Հրաչյա Հարությունյանի մեծ աղմուկ հանած գործը հրաշալի լակմուսի թուղթ հանդիսացավ՝ մեկ անգամ ևս հասկանալու, ըմբռնելու մեր հավաքական գիտակցության մեջ արմատացած այն հիվանդագին ախտերը, որոնցից, արդեն քանի-քանի դար, չենք կարողանում ձերբազատվել:

Երբ խալաթի հետ կապված կրքերը, կարծես թե, աստիճանաբար հանդարտվում են, և մարդկային ու ազգային վիրավորված արժանապատվությանը զուգահեռ պետք է որ գլուխ բարձրացնի առողջ տրամաբանությունը, Անդերսենի հանրահայտ հեքիաթի մանկան պես հարց տանք ինքներս մեզ՝ ՀՀ քաղաքացի Հրաչիկ Հարությունյանն իր որդու շիրմին քար գցելու համար ինչո՞ւ է թողել հայրենի ապահով Հայաստանն ու մեկնել ռուսաստաններ՝ գումար վաստակելու։ Եվ, ընդհանրապես, ինչո՞ւ հազարավոր ՀՀ քաղաքացիներ այսօր ռուսաստաններում և այլուր են փող վաստակում՝ Հայաստանում իրենց ընտանիքը պահելու համար։

Այս ՖԲ կոչվածը շատ ձեռնտու է վերևների համար: Ի՞նչ է ստացվում՝ ով ինչ դժգոհություն ունի, գրում է, մաղձը թափում է սրա էջերում, լիցքաթափվում և վերջ: Ոնց որ Րաֆֆին ընտրություններից հետո ամեն օր ժողովրդին տարավ- բերեց, հավաքեց, արձակեց, ոգևորեց, նորից տարավ- բերեց, անցավ մի ամիս, մի հատ էլ բեմադրություն սարքեց, ու վերջ, սառեցրեց ամեն ցասում ու դժգոհություն, հիմա էլ անցավ ընդհատակ:

Գրողն ու ժամանակը մշտական մրցակցության մեջ են, ընդ որում, երկրորդը շարունակ փորձության է ենթարկում առաջինին: Սա դրամատիկ վիճակ է, հաճախ`սայթաքուն, բայց Պերճ Զեյթունցյանի ամբողջ գրական ճանապարհը վկայում է, որ նա հաճույքով է մտնում այդ մրցակցության մեջ: Երբեմն էլ նաև`սեփական նախաձեռնությամբ: Բանավեճը նրա տարերքն է`լինի գեղարվեստական, պատմափիլիսոփայական, թե քաղաքական: Նա գիտե, որ գրականությունը ծնվում է մի տեսակ անհաշտությունից, երբ մարդն ըմբոստանում է ճակատագրի կամակորության կամ պարտադրանքների դեմ: Մարդը, իսկ շատ դեպքերում նաև ժողովուրդը, եթե հայկական ճակատագի´րը վեր առնենք:

Հայաստանը երևի աշխարհի միակ երկիրն է, որի դեսպանների մեծ մասը ոչ թե դիվանագիտական առաքելություն է իրականացնում այլ պետություններում, ներկայացնելով մեր պետության և մեր քաղաքացիների շահերը տվյալ երկրում, այլ զբաղված է իր բիզնես-պրոեկտների առաջխաղացմամբ։

ՌԴ-ում իմ հանդիպումների ընթացքում հաջողվեց որոշ տվյալներ ստանալ մոսկովյան ողբերգության մասնակից հայ վարորդի անվան շուրջ ծավալվող աղմուկի պատճառների մասին: Ռուսաստանը հսկայական երկիր է, և նմանատիպ պատահարները հազվադեպ երևույթ չեն, սակայն ՌԴ Պետդումայում այս պահին քննարկման մեջ է օրենքի նախագիծ, որով արգելվելու է ոչ ռուսական վարորդական իրավունք ունեցող անձանց ներգրավել աշխատանքի ՌԴ տարածքում:

ՌԴ-ում տեղի ունեցած ողբերգական ավտովթարի արդյունքում կալանավորված Հրաչյա Հարությունյանին այսպես դատարան բերելն ու այսպես կալանավորելը ռուսական մտածողության ցցուն դրսևորում է «ատելի կովկասցու» հանդեպ:

Սարսափելի է 18 մարդու մահը: Անդառնալի ու անմխիթարելի կորուստ նրանց ընտանքիների համար: Ոչ պակաս սարսափելի է մի հավերժ կյանք, թեկուզև բանտում, 18 կյանք ու ընտանիք խորտակելու մեղքի զգացումով ապրելը: Սարսափելի է սեփական որդու գերեզմանը սարքելու համար խոպան գնալն ու այսպիսի փորձանքի մեջ ընկենլը:

«Ուսուցիչները տխմար ու ինքնահավան, իրենք իրենցից պատիվ գտած և ոչ Աստծուց կոչված, փողով ընտրված և ոչ սուրբ հոգով, ոսկեսեր, նախանձոտ, թողած հեզությունը, որի մեջ Աստված է բնակվում, և գայլ դարձած գիշատում են իրենց հոտերը» (Մովսես Խորենացի` «Ողբ»):

Պարոն Զատուլինն իրավացի է` ներկայումս Հայաստանը Ռուսաստանի համար կարևորություն ունի հատկապես ռազմաքաղաքական տեսանկյունից: Հայաստանը Հարավային Կովկասի միակ պետությունն է, որտեղ ռուսական ներկայությունն այսչափ առարկայական է ու համընդգրկուն: