա­վի­րու­սի շու­տա­փույթ ա­վար­տի հար­ցում ես լա­վա­տես եմ: Ծաղ­կի, ժան­տախ­տի, խո­լե­րա­յի, տի­ֆի, տա­րա­տե­սակ գրիպ­նե­րի, թո­քախ­տի, մա­լա­րիա­յի, բո­րի, ՁԻԱՀ-ի նման կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին ին­ֆեկ­ցիա­յի դեմն էլ կառն­վի, կգտն­վի անհ­րա­ժեշտ վակ­ցի­նան, այս խնդ­րի վրա աշ­խա­տում են աշ­խար­հի բո­լոր գի­տա­կան կենտ­րոն­ներն ու լա­վա­գույն մաս­նա­գետ­նե­րը՝ ու­նե­նա­լով ֆի­նան­սա­կան ան­նա­խա­դեպ ա­ջակ­ցու­թյուն, զար­գա­ցած գի­տու­թյուն, ժա­մա­նա­կա­կից տեխ­նի­կա և տեխ­նո­լո­գիա­ներ: Հի­շենք, որ ա­ռա­ջին վակ­ցի­նան մշակ­վել է 200 տա­րի ա­ռաջ, անգ­լիա­ցի ե­րի­տա­սարդ բժիշկ Էդ­վարդ Ջե­նե­րի շնոր­հիվ, երբ գի­տու­թյունն ու տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը զար­գա­ցած չէին, հի­մա դրանք գտն­վում են ի­րենց զար­գաց­ման գա­գաթ­նա­կե­տում, մոտ ժա­մա­նակ­նե­րում կգտն­վի այդ­քան կարևոր հա­կա­կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին վակ­ցի­նան: Ներ­քին ձայնս ինձ հու­շում է, որ այն ար­դեն սին­թեզ­վել է Ռու­սաս­տա­նում, Չի­նաս­տա­նում, Իս­րա­յե­լում ու ԱՄՆ-ում, Գեր­մա­նիան ար­դեն կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին հի­վանդ­ներ է ըն­դու­նում Ի­տա­լիա­յից ու Իս­պա­նիա­յից, սրանք հու­սադ­րող են: Բայց մենք ապ­րում ենք առևտրա­յին պա­տե­րազմ­նե­րի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում, երբ նման ի­րա­վի­ճակ­ներն օգ­տա­գործ­վում են տա­րաբ­նույթ քա­ղա­քա­կան ու տն­տե­սա­կան խն­դիր­նե­րը լու­ծե­լու հա­մար: Մենք պետք է պատ­րաստ լի­նենք նաև այս խա­ղե­րին՝ սե­փա­կան գոր­ծե­րով ու ա­ռա­ջար­կու­թյուն­նե­րով, ո­րոնց մեջ կլի­նեն մարդ­կանց ի­մու­նի­տե­տի բարձ­րաց­ման հա­մար նա­խա­տես­ված հայ­կա­կան սնն­դա­տե­սակ­նե­րի, ան­տի­սեպ­տիկ մի­ջա­վայ­րի ստեղծ­ման հայ­կա­կան տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի և հա­մա­ճա­րակ­նե­րի դեմ պեր­մա­նենտ պայ­քա­րի նոր ե­ղա­նակ­նե­րի ա­ռա­ջարկ­ներ: Սպա­սում եմ մեր գիտ­նա­կան­նե­րի, ին­ժե­ներ­նե­րի, բան­վոր­նե­րի, գյու­ղա­ցի­նե­րի ու գոր­ծա­րար­նե­րի ար­ձա­գան­քին՝ իմ նա­խա­ձեռ­նու­թյա­նը: Միա­սին կլի­նենք ու­ժեղ, հզոր, ան­խո­ցե­լի ու ան­պար­տե­լի: Իմ կոն­տակ­տա­յին տվյալ­ներն են` E-mail: Technostandard@mail.ru, 093-35-95-53, 56-44-69:
Վա­հան ՀԱ­ՄԱ­ԶԱՍ­ՊՅԱՆ
Տեխ­նի­կա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր, «Եր­կր­նե­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա» հա­կաճգ­նա­ժա­մա­յին
(նաև հա­կա­վի­րու­սա­յին) ծրագ­րի հե­ղի­նակ

Դիտվել է՝ 49577

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկայի ազատականացման առաջին պտուղները

Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկայի ազատականացման առաջին պտուղները

Վրաստանից էլեկտրաէներգիա ներկրող երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է երկրորդ տեղը։
2024 թ. 9 ամիսների ընթացքում Վրաստանից մատակարարումների ծավալը կազմել է 1 մլրդ կՎտ.ժ, ինչը 28,8%-ով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ...

Սոցցանցային գրառումներ

«Այն, ինչ դու անում ես, վերադառնում է քեզ»
«Այն, ինչ դու անում ես, վերադառնում է քեզ»

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Ջուրն իր ճամփան դեռ չի գտնում
Ջուրն իր ճամփան դեռ չի գտնում

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Դդմազ­գի­նե­րի հաղ­թար­շա­վը
Դդմազ­գի­նե­րի հաղ­թար­շա­վը
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.