«Իշխանությունն այնքան թուլացած է, որ ստիպված կլինի ձևավորել ազգային համաձայնության կառավարություն»

«ԿՕԳՏԱԳՈՐԾԵՆՔ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԻ ԱՄԲՈՂՋ ԶԻՆԱՆՈՑԸ»
«Իրավունքը de facto»-ի զրուցակիցն է Հայ ազգային կոնգրեսի կենտրոնական գրասենյակի աշխատանքները համակարգող ԼԵՎՈՆ ԶՈՒՐԱԲՅԱՆԸ
-Պարոն Զուրաբյան, դառնանք «օրվա» մյուս խնդիրներին. կա տեսակետ, որ ՀԱԿ-ի շարքերում, բոլոր դեպքերում, ինչ-որ բան այն չէ, և ինչ-ինչ պրոբլեմներ կան:
-Որևէ պրոբլեմ չկա մեր շարքերում, կա առողջ քննարկում, բազմակարծության մթնոլորտ:
-Ըստ պնդումների` Տեր-Պետրոսյանի որոշումը` ղեկավարել ՀԱԿ-ի համամասնական ցուցակը, անչափ անսպասելի է եղել բոլորիդ համար. նա վերադարձել է Ֆրանսիայից, ասել, որ «երեկ չէ մյուս օրը որոշեցի, որ պետք է առաջադրվեմ», և առաջադրվել է: Այդպե՞ս է:
-Բացարձակապես ո՛չ:
-Որոշումը վաղո՞ւց էր կայացված, և Դուք տեղյա՞կ էիք:
-ՀԱԿ-ի քաղաքական խորհրդում Երևանի ավագանու ընտրություններին մասնակցելու տասնյակ տարբերակներ, տասնյակ ֆորմատներ են քննարկվել: Տեր-Պետրոսյանի` ցուցակը ղեկավարելու տարբերակը քաղխորհրդում առաջարկվել է քանիցս, տարբեր կուսակցությունների կողմից: Այլ բան է, որ բավականին երկար ժամանակ Տեր-Պետրոսյանն այդ տարբերակը չէր դիտարկում որպես հնարավոր լուծում:
-Ի՞նչը պատճառ դարձավ որոշում կայացնելու համար:
-Վերլուծություններ կատարվեցին` իրավիճակին և հետագա զարգացումներին առնչվող, և ինչ-որ պահից սկսած մենք բոլորս հասկացանք, որ այս ընտրությունները կարող են դառնալ նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլ:
-Իսկ ցուցակը կազմելուն վերաբերող խնդիրնե՞րը:
-Ես ընդհանրապես Ձեզ խորհուրդ կտամ ամեն խոսակցություն, ամեն բամբասանք չհամարել իրականություն:
-Չէ՛, պնդում կա, որ ցուցակը կազմել եք Դուք, Ավետիս Ավագյանը, Մանուշակ Պետրոսյանը:
-Կրկնում եմ` դրանք բոլորը բամբասանքներ են. ցուցակը, քաղխորհրդի հանձնարարությամբ, կազմել է կենտրոնական գրասենյակը:
-Իսկ ինչո՞ւ ձերբակալված տղաներին ու Նիկոլ Փաշինյանին չներառեցիք ցուցակում:
-Նիկոլ Փաշինյանը Երևանի գրանցում չուներ: Բոլոր այդ հարցերը հիմնավոր քննարկվել են քաղխորհրդում: ՀԱԿ-ի ցուցակը կազմվել է շատ պարզ սկզբունքով. որոշվել է, թե կուսակցություններն ինչ քվոտաներ կստանան, որից հետո ամեն ինչ որոշվել է այբբենական կարգով, և կոնկրետ դեպքում Մեսրոպ Մաշտոցն ավելի մեծ դերակատարություն է ունեցել այդ ցուցակի ձևավորման հարցում, քան Լևոն Զուրաբյանը, Ավետիս Ավագյանը և կամ Մանուշակ Պետրոսյանը: Ցուցակը կազմել են 14 կուսակցություններ, և ամեն մեկն ինքն է որոշել` տրամադրել կենտրոնական գրասենյակին իրենց նախընտրությունը, իսկ մեր գործն է եղել, համաձայն նախապես մշակված այդ սկզբունքների, նրանց ավտոմատ գրանցել:
-Ի դեպ, պարոն Զուրաբյան, որքան էլ Ձեզ դուր չգա, որ ես մեջբերում եմ փորձագիտական տեսակետներ, այնուհանդերձ, ՀԱԿ-ի շուրջ վերջին զարգացումները հիմք են տվել փորձագետներին պնդելու, որ Դուք ինչ-որ առումով այս շարժման, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի «իրավահաջորդներից» մեկն եք: Ինչի համար, ես, ի դեպ, շատ ուրախ եմ:
-Դա Ձեր ոճն է` շատ հեռու գնացող եզրակացություններ անել փաստերից, որոնք իրականում ոչ մի նման եզրակացության հիմք չեն տալիս:
-Մի՛ խլեք ինձնից իմ և փորձագետների «չերչիլյան իրավունքը». թողեք կանխագուշակեմ-ապականխագուշակեմ: Ի դեպ, եթե հաղթեք, անձամբ Դուք կաշխատե՞ք:
-Քաղաքապետարանո՞ւմ:
-Այո, ավագանիում:
-ՀԱԿ-ի ընդհանուր մոտեցումը հետևյալն է. մենք ունենք և՛ քաղաքական ծրագիր, և՛ Երևանի ծրագիր: Եվ այդ խնդիրների սպասարկման համար որևէ դերի ես պատրաստ եմ: Բայց որևէ նախնական պայմանավորվածություն, պաշտոնների բաժանում մեզանում չի եղել և չէր էլ կարող լինել: Մեր թիմը միավորված է ծրագրի շուրջ, և հաղթանակից հետո այդ ծրագրի իրագործման համար ինչ անհրաժեշտ լինի, ում ինչ դերակատարություն տրվի, կստանձնի այդ դերակատարությունը:
-Հաղթանակի դեպքում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը կպահի՞ պորտֆելը, թե՞ կասի` երկրորդ համարը թող դառնա քաղաքապետ:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանը կաշխատի քաղաքապետ այնքան ժամանակ, ինչքան պետք է մեր ընդհանուր` քաղաքական և մայրաքաղաքային ծրագրի իրագործման համար:
-Քանի՞ տոկոս եք ակնկալում այս ընտրություններում:
-Եթե Հայաստանում անցկացվեն օրինական ընտրություններ, մենք մեծ պաշարով կանցնենք 40- տոկոսանոց շեմը:
-Եթե` ո՞չ:
-Եթե` ոչ, նշանակում է, որ ռեժիմը ևս մեկ անգամ կկիրառի ամենաեղկելի զեղծարարությունների զինանոցը, որն իրացնելու դեպքում այլևս չի կարողանա մարսել, և շատ կարճ կյանք կունենա:
-Ի՞նչ կլինի, որ չի «մարսի»:
-Եթե նկատել եք, ռեժիմի փլուզումն արդեն իսկ ընթանում է: Այն սկսվել է իրավական ոլորտից։ Առաջին` պարզվեց, որ 2008-ի մարտի մեկին ընդդիմությունը չի փորձել հեղափոխություն իրականացնել. հիշենք, որ դա էր ընկած պաշտոնական վարկածի հիմքում: Երկրորդ` փաստահավաք խմբի աշխատանքների արդյունքում արդեն իսկ պարզվել է, որ սպա Համլետ Թադևոսյանը չի զոհվել ցուցարարների նետած նռնակից, ինչպես փորձ էր արվում մատուցել նույն պաշտոնական վարկածով, այլ մահացել է նռնակի պայթյունից, որը եղել է իր մոտ: Երրորդ` հետագա բացահայտումները կանխելու նպատակով կասեցվել են փաստահավաք խմբի աշխատանքները: Չորրորդ` մարտի մեկի դատավարությունները բոլորի, այդ թվում և` միջազգային ատյանների, գնահատումներով ունեն խայտառակ ընթացք, փլուզվում-պայթում են հենց դատարաններում, բոլոր վկաները հրաժարվում են իրենց ցուցմունքներից, ցուցմունքները ձեռք են բերվում 37 թվին հարիր մեթոդների, խոշտանգումների միջոցով: Այսինքն` մարտի մեկի առնչությամբ իշխանության կառուցած սխեման հիմնահատակ ավերվում է: Վստահեցնում եմ Ձեզ, որ դա ստեղծում է համապատասխան մթնոլորտ պետական ապարատում, իրավապահ, նաև ուժային մարմիններում:
-Այն, որ պետական ապարատը, ուժային կառույցները փլուզվում, կազմաքանդվում են, ընդդիմությունն ասում էր ողջ 2008-ի ընթացքում և, մանավանդ, միտինգներում, բայց ոնց տեսնում եք...
-Ճի՛շտ եք, այն ժամանակ էլ փլուզվում էր բայց այն ժամանակ դեռ մարտի մեկ չէր եղել, և փլուզումը կանխելու միակ միջոց ընտրվեց ժողովրդի նկատմամբ բռնությունը: Հիմա դա էլ չեն կարողանալու անել, ռեսուրս չունեն:
-Սերժ Սարգսյանն ասել է` չի լինելու հունիսի մեկ, ավելի ճիշտ` լինելու է, բայց ոչ մարտի մեկի «կրկնությամբ»: Դո՞ւք ինչ եք ասում-անում:
-Մենք կօգտագործենք ժողովրդական պայքարի ամբողջ զինանոցը: Ամբո՛ղջ: Մենք ունենք հզոր շարժում, ունենք ցույցերի, երթերի, մամուլում աշխատանքի, համապատասխան մթնոլորտի ձևավորման հնարավորություններ: Չկարծեք` որևէ բռնապետություն չունի անվերջ իշխանության մնալու երկարատև պաշար, նրանց ռեսուրսները թուլանում են ամեն օր, ամեն ժամ, ամեն վայրկյան: Փետրվարի 19-ին ժողովուրդը չուներ սոցիալ-տնտեսական այս կարգի խնդիրներ. ռեժիմն այսօր չունի տնտեսական կայունության արգումենտը. տնտեսությունը ևս փլուզվում է: Երկրորդ` ռեժիմն այսօր չունի նաև այն արգումենտը, որ ինքը Ղարաբաղը պահող և Թուրքիայի հետ քիրվայության դեմ հանդես եկող իշխանություն է։ Իրականում դա էլ է կորցրել: Եվ երրորդ` փետրվարի 19-ին չէր եղել մարտի մեկ: Այս երեք գործոնները, գումարած ընդդիմության աննախադեպ կայուն միավորվածությունը, ստեղծում են մի իրավիճակ, որին ռեժիմը երկար դիմանալ չի կարող:
-Շատ կարճ և կոնկրետ հարց. հնարավո՞ր է մարտի մեկի կրկնություն` այս ընտրություններից հետո:
-Երկրորդեմ. այսօր ռեժիմն այդ «հնարավորությունները» չունի: Ի վերջո, այն ժամանակ ունեին մեկ հաշվարկ` մարտի մեկի բռնություններից հետո ընդդիմությունը «կվերջանա»-կջախջախվի, և վերը մատնանշված խայտառակ փաստերը ջրի երես դուրս չեն գա: Բայց փաստերը «դուրս են գալիս», և այս ամենից հետո պահպանել բռնության ապարատը սարքին վիճակում հնարավոր չէ:
-Այսինքն` չեն լինի բռնություններ:
-Կարող են լինել փորձեր, բայց չեն պսակվի հաջողությամբ:
-Իսկ շուրջօրյա հանրահավաքներ կլինե՞ն:
-Կլինեն օրենքի մեջ տեղավորվող պայքարի բոլոր այն միջոցները, որոնք մենք արդյունավետ կհամարենք: Եթե մենք հանգենք այն կարծիքին, որ շուրջօրյա հանրահավաքներն արդյունավետ միջոց են, դրան էլ կդիմենք: Կարող ենք ավելի արդյունավետ այլ միջոցների էլ դիմել:
-Ասենք` համաձայնության կառավարությո՞ւն: Առաջարկը մնո՞ւմ է ուժի մեջ:
-Մեր կողմից նման համագործակցության առաջարկ երբեք չի եղել: Դա եղել է կանխագուշակում, որի էությունը հետևյալն էր. իշխանությունն այնքան թուլացած է և այնքան մարտահրավերների կբախվի, որ ստիպված կլինի փնտրել ելքեր` ձևավորելով ազգային համաձայնության կառավարություն: Եվ ես չեմ բացառում, որ, ի վերջո, դա լինի, բայց երբ լինի, հնարավոր է նաև այլևս շատ ուշ լինի:
Զրուցեց Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ