Գի­տու­թյուն­նե­րը աշ­խար­հում շատ են և տա­րա­տե­սակ: Սա­կայն յու­րա­քան­չյուր գի­տու­թյուն իր ար­ժա­նի տեղն ու­նի աշ­խար­հում: Ինչ խոսք, կան գի­տու­թյուն­ներ` ֆի­զի­կա, մա­թե­մա­տի­կա, քի­միա, ո­րոնք ֆուն­դա­մեն­տալ դեր են խա­ղա­ցել և խա­ղում աշ­խար­հում և ա­ռանց այդ գի­տու­թյուն­նե­րի հնա­րա­վոր չէին լի­նի ոչ օ­դագ­նա­ցու­թյու­նը, ոչ տիե­զե­րագ­նա­ցու­թյու­նը և ոչ էլ այ­սօր աշ­խար­հին սպառ­նա­ցող կո­րո­նա­վի­րու­սը:

Ես մեծ վե­րա­պա­հում­ներ ու­նեմ այս մար­դու գոր­ծու­նեու­թյան հան­դեպ, ի մաս­նա­վո­րի՝ Գա­լուստ Գյուլ­բեն­կյա­նի նկատ­մամբ նրա վե­րա­բեր­մուն­քի առն­չու­թյամբ, ին­չը 1932 թ. հան­գեց­րեց ՀԲԸՄ նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նից նավ­թա­բիզ­նե­սի խո­շո­րա­գույն ներ­կա­յա­ցուց­չի հրա­ժա­րա­կա­նին: Բայց և չեմ կա­րող ան­տե­սել այն փաս­տը, որ Ա. Խան­ջյա­նին, խառն ու խր­թին, բռ­նաճն­շում­նե­րի պայ­ման­նե­րում նրա ցու­ցա­բե­րած խի­զա­խու­թյանն ենք պար­տա­կան, որ Կո­մի­տա­սի ա­ճյունն այ­սօր հանգ­չում է իր ա­նու­նը կրող պան­թեո­նում:

Երբ Հայ­րե­նա­կան մեծ պա­տե­րազ­մի ա­վար­տից ա­միս­ներ անց` 1945 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րին ՊԵՐՃ ՍՈՂՈ­ՅԱ­ՆԸ հաղ­թա­նա­կած վե­րա­դար­ձավ հայ­րե­նի օ­ջախ Շի­րա­կի մար­զի Ար­թի­կի շր­ջա­նի Հայ­րե­նյաց գյուղ, փոք­րիկ­նե­րը ո­տա­բո­բիկ, ձյան հաստ շեր­տի վրա­յով քայ­լե­լով, հա­սել էին գյու­ղի ծայ­րը նրան դի­մա­վո­րե­լու։ Մինչև կյան­քի վեր­ջին օ­րը սր­տա­ռուչ այս տե­սա­րա­նը չջնջ­վեց պա­տե­րազ­մի վե­տե­րան Պերճ Թադևո­սի Սո­ղո­յա­նի հի­շո­ղու­թյու­նից։

Նացիստական Գերմանիայի դեմ հաղթանակի 75-ամյակի նախօրեին ՌԴ-ն ու ԱՄՆ-ը նորից են վիճարկում ԽՍՀՄ-ի դերը երկրորդ աշխարհամարտում: ՌԴ ԱԳՆ-ն զայրալից պատասխան տվեց Սպիտակ տան թվիթին, որտեղ իբրև հաղթողներ հիշատակվում էին ԱՄՆ-ը ու Մեծ Բրիտանիան:

Ա­հա և կա­տար­վե­ցին Չա­րի տխ­րահռ­չակ ու­ժե­րը մարմ­նա­վո­րող ո­րոշ մարդ­կանց ու խմ­բե­րի «ե­րա­զան­քը», «ողջ կյան­քի ցնոր­քը»։ Մա­յի­սի 9-ի տոնն այս տա­րի Երևա­նում չնշ­վեց, ինչ­պես հարկն է, «երևա­նյան իշ­խա­նու­թյունն» ինչ-որ ձևով հա­մո­զեց, որ այն չտո­նեն նաև ար­ցախ­ցի­նե­րը։

Եր­րոր­դը Լևոն Ա­լեք­սանդ­րի Ման­թա­շյանցն էր, որն իր մե­ծա­գույն բա­րե­րար հո­րից հե­տո ստանձ­նեց նրա ազ­գան­պաստ բա­րե­գոր­ծա­կան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը, բայց հի­մա տե­ղը չէ դրանց ման­րա­մասն անդ­րա­դառ­նա­լու:

Միայն Գերմանիան է պատասխանատվություն կրում երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ու հոլոքոստի համար: Նա, ով կասկածներ է սերմանում ու այլ ժողովուրդների է վերագրում հանցավոր դեր, անարդար է զոհերի նկատամաբ՝ Der Spiegel-ում գրում են Գերմանիայի ԱԳ նախարար Հեյկո Մաասը և Մյունխենի ժամանակակից պատմության ինստիտուտի տնօրեն Անդրեաս Վիրշինգը:

«Ես եր­ջան­կա­ցա տես­նե­լով Կոն­տու­րա­ջյա­նի մերձ­քա­ղա­քա­յին բնան­կա­րը։ Նրա­նում ար­տա­հայտ­ված է հազ­վա­դեպ դի­տո­ղա­կա­նու­թյան ու­նա­կու­թյուն։ Ի­րա­պես կա­րե­լի է հա­մոզ­վել (և մի քա­նի փաս­տեր դա հաս­տա­տում են), որ օ­տար­ներն ա­վե­լի են զգում փա­րի­զյան շր­ջա­կայ­քի իս­կա­կան բնույ­թը, հատ­կա­պես այն շր­ջան­նե­րի, ո­րոնք թվում է գե­ղեց­կու­թյու­նից զուրկ են»։

Խոսքն իմ անձ­նա­կան ան­հա­մա­ձայ­նու­թյուն­նե­րի մա­սին է ո­րոշ երևույթ­նե­րի հետ, ո­րոնք առ­նչ­վում են Կո­մի­տա­սին:

Կո­մի­տա­սի խնամ­քը ստանձ­նե­ցին նրա բա­րե­կամ­նե­րը: Ար­շակ Չո­պա­նյա­նի ջան­քե­րով ստեղծ­վեց Կո­մի­տա­սի խնա­մա­տար հանձ­նա­ժո­ղով, տար­բեր տա­րի­ներ ո­րի ան­դամ­ներ դար­ձան Ա. Չո­պա­նյա­նը, Մ. Բա­բա­յա­նը, Ա. Հա­րեն­ցը, Փա­րի­զի հոգևոր ա­ռաջ­նորդ Վռամ­շա­պուհ ե­պիս­կո­պոս Քի­պա­րյա­նը, բժիշկ­ներ Հ. Օ­հան­ջա­նյա­նը, Պ. Քո­լո­լյա­նը, Նևրու­զը, Ն. Ար­թի­նյա­նը, պրո­ֆե­սոր Ն. Ա­դոն­ցը, Ա. Ճևա­հի­րյա­նը, Մ. Պա­պա­ջա­նյա­նը, Գ. Սի­նա­պյա­նը, Վ. Պաս­տա­կյա­նը, Վ. Սար­գի­սյա­նը. Գ Դամ­լա­մա­յա­նը, քար­տու­ղար­ներ Հ. Սե­մեր­ճյա­նը և Ա. Պարթևյա­նը: