Աստղածաղկավորների ընտանիքին պատկանող, վառ ծիրանագույն ծաղիկներով, մինչև 1,5 մ բարձրությամբ կռատուկը (նաև կռոթնի, խաբշուկ), որն աճում է ճամփեզրերին, արոտավայրերում, բանջարանոցների ցանկապատերի մոտ, ժողովրդական բժշկության մեջ կիրառվել է հնուց: Դեղաբույսի արմատների և տերևների մեջ եղած պրոտեինը, ինսուլինը, եթերայուղերը, դաբաղանյութերը, C վիտամինը, պալմիտինաթթուն, իսկ սերմերում եղած ճարպայուղն ու գլիկոզիդ արկտին բուժում են ուռուցքները, այտուցները, արյունազեղումները, վեներական հիվանդությունները, չեզոքացնում թունավոր միջատների և օձերի խայթոցներից օրգանիզմ թափանցած թույները:

Ազգային հատուկ դիմագծով, ինքնատիպ վարքուբարքով ու նիստուկացով Գեղարքունիքի մարզը, որի բնակիչների նախնիները հին բայազետցիներ են, վանեցիներ, ալաշկերտցիներ ու մշեցիներ, յուրահատուկ է նաև իր խոհանոցային ընդհանրություններով և ազգային ուտեստների բազմազազանությամբ: Այնտեղ շատ հարգի են ձկնային ուտեստները, «օձի թթուն», կանեփով տոլման, կոնչոլը, բորանին, «բայազեդա քյուֆթան» և ավանդական այլ կերակրատեսակներ, որոնք պատրաստվել են հատուկ առիթո՛վ կամ տոնական օրերին: Դրանցից մի քանիսը ներկայացնում ենք մեր ընթերցողներին:

Մայիսի 22-26-ին հանրապետության շրջանների մեծ մասում՝ գիշերվա առաջին և օրվա երկրորդ կեսին սպասվում են կարճատև անձրև և ամպրոպ, որի ժամանակ նաև մինչև 18-23 մ/վրկ քամու ուժգնացում: Առանձին վայրերում հնարավոր է նաև կարկուտ: Քամին հարավարևելյան` 2-7 մ/վրկ: Օդի ջերմաստիճանը մայիսի 26-ին կնվազի, ընդհանուր առմամբ, 2-4 աստիճանով:

Յուրաքանչյուր ժողովուրդ ունի դարերի խորքից եկած և մինչև մեր օրերը հասած ոչ միայն իր ծեսերն ու ավանդույթները, այլև դրանց թվին դասվող, կրոնական ու տոնական օրերի խորհուրդն իրենց մեջ կրող ազգային ուտեստներ: Դրանց պատրաստման եղանակները, արտացոլելով տվյալ ժողովրդի ազգային նկարագիրն ու առանձնահատկությունները, միավորվում և ստեղծում են գեղեցիկ և տպավորիչ համապատկեր: