Եվ հենց ազն­վու­թյան պա­կա­սը, քա­նի դեռ այն առ­կա է, հան­դի­սա­նա­լու, լի­նե­լու և մնա­լու է մեր հա­մազ­գա­յին խն­դիր­նե­րի լուծ­ման ճա­նա­պար­հին ա­ռա­ջին և հիմ­նա­կան խո­չըն­դո­տը:

Ռե­ժի­սոր ՆՎԵՐ ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱ­ՆԻ հետ զրու­ցել ենք նրա «Հա­վեր­ժա­կան շար­ժում» (2020 թ.) ֆիլ­մի մա­սին։ Հա­մա­վա­րա­կի պատ­ճա­ռով նոր ֆիլ­մեր գրե­թե չեն ստեղծ­վում, ստեղծ­ված­ներն էլ փա­կու­ղու մեջ են։ Հու­սանք՝ ժա­մա­նա­կա­վոր։ Նվեր Հով­հան­նի­սյա­նը հե­ղի­նակ է մոտ մեկ տաս­նյակ ֆիլ­մե­րի, նրա նա­խորդ՝ «Ան­տա­ռա­պահ» (2018 թ.) ֆիլ­մը մաս­նակ­ցել էր փա­ռա­տո­նե­րի Հա­յաս­տա­նում և ար­տերկ­րում, ար­ժա­նա­ցել մի շարք մր­ցա­նակ­նե­րի։ «Ան­տա­ռա­պա­հը» ռե­ժի­սո­րի դիպ­լո­մա­յին աշ­խա­տանքն էր։

Հա­մազ­գա­յին թատ­րո­նի դե­րա­սան ԿԱ­ՐԵՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱ­ՆԻ հետ զրու­ցել ենք նրա ծնն­դյան նա­խօ­րեին։ Մեր ա­ռա­ջին հար­ցը ան­ցած տա­րի­նե­րին էր վե­րա­բե­րում։ Անդ­րա­դար­ձել ենք նաև դե­րա­սա­նի բե­մա­կան գոր­ծու­նեու­թյա­նը, հա­մընդ­հա­նուր խն­դիր­նե­րին՝ մարդ­կու­թյա­նը սպառ­նա­ցող վտանգ­ներ, այս հա­մա­տեքս­տում՝ մշա­կույ­թի, հատ­կա­պես թատ­րո­նի դերն ու նշա­նա­կու­թյու­նը։

Ա­ռա­ջարկ­վող հրա­պա­րա­կու­մը իմ՝ 2009-ին կա­յա­ցած հա­ղոր­դու­մից է։ Այն նվիր­ված է գրող, ման­կա­վարժ ՄԿՐ­ՏԻՉ ԽԵ­ՐԱ­ՆՅԱ­ՆԻՆ, ո­րին մաս­նակ­ցե­ցին գրո­ղի որ­դին՝ ՀԵՆ­ՐԻԿ ԽԵ­ՐԱ­ՆՅԱ­ՆԸ, հար­սը՝ ԱԳ­ՆԵՍ ԽԵՐԱ­ՆՅԱ­ՆԸ և թո­ռը՝ Ե­ՂԻ­ՇԵ ԽԵՐԱ­ՆՅԱ­ՆԸ։

«Դիա­լոգ» ՀԿ-ի նա­խա­գահ ԱԼ­ՄԱՍՏ ՄՈՒ­ՐԱ­ԴՅԱ­ՆԻ հետ զրու­ցում ենք «Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կան դպ­րո­ցա­կան ծրագ­րից հա­նե­լու թե­մա­յի‚ դրա հնա­րա­վոր հետևանք­նե­րի և այլ հար­ցե­րի շուրջ։

1970 թվա­կան, Փա­րիզ։ «ՈՒ­րար­տուից մինչև մեր օ­րե­րը» ցու­ցա­հան­դեսն այդ­պես էլ մնաց ան­նա­խա­դեպ իր նշա­նա­կու­թյամբ և թա­փով։ Աշ­խարհն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն ա­ռե­րես­վեց հայ ազ­գա­յին բազ­մա­դա­րյա մշա­կույ­թին և ար­վես­տին։ Ցու­ցա­հան­դե­սի բա­ցու­մից մի քա­նի օր անց հայ­կա­կան պատ­վի­րա­կու­թյա­նը հյու­րըն­կա­լում է ֆրան­սիա­կան օ­ֆոր­տի նշա­նա­վոր վար­պետ Էդ­գար Շա­հի­նի որ­դի Պիեռ Շա­հի­նը։

«Ի­րա­տե­սը» շա­րու­նա­կում է զրույ­ցը գրող, սցե­նա­րիստ, դե­րա­սա­նու­հի, պրո­դյու­սեր ԱՐ­ՄԻ­ՆԵ ԱՆ­ԴԱ­ՅԻ հետ:

Ազ­գի հա­մար ա­մե­նա­կարևո­րը ազ­գա­յին միաս­նու­թյունն է, այ­սինքն` ազ­գա­յին ինք­նա­գի­տակ­ցու­թյու­նը, ի­րեն ամ­բող­ջի մաս­նի­կը զգա­լու գի­տակ­ցու­թյու­նը: Ազ­գի մա­սին խո­սե­լիս, ազ­գա­յին գա­ղա­փար­նե­րը և ազ­գա­յին ար­ժեք­նե­րը տար­բե­րա­կե­լուց ա­ռաջ պի­տի հաս­կա­նանք, թե ին­չով է դրսևոր­վում ան­հատ-ազգ հա­րա­բե­րու­թյու­նը:

Այս օ­րե­րին հա­կա­ռու­սա­կան տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րի հա­մա­տեքս­տում բա­վա­կան ու­շագ­րավ տե­ղե­կու­թյուն հա­ղոր­դե­ցին մեզ։ Ի դեպ, վկա­յա­կո­չե­լով ռու­սա­կան աղ­բյուր­նե­րը, այ­սինքն այդ մտա­հո­գու­թյուն­ներն այն­տեղ կան։

ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյու­նը շա­րու­նա­կում է դպ­րո­ցա­կան ա­ռար­կա­նե­րի «մաք­րա­զեր­ծու­մը»։ Նա­խա­րա­րու­թյան պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը «Ռազ­մա­գի­տու­թյուն» ա­ռար­կան են նաև հա­մա­րել ոչ պետ­քա­կան ու է­լի իբր միա­վո­րե­լու ան­վան տակ հա­նում են պար­տա­դիր դա­սա­ժա­մե­րի ցու­ցա­կից։ Մի եր­կիր, ո­րը պա­տե­րազ­մա­կան ի­րա­վի­ճա­կում է, պետք է այս­պի­սի ա­ռար­կա­նե­րի հան­դեպ ա­վե­լի լուրջ մո­տե­ցում ցու­ցա­բե­րի, մե­թո­դա­կան ճիշտ քայ­լեր մշա­կի, ոչ թե այն լրիվ չե­զո­քաց­նի։