«Միակ կատարյալը Հիսուսն էր, նրան էլ չներեցին»

Ամառվա օր էր: Լուսահոգի մայրս նստել էր բակի թթենու տակ և մայրամուտի շողերին էր նայում: Երանի այսօր լիներ: Հիմա երանի եմ տալիս, իսկ այն ժամանակ տագնապ կար մեջս, ես գայթակղության մեջ էի ընկել ու գնում էի որոնելու մորս մոլորության ու թախծի պատճառը:
Տարիներ անց մայրս արդեն չկար, երբ հասկացա, որ պատճառը, հավանաբար, մեզ այցելած հարուստ բարեկամուհու կողմից իր ամուսնու անընդհատ գովքն է եղել ու իր շվայտ կյանքի նկարագիրը: Հիմա լավ եմ հասկանում` ամուսնուն կորցրած մորս մոտ այդ կինն անընդհատ իր պահեստապետ ամուսնու գովքն էր անում ու հրճվանքով իր հարստության վայելքը փառաբանում: Հոգու մեղք է, կարծում եմ, ու խղճի կուրություն: Մարդ ենք, չէ՞, վերջապես, հոգի ունենք տալու:
Ասում են` պատերազմի ժամանակ հին հունական բանակի հետ անթացուպով մի զինվոր էր պատրաստվում ռազմաճակատ մեկնելու: Նա ոգևորված պատրաստվում էր, բայց արտառոց վիճակի բացահայտման մղման տակ, այնուամենայնիվ, հարցրին` «Բա որ հանկարծ հունական բանակը պարտվի ու հարկ լինի փախչելու, դու ի՞նչ ես անելու»: Նա համեստ պատասխանում է. «Ես չեմ գնում փախչելու, ես գնում եմ կռվելու և հաղթելու, իսկ եթե պարտվենք, կլինեմ զոհվածներից մեկը»: Այս զինվորը մեկնելուց առաջ իր մեջ անլիարժեքության բարդույթն էր սպառել, նախ և առաջ` ինքն իրեն հաղթել: Դա ամենամեծ հաղթանակն է: Գրեցի այս տողերը և հիշեցի խորհրդային տարիների օդաչու Մերեսևի մասին պատմող ֆիլմը, Բրազիլիայի ֆուտբոլի հավաքականի խաղացող աշխարհահռչակ Գարինչային: Մի ոտքից կաղ Գարինչան, ասես, ի հեճուկս բոլոր լիարժեքների, հանճարեղ էր հենց ոտքի սպորտում` ֆուտբոլում: Նա հմուտ աճպարարի կախարդանքով, իր կաղ ոտքի շուրջ հակառակորդի մի ողջ թիմ էր պտտեցնում, մոլորեցնում: Հանդիսատեսը մոռանում էր, որ նա կաղ է:
Հանճարեղ Բեթհովենը խուլ էր: Երաժշտական ելևէջների կախարդ Լյուդվիգ վան Բեթհովենը ի ծնե խուլ չէր, շատ անսպասելի ու անակնկալ էր խլացել և ձայն ու մեղեդի իր մեջ բնավորել: Նա խուլ էր, երբ գրեց «Հերոսական սիմֆոնիա»-ն, իսկ մեր ականջը լսում է նաև շատ անհեթեթություններ և ժամանակի «օրենքով» ստիպում բարձրաձայնել, թե որ խորտկարանում ով ում հետ է ճաշել, ով ում քրոջը, քենակալին կամ կնոջն է համբուրել, որ բժիշկն ու դասախոսը որքան փող են վերցրել…
ՈՒզում էի շարունակել, բայց զգացի, որ գրիչ վերցնելու առիթը դուրս եմ թողնում, իսկ շարադրանքն իմ մտքում արդեն խոհերի գալար է դարձել:
Մորս հետ կապված դեպքը հիշելը չէր գրիչ վերցնելու առիթը, հոգիս ծանրացել էր մայրաքաղաքի երթուղային միկրոավտոբուսում լսածից:
«Ձեռք էլ չունես, տաքսիով ման արի», - նետեց ուղևորներից մեկը 20-25 տարեկան մի աղջկա, ով իրոք զրկված էր ձախ ձեռքից: Եվ դա ընդամենն այն պատճառով, որ նա մյուս ձեռքին մի փոքրիկ պայուսակ ուներ և մեքենայի շարժվելու պահին չէր հասցրել տեղավորվել և մի փոքր հենվեց առաջին նստարանին նստած կնոջը: Այդ պահին ես միանգամից երջանկահիշատակ հորեղբորս հիշեցի: Մանկուց վառվել էր երեսը, կորցրել մեկ աչքը: Եվ այդ վիճակի պատճառով անգամ դպրոց չէր գնացել, խուսափում էր մարդաշատ վայրերից: Ինչպես ասում են` իրենը իրեն հասածն էր, մնում էր, թե մեկն էլ բարձրաձայներ այդ մասին։
Ինչևէ:
Կյանքն է այսպիսին: Հանճարն իր խելքի ձեռքն է կրակն ընկնում, տհասը` իր տհասության, ջահելն իր ջահելությամբ է աքլորանում, մեղուն նեկտար է բերում, օձը թույն է ներարկում: Մենք երբեմն մոռանում ենք, որ արատ ունեցողների, հանգամանքի բերումով ծնկի եկածների մեջ մի գերլարված զգացում և հրեղեն ոգի կա, որ չի կարելի սանձել, չի կարելի ծաղրել, նսեմացնել, չի կարելի անգամ հիշեցնել: Մեղք է դա, մահացու մեղք: Ինչո՞ւ չենք հաճախ հասկանում, որ թոքաբորբով հիվանդի ներկայությամբ պաղպաղակի մասին չպիտի խոսել: Զինվորի ներկայությամբ, հատկապես նրա, ով կորուստ ունի, կռիվ և պատերազմ չպիտի հիշել:
Սա հաստատ մեղք է: Մարդ ենք, չէ՞: Հոգի ունենք տալու:
Աստված մարդուն ստեղծել է իր նմանությամբ, որ մարդը մի քիչ էլ Աստծո աչքերով նայի աշխարհի մարդկանց: Բայց բարձր բարոյականությունը մենք մեր դիմացինից ենք պահանջում, իսկ երբ հերթը մեզ է հասնում, բնազդով փորձում ենք արդարանալ: Եվ հենց այստեղ է «Սիրիր մերձավորիդ»-ը դառնում «ծաղրիր մերձավորիդ»: Բարոյականն այդժամ շրջվում է գլխիվայր:
Վերջակետ դրեցի ու ինձ թվաց, թե լսեցի թևը կորցրած աղջկա և այլ ընթերցողների հեգնական ձայնը. «Էս ի՞նչ ես ասում, ինչի՞ մասին ես խոսում։ Միակ կատարյալը Հիսուսն էր, նրան էլ չներեցին։ Հենց կատարյալ լինելու համար խաչեցին»:

Վաղարշակ ՂՈՐԽՄԱԶՅԱՆ

Մեկնաբանություններ