Էրդողանի համար եկել է պատասխան տալու ժամանակը

«ՌԻԱ Նովոստի»-ն հրապարակել է Իրինա Ալքսնիսի հոդվածը: Նշվում է, որ New York Times- ը հրապարակել է ԱՄՆ ՊՆ նախկին նախարար (2006-2011) Ռոբերտ Գեյթսի խոսքը՝ ժամանակի մարտահրավերներին համապատասխան ամերիկյան արտաքին քաղաքականության պահանջվող նորացման մասին:

Առաջին թեզում նշվում է ճնշումը խստացնելու անհրաժեշտությունը ոչ թե աշխարհաքաղաքական հակառակորդների, ինչպես կարելի էր ակնկալել, այլ ամենամոտ դաշնակիցների նկատմամբ: Գեյթսը կենտրոնացել է երկու երկրների վրա, որ սկսել են իրենց չափազանց շատ բան թույլ տալ: Խոսքը Գերմանիայի և Թուրքիայի մասին է: Նախկին նախարարն աջակցել է Անկարայի նկատմամբ պատժամիջոցներին ՝ նշելով, որ սա ոչ այլ ինչ է, քան «լավ սկիզբ»: Եթե ապագա վարչակազմի գործողությունների լույսի ներքո ԳԴՀ-ի հեռանկարները դեռ լիովին պարզ չեն, Թուրքիայի մասին կարող ենք վստահորեն խոսել. դժվար ժամանակներ են սպասվում, որոնց ընթացքում նա ստիպված կլինի պաշտպանել ինքնիշխան քաղաքականության իր իրավունքը: Անցյալ շաբաթ Վաշինգտոնն անհատական պատժամիջոցներ է սահմանել Թուրքիայի ՊՆ արդյունաբերության քարտուղարության ղեկավար Իսմայիլ Դեմիրի և 3 պաշտոնատար անձանց նկատմամբ՝ ռուսական С-400 ՀՕՊ համակարգեր ձեռք բերելու համար:

Սա ցավալի հարված է Անկարայի համար: Դեմիրը Թուրքիայի նախագահի ամենամոտ անձանցից մեկն է: Թուրքիայի ռազմարդյունաբերական համալիրը, որի զարգացման համար անձամբ Էրդողանը մեծ ջանքեր է գործադրել, մեծապես կախված է Արևմուտքի հետ համագործակցությունից, ներառյալ լիցենզավորման հարցերը և բաղադրիչների մատակարարումը: Անկարայի համար նախազգուշական զանգերը վաղուց էին հնչում: Երկար ամիսներ Պակիստանի հետ թուրքական ռազմական T129 ուղղաթիռների արտահանման համար խոշոր պայմանագիրը տապալման եզրին էր, և դա այն պատճառով, որ ամերիկացիներն արգելափակել են մեքենաները հագեցնող շարժիչների արտոնագիր տրամադրել: Կանադացիները դադարեցրել են էլեկտրաօպտիկական համակարգերի մատակարարումը, որոնք օգտագործվում են Bayraktar TB2 անօդաչու թռչող սարքերի վրա, որոնք իրենց մասին խոսել տվեցին վերջերս Լեռնային Ղարաբաղում սրման ժամանակ: Գերմանիան «փակել է» Altay տանկերի սերիական արտադրության «թթվածինը», ինչի պատճառով թուրք պաշտոնյաները Գերմանիային մեղադրել են պայմանագրային պարտավորությունները խախտելու համար:

Իսմայիլ Դեմիրի՝ ոլորտային վարչության պետի նկատմամբ ԱՄՆ կողմից սահմանված պատժամիջոցները, անկասկած, կխորացնեն արդյունաբերության դժվարությունները, քանի որ թուրքերի գործերը այնքան էլ լավ չեն ներմուծման փոխարինման հարցում: С-400-ն ամենևին էլ միակ խոչընդոտը չէ Վաշինգտոնի և այլ արևմտյան մայրաքաղաքների հետ Թուրքիայի հարաբերությունների մեջ: Մի քանի տարիներում Թուրքիայի ղեկավարությունը կարողացել է տարաձայնություններ և վեճեր ստեղծել գրեթե բոլոր գործընկերների հետ: Ռոբերտ Գեյթսը հիշեցրել է, որ Թուրքիան «պետք է պատասխան տա Լիբիայում, Արևելյան Միջերկրական ծովում և Սիրիայում իրականացված գործողությունների համար», որ «հակասում են ՆԱՏՕ-ի մյուս դաշնակիցների շահերին և բարդացնում են խաղաղության հասնելու ջանքերը»:

Խոսքը ոչ միայն հակասությունների բովանդակության մեջ է, այլև այն ձևի, որով Անկարան հայտարարում է իր դիրքորոշումը: Դա հաճախ վիրավորական է գործընկերոջ համար: Թուրքիայի ղեկավարությունը ոչ միայն վիճում էր միանգամից գրեթե բոլորի հետ, այլև մի շարք համաշխարհային առաջնորդների մոտ ոգեշնչում էր առաջացնում`ցույց տալու Էրդողանին, թե «որտեղ են խեցգետինները ձմեռում»:

Թուրքիայի` նման քաղաքականության ծայրահեղ ռիսկայնությունը, ավելի ճիշտ ՝ դատապարտվածությունը, ակնհայտ է վաղուց: Հարցը վերաբերում էր բացառապես այն ժամկետներին, թե երբ դրա համար պետք է լրջորեն պատասխան տրվի: Այդ պահը եկել է, և Արևմուտքը, մի կողմ դնելով այլ ներքին լարվածությունները, սկսել է համախմբված հարձակումը Անկարայի դեմ ՝ նպատակ ունենալով պատժել կատարած քայլերի համար և ստիպել ապագայում անվիճելիորեն հնազանդվել իր «ավագ ընկերներին»: Եվ սա այժմ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ամենամեծ խնդիրն է:

Տեսականորեն կարելի էր ենթադրել սակարկության մի տարբերակ, երբ Թուրքիան որոշ զիջումների գնար С-400-ի հարցում, իրականում դրա հնարավորությունը գործնականում չկա: Վաշինգտոնին պետք չեն առանձին թուլացումներ. նրան անհրաժեշտ է Անկարայի անվերապահ կապիտուլյացիան:
Եթե Արրևմտյան Եվրոպայի համար կռվարար Էրդողանին պատժելու ցանկությունը մեծապես հիմնված է էմոցիոնալ հիմքի վրա (նա բոլորին շատ է զզվացրել իր ագրեսիվ և բարձրաձայն լկտիությամբ), Սպիտակ տուն վերադարձող գլոբալիստների համար դա զուտ պրագմատիզմի և կենսական նշանակության խնդիր է: Արևմտյան միասնությունը ԱՄՆ անվերապահ գերակայության ներքո քայքայվում է մեր աչքի առաջ: Ներքին շարքերում կարգապահությունը վերականգնելու համար նրանց անհրաժեշտ է գործերը կարգի բերելու լավ օրինակ: Թուրքիան այս իմաստով ամենահարմար թիրախն է, քանի որ մնացած բոլորը կարող են միավորվել դրա դեմ, իսկ հետո գնալ այլ «ապստամբների» դեմ: Անկասկած, նախագահ Էրդողանը տեղյակ է այդ շատ մռայլ հեռանկարների (ներառյալ անձամբ իր համար) և Վաշինգտոնին թեկուզ չնչին զիջումների գնալու անօգուտ լինելու մասին: Դա հաստատվում է Իսմայիլ Դեմիրի հայտարարությամբ, որ ԱՄՆ պատժամիջոցները չեն ազդի Ռուսաստանի հետ С-400- ի համաձայնագրերի վրա:

Թուրքիան բավականաչափ ուժ կունենա՞ դիմակայելու ճնշմանը, որը միանգամից կկուտակվի շատ կողմերից և կդառնա շատ լուրջ փորձություն ազգային տնտեսության համար: Հարց է առաջանում այն աշխարհաքաղաքական ուժերի մասին, որոնց Էրդողանը կարող է դիմել օգնության համար Արևմուտքի հետ դիմակայության հարցում: Անցյալ շաբաթ մեծ մամուլի ասուլիսի ժամանակ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի գովեստի խոսքերը Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի վերաբերյալ դժվար է այլ կերպ գնահատել, քան Թուրքիայի իշխանությանը օգնության ձեռք մեկնելու պատրաստակամություն:

Միայն թե ընդունելով այն, Անկարան մեկ քայլ էլ հետ կկատարի Արևմուտքից և կխթանի Ռուսաստանի հետ կապերը` նվազեցնելով իր կարողությունը հավասարակշռելու մեծ տերությունների շահերի միջև՝ վարելու համար բոլորից անկախ քաղաքականություն:

Մեկնաբանություններ