Փոր­ձենք ըն­դար­ձա­կել մեր քն­նար­կում­նե­րի թե­մա­ներն ու անց­նենք ա­մե­նա­կարևո­րին՝ կա­շա­ռա­կե­րու­թյան և կո­ռուպ­ցիա­յի հիմ­նախն­դիր­նե­րի պար­զա­բան­մա­նը, և ին­ժե­նե­րա­կան լեզ­վով մարդ­կանց բա­ցատ­րենք, թե ին­չու են հի­շյալ երևույթ­ներն այդ­քան վտան­գա­վոր ու դա­տա­պար­տե­լի հա­մար­վում, ի՞նչ դե­րա­կա­տա­րում են դրանք ու­նե­ցել ԽՍՀՄ տն­տե­սու­թյան քայ­քայ­ման և երկ­րի վերջ­նա­կան փլուզ­ման հար­ցե­րում, ի՞նչ ճա­կա­տա­գիր է սպա­սում կո­ռուպ­ցիա­յի մեջ թաղ­ված Հա­յաս­տան երկ­րին՝ հա­յե­րիս հայ­րե­նի­քին:

Զրու­ցում են գրող, հրա­պա­րա­կա­խոս ԴԱ­ՎԻԹ ՄԿՐ ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԸ և հա­յա­գետ, Հա­յաս­տա­նի մշա­կույ­թի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ, ՀՀ նա­խա­գա­հի 2011 թ. մր­ցա­նա­կի դափ­նե­կիր ԱՐ­ԳԱՄ ԱՅՎԱ­ԶՅԱ­ՆԸ:

Մշա­կու­թա­սեր հան­րու­թյունն ու իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­մեն մի քայ­լով հիա­ցող­նե­րը սր­տատ­րոփ սպա­սում են, թե երբ է բաց­վե­լու Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կի պատ­մա­կան շեր­տը, որ վա­յե­լեն այն, ինչ­պես, օ­րի­նակ, Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի այ­գու աս­ֆալ­տա­յին մասն են վա­յե­լում:

Հա­յաս­տա­նում աշ­խա­տող բարձ­րաս­տի­ճան ռուս սպա­նե­րի հա­մար կա­շա­ռա­կե­րու­թյու­նը աշ­խա­տան­քա­յին լրա­ցու­ցիչ խթան էր դար­ձել։ Խոր­հր­դա­յին երկ­րի գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյա­նը հա­կա­սող այս ա­ներևա­կա­յե­լի երևույ­թի հետ առ­նչ­վել եմ նաև Ար­տա­շա­տում աշ­խա­տածս տա­րի­նե­րին, դեռևս 1984 թվին:

Ե­թե քն­նարկ­ման ա­ռար­կա դարձ­նենք հայ­կա­կան ար­տադ­րու­թյան տրան­զիս­տոր­նե­րում մո­լիբ­դե­նի բա­ցա­կա­յու­թյան խն­դի­րը, ա­պա կա­րող ենք այս­պի­սի պա­տաս­խա­նա­տու եզ­րա­հանգ­ման գալ. աշ­խար­հում հզո­րա­գույ­նը հա­մար­վող խոր­հր­դա­յին կայս­րու­թյու­նը ձեռ­քից բաց էր թո­ղել զար­գա­նա­լու, մյուս եր­կր­նե­րի կող­քին հա­մա­քայլ ա­ռաջ շարժ­վե­լու իր նյու­թա­կան հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, նրա գո­յու­թյու­նը մա­զից էր կախ­ված, ե­թե հաշ­վի առ­նենք, որ ռազ­մա­կան տեխ­նի­կա­յի հա­մար կարևոր է­լե­մենտ­ներ ստեղ­ծե­լու խն­դի­րը մնա­ցել էր կի­սագ­րա­գետ ու գոր­ծից ան­տե­ղյակ մարդ­կանց հույ­սին:

Մեքսիկայի ջունգլիներում հնագետները մայաների հսկայական դղյակ են հայտնաբերել: Դղյակը հայտնաբերել են Մեքսիկայի տարածքում գտնվող Յուկատան թերակղզու Կուլուբա հնագիտական տարածքում՝55 մետր երկարություն, 15 մետր լայնություն և 6 մետր բարձրություն չափերով:

Եթովպիայի հյուսիսում հնագետները հայտնաբերել են հնագույն քաղաք, որը Աքսումական հզոր կայսրության մաս է:

...Ե­կե­ղե­ցին փոք­րի­շա­տե «ու­սում­նա­սի­րե­լուց» հե­տո Չե­թի­նին խնդ­րում ենք մեզ ու­ղեկ­ցել Լու­սա­վոր­չի լեռ­նակ: Չի հարց­նում, թե ինչ ենք ու­զում տես­նել այն­տեղ: Իր մե­ծե­րից լսել է ու գի­տի, որ ար­ծա­թե­ցի հա­յե­րը գյու­ղի թի­կուն­քում գտն­վող լեռ­նա­կի վրա ոչ միայն հոգևոր, այլև տն­տե­սա­կան հե­տաք­րք­րու­թյուն­ներ են ու­նե­ցել:

Կար­սից դուրս գա­լուց հե­տո իմ ու­շադ­րու­թյու­նը քա­ռա­պատկ­վել է: Փոր­ձում եմ բաց չթող­նել ոչ մի բլուր, ոչ մի ժայռ, ոչ մի քերծ, ոչ մի քար, որ անց­նում են իմ աչ­քի առջևով:

Խոր­հր­դա­յին տա­րի­նե­րի վեր­ջում է­լեկտ­րո­նա­յին ար­դյու­նա­բե­րու­թյան գոր­ծա­րան­նե­րում կա­տար­վող ար­տադ­րա­կան ժու­լի­կու­թյուն­նե­րը հա­սել էին ի­րենց գա­գաթ­նա­կե­տին, ոչ ոք չէր ցան­կա­նում ըն­դու­նել ար­տադ­րու­թյան մեջ թույլ տված սե­փա­կան սխալ­նե­րը, ո­րոնք պատ­ճառ էին դար­ձել ռազ­մա­կան տեխ­նի­կա­յի խա­փա­նում­նե­րի ու բե­րել խո­շոր ա­ղետ­նե­րի: