«Ծանր մետաղներով աղտոտված հողերի մաքրման ծրագիր»

Օրերս ավարտվեցին Հայաստանի պետական ագրարային (ՀՊԱ) և ԱՄՆ-ի Ֆրեզնոյի համալսարանների ագրոէկոլոգիայի ամբիոնների համատեղ իրականացրած «Ծանր մետաղներով աղտոտված հողերի մաքրման ծրագրի» առաջին փուլի (2008-2012 թթ.) աշխատանքները, որոնք նպատակաուղղված էին էկոլոգիապես մաքուր գյուղատնտեսական բնամթերքների ստացմանն ու մշակմանը: Ծրագրի շրջանակներում, «Արարատցեմենտ» և «Ալավերդու պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» ընկերություններին հարող տարածքներում, ԱՄՆ-ի գյուղդեպարտամենտի աջակցությամբ, այդ նպատակով հիմնվել են ծիրանի, խաղողի մի քանի հեկտար այգիներ, զուգահեռաբար կատարվել է նաև միամյա մշակաբույսերի` ձմերուկի և պոմիդորի ցանք:

Վերոհիշյալ տեղանքներում մշակաբույսերն ի՞նչ ձևով են սնուցվել, ի՞նչ եղանակով է կանխվել վտանգավոր էլեմենտների և ծանր մետաղների ներթափանցումը դեպի այդ բույսերի գեներատիվ օրգաններ, պտուղներ ու սերմեր: Այս հարցով «Իրատես de facto»-ն դիմեց ՀՊԱՀ-ի ագրոէկոլոգիայի ամբիոնի վարիչ, գյուղատնտեսական գիտությունների դոկտոր, ծրագրի համակարգող ՄԵՐՈՒԺԱՆ ԳԱԼՍՏՅԱՆԻՆ:
-Վերոհիշյալ մշակաբույսերն աճեցվել են էկոլոգիապես անվտանգ օրգանական պարարտանյութերով և հանքային մելիորանտներով (բնական ցեոլիտ, դացիտային տուֆ) պարարտացված հողերում,- պարզաբանեց մեր զրուցակիցը:- Նշված մելիորանտները, որոնք օժտված են կլանման բարձր հատկություններով, ներծծում և մինչև 7 տարի իրենց ծակոտիներում պահում են հողում եղած ավելցուկ հանքային աղերն ու նյութերը` հետագայում մշակաբույսերի արմատային համակարգին դրանք «մատակարարելով» բնականոնորեն և աստիճանաբար: Վերոնշյալ նյութերից բացի, հողերը սնուցվել են նաև գոմաղբով և կենսահումուսով, որոնք նույնպես (2,6-6,3 անգամ) նվազեցնում են ծանր մետաղների ներթափանցումը դեպի բույսերի գեներատիվ օրգաններ, պտուղներ ու սերմեր:
- Ինչպիսի՞ն էր նշված հողերից ստացված առաջին բերքը:
-Հիանալի: Արդյունքն ակնհայտ էր հատկապես բանջարանոցային ցանքատարածքներից ստացված բերքի որակի և քանակի ցուցանիշների գծով: Մեկ հեկտարից ստացվել էր 400 ց պոմիդոր, ինչպես նաև 360-390 ց ձմերուկ: Բավարար էր նաև այգետարածքների բերքը: Մեկ հեկտարի վրա գտնվող պտղատուներից ստացվել էր 70-75 ց ծիրան, տնկարկներից` 158-180 ց խաղող: Բացի դրանից, ՀՊԱՀ-ի էկոլոգիայի և օրգանական գյուղատնտեսության պրոբլեմային լաբորատորիայի փորձագետների հետ համատեղ, անցած տարվանից Արարատի տարածաշրջանի Տափերական համայնքի տարածքում, նշված կենսահումուսի հետ, ցանքերը սնուցվել են նաև բենտոնիտային կավի (քիմիական անվանումը` մոնտմոնոլիտ) տարբեր քանակներով: Վերջինս նույնպես կանխում է ծանր մետաղների ներթափանցումը բույսերի օրգաններ: Բենտոնիտային կավի ազդեցությունն աննախադեպ էր հատկապես պոմիդորի բերքատվության վրա:
- Այսօր ի՞նչ աշխատանքներ են իրականացվում նշված տարածքներում:
-Վերջերս այնտեղ գիտական ուսումնասիրություններ անցկացրին ՀՊԱՀ-ի մասնագետները: Նրանք գնահատեցին և ճշտեցին ծանր մետաղների ներկայումս եղած առկայությունը ինչպես այդ հողերում, այնպես էլ դրանցում աճեցրած գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մեջ: Արդյունքները գնահատվեցին բավարար:
-Ո՞վ է հովանավորելու ծրագրի երկրորդ փուլը, և ինչպիսի՞ արդյունքներ եք ակնկալում:
-Ծրագիրը գիտականորեն հիմնավորել, հաստատել և հետագա հովանավորումը հանձնառել է ԱՄՆ-ի «Իզաբելլա-Գրին» բարեգործական կազմակերպությունը, որն աշխարհի բազմաթիվ երկրներում իրականացնում է տեխնածին աղտոտված հողատարածքների վերամշակման ծրագրեր:
Ծրագիրը կշարունակվի 2013-2014 թվականներին` հանրապետության (Նոյեմբերյանի, Ալավերդու, Արարատի, Հրազդանի, Զանգեզուրի տարածաշրջաններ ձեռնարկություններին հարող տարածքներում եղած աղտոտված հողերում` յուրաքանչյուր տարածաշրջանում շուրջ 20-30 հա-ի վրա: Նշված գործընթացը կապահովի նաև ծրագրի մասսայականացումը հանրապետության ֆերմերային և անհատական տնտեսություններում:
-Ծանր մետաղներով և նյութերով աղտոտված հողերը Հայաստանում ներկայումս քանի՞ հեկտար են:
-Ավելի քան 50 հազար հա: Մաքրելու և դրանցից էկոլոգիապես մաքուր բնահումք ստանալու համար անհրաժեշտ է յոթ տարին մեկ այդ հողերը պարարտացնել հանքային մելիորանտներով, իսկ երեք տարին մեկ` օրգանական պարարտանյութերով: Նշված գործընթացը, բնամթերքում եղած ծանր մետաղների քանակի նվազեցմանը զուգահեռ, կնպաստի էկոլոգիական նորմատիվներին համապատասխանող բերքի ավելացմանը:

Զրուցեց Հասմիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• ՏՄՊՊՀ-ն դեղորայքի շուկայում հայտնաբերել է պետբյուջեին հասցված մեկուկես մլրդ դրամի վնաս
• Չինարի գյուղում բացվել է նոր խաչքարով սրբատեղի
• Առաջիկա օրերին հանրապետությունում սպասվում է կարճատև անձրև և ամպրոպ
• Սերգո Կարապետյանը՝ Արմավիրի մարզում նոր գործարանի բացման մասին
• Հոկտեմբերի 6-ին Վայոց ձորի Արենի գյուղում կանցկացվի «Գինու փառատոն» ավանդական տոնախմբությունը
• Հոկտեմբերին Արագածոտնում կգործարկվի գինեհումքի վերամշակման նոր գործարան
• Հոկտեմբերի 5-ին`«Տիեռաս դե Արմենիա» Ագարակի տարածքում կբացվի գինու նոր գործարան
• «Ծառ տնկե՞լն է հեշտ, թե՞ ունեցածը պահպանելը»
• Խաղողագործության զարգացման համար Հայաստանում առկա է մեծ ներուժ
• Հոկտեմբերի 4-ին Երևանում մեկնարկեց «Ֆրութֆուլ Արմենիա» (Fruitful Armenia) 8-րդ համաժողովը
• Մոսկվայում սպանվել է հայ գործարար
• ԲՊՏ-ի տասնօրյա ստուգումների արդյունքում արձանագրվել է շրջակա միջավայրին հասցված ավելի քան 1 մլն դրամի վնաս, պետբյուջե է մուտքագրվել 2,38 մլն դրամ գումար
• Հոկտեմբերի 4-ին Վայոց ձորի Հերմոն գյուղում կանցկացվեն «Բերքի տոնը» և «Ավանդական խոհանոց» տոնահանդեսը
• Գեղարքունիքում ստացվել է կարտոֆիլի առատ բերք
• Ֆանտանում և Ապարանում աշնանացանը թփակալել է, իսկ ՈՒրցաձորում սկսվել են ծխախոտի սերմերի հավաքման աշխատանքները
• ՀԱԷԿ-ի պլանային վերանորոգումը ՀՀ-ում մատակարարվող էլեկտրաէներգիայի վրա չի անդրադառնա
• Առաջիկայում կիրականացվի «Շուկաներ Մեղրիի տարածաշրջանի համար» ծրագիրը
• Առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանը կնվազի 4-5 աստիճանով
• ՀՀ տարածքում կտեղակայվեն նոր սեյսմիկ կայաններ
• Սևանա լճի հայելու նիշը նախորդ տարվա նույն օրվա համեմատությամբ ցածր է 2 սմ-ով

Մեկնաբանություններ