«Երբ ամիրապետը մոտենում է Օձնեցու մարմնի վերքերը տեսնելու, արյան կաթիլ է ցայտում նրա աչքին, և կույր աչքը սկսում է տեսնել»

Հայազգի սրբերի շիրիմներ Հայաստանում քիչ կան. մեծ մասը մնացել է Արևմտյան Հայաստանում: Օշականում Մեսրոպ Մաշտոցի գերեզմանն է, Տաթևի վանքում` Գրիգոր Տաթևացու, Արդվիում` Հովհաննես Օձնեցու, որ նվիրական ուխտատեղի է հայ հավատացյալների համար:
Ամեն տարի ապրիլի 17-ին Լոռվա մարզի Օձուն գյուղում մեծ շուքով նշվում է սբ. Հովհաննես Իմաստասեր կաթողիկոս Օձնեցու տոնը: Բազմաթիվ ուխտավորներ Օձունի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին տաճարում մասնակցում են պատարագի, որից հետո այցելում են Արդվի գյուղի Սրբհանեսի վանք, ուր գտնվում է Օձնեցու շիրիմը:
Տարածաշրջանի շրջանավարտները, ավանդույթի համաձայն, Արդվիի եկեղեցու զանգն են հնչեցնում (միակ պահպանված զանգն է տարածաշրջանում), որ կատարվեն իրենց երազանքները: ՈՒխտավորները, որոնց հոսքը երբեք չի դադարում, պատմում են իրենց հետ պատահած հրաշքների մասին:
Սուրբ Հովհաննես Օձնեցին, որ հայտնի է նաև Իմաստասեր անունով, հայ եկեղեցու մեծագույն հայրապետներից է: Գահակալության 11 տարիներին (717-728 թ.թ.) կարողացել է դիմակայել բյուզանդական ու արաբական ճնշումներին, պայքարել աղանդավորության դեմ:
«Ասում են, որ օտարները նախանձում էին հայերին, որ այդպիսի առաջնորդ են ունեցել: Օձնեցին և՛ քաղաքական, և՛ հոգևոր առաջնորդ է եղել ու լավագույնս ղեկավարել է ազգը,- պատմում է Օձունի և ենթաշրջանի հոգևոր հովիվ տեր Վրթանես քահանա Բաղալյանը:- Ըստ վարքագիրների, հոգևոր ու մտավոր կատարելությունից զատ, փայլել է նաև արտաքին վայելչությամբ: Արաբ խալիֆը, լսելով Օձնեցու գեղեցկության և իմաստության մասին, ցանկանում է նրա հետ անձամբ հանդիպել և հրավիրում է Դամասկոս (719 թ): Երբ Օձնեցին ներս է մտնում, ներկաները զարմանում են նրա շքեղ տեսքից: Դամասկոսում հայոց կաթողիկոսը ներկայանում է խալիֆին «փայլուն և շքեղ զգեստներով պճնված, աղեբեկ ծաղկյալ մորուսը ոսկեփունջ կազմած և օպնիազից պատրաստված ոսկենկար գավազանով»: Ամիրապետն ասում է, թե ինքը լսել է, որ Հիսուսը և նրա առաքյալները եղել են հեզ ու խոնարհ, աղքատությունը սիրող, պարկեշտ և ճոխությունից հեռու, ուստի ինչպե՞ս է ստացվել, որ նրանց հետևորդը ներկայանում է նման շքեղությամբ: Օձնեցին պատասխանում է, որ նրանք իրենց իշխանությունը գործադրելու և ժողովրդի վրա ազդեցություն ունենալու համար հրաշագործության ուժ ունեին, և քանի որ ինքն այդ ուժը չունի, արտաքին տեսքով ու խոսքով է ազդում մարդկանց վրա, իսկ եթե ուզում է իր ներքինը տեսնել, ասում է, որ պետք է ներկաներին դուրս հրավիրի: Օձնեցին հանում է իր շքեղ զգեստները, և ամիրապետը նրանց ներքո տեսնում է այծի մորթուց քուրձը: Երբ ամիրապետը մոտենում է վերքերը տեսնելու, արյան կաթիլ է ցայտում նրա աչքին, և կույր աչքը սկսում է տեսնել:
Արաբ խալիֆը հայտարարում է, որ հայոց կաթողիկոսի ցանկացած խնդրանքը կկատարի: Օձնեցին նրան դիմում է երեք խնդրանքով. այն է, որ 705-ին Խրամում, Նախիջևանում այրված իշխանների ժառանգները վերադառնան Արևելյան Հայաստան, ժառանգեն իրենց իշխանությունը, նրանցից հարկեր չվերցնեն երեք տարի, մինչև կկայանան։ Խնդրում է նաև, որ եկեղեցուն ազատ գործելու հնարավորություն տրվի, և եկեղեցին ու վանքերը ազատվեն հարկերից:
728-ին Օձնեցին հրաժարվում է կաթողիկոսական գահից, տեղապահ է ընտրում Դավիթ Արամոնեցուն և գալիս է Դվինից Արդվի, զբաղվում է ուսուցչությամբ, ճգնակեցությամբ և կարծում է` լավագույն բանը, որ կարող է անել ազգի համար, աղոթելն է: Այսօր էլ երկնքում մեզ համար բարեխոս է»:
Միասնական հնչած «Հայր մերից» հետո տեր Վրթանեսը վստահեցրեց, որ Օձնեցու բարեխոսությամբ Աստված մեր բոլորի աղոթքը լսելի կանի:
Սուրբ Հովհաննես Օձնեցի կաթողիկոսի գլխավոր ձեռնարկներից է հայ եկեղեցու բարեկարգման համար 726-ին գումարված Դվինի ժողովը, ինչպես նաև նույն թվականի Մանազկերտի ժողովը, որի նպատակը հայերի ու ասորիների ընդհարումներին վերջ տալն էր:
Օձնեցին թողել է հարուստ ու արժեքավոր գրական ժառանգություն: Նրա «Կանոնագիրք հայոց»-ը հայ իրականության մեջ իրավաբանական առաջին մեծ ժողովածուն է, որտեղ ի մի են բերված եկեղեցական կանոնները: Հեղինակ է նաև բազմաթիվ ճառերի և շարականների:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ