Դա­վա­ճա­նի ստո­րագ­րու­թ­յամբ սր­բա­վայրն ընկ­նե­լու էր ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի ձեռքն ու պղծ­վե­լու, ե­թե…

Բա­վա­կան է միայն ա­սել, որ 2007 թվա­կա­նին հաս­տատ­վել է այն ա­վան­դու­թյու­նը, ըստ ո­րի, Դա­դի­վան­քը հիմ­նադր­վել է սուրբ Թա­դեոս ա­ռա­քյա­լի հետևորդ և ա­շա­կերտ, քրիս­տո­նեա­կան քա­րոզ­չու­թյան հա­մար նա­հա­տակ­ված սուրբ Դա­դիի գե­րեզ­մա­նի տե­ղում: Ո­րոշ աղ­բյուր­նե­րի հա­մա­ձայն, Ար­ցա­խում քրիս­տո­նեու­թյուն քա­րո­զած սուրբ Դա­դին Թա­դեոս ա­ռա­քյա­լի ա­շա­կեր­տը լի­նե­լուց բա­ցի, ե­ղել է նաև Հի­սուս Քրիս­տո­սի 70 (ըստ այլ աղ­բյուր­նե­րի, 72) ա­շա­կերտ­նե­րից մե­կը:

Ար­ցա­խի հնա­գույն վա­նա­կան հա­մա­լիր­նե­րից մե­կը` Դա­դի­վան­քը, հիմ­նադր­վել է 1-ին դա­րում և իր ան­վա­նու­մը ստա­ցել է այն վայ­րից (Սուրբ Դա­դիի գե­րեզ­մա­նա­տե­ղի), որ­տեղ կա­ռուց­վել է: Հե­տա­գա­յում, Ter-hambardzum.net կայ­քի տե­ղե­կաց­մամբ, «Դա­դի­վան­քը վե­րած­վել է խո­շոր վա­նա­կան հա­մա­լի­րի, ո­րի հյու­սի­սա­յին կող­մում ե­կե­ղե­ցի­ներն են, գա­վի­թը, ժա­մա­տու­նը, իսկ հա­րա­վում՝ աշ­խար­հիկ շեն­քե­րը»: Դա­դի­վան­քը, ո­րը պատ­մա­կա­նո­րեն ե­ղել է Մեծ Կվենք գա­վա­ռի հոգևոր ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նը, կոչ­վել է նաև Խու­թա­վանք, քա­նի որ կա­ռուց­վել է խու­թի (բլ­րա­կի) վրա։

Հա­մա­լի­րի գլ­խա­վոր ե­կե­ղե­ցին՝ Սուրբ Աստ­վա­ծա­ծին կա­թո­ղի­կեն, Հա­թեր­քի իշ­խա­նու­հի Ար­զու Խա­թու­նը կա­ռու­ցել է 1234 թ.՝ ի հի­շա­տակ իր ա­մուս­նու և եր­կու որ­դի­նե­րի, ո­րոն­ցից ա­վա­գը նա­հա­տակ­վել էր թուր­քե­րի դեմ պա­տե­րազ­մե­լիս։ Ներ­սում պահ­պան­վել են 13-րդ դա­րի որմ­նան­կար­ներ: Կա­թո­ղի­կեի արևմտյան կող­մում սյու­նաս­րահն է՝ կից զան­գա­կատ­նով, ո­րի ստո­րին հար­կում կանգ­նեց­ված են 1283 թ. եր­կու բարձ­րար­վեստ, նր­բա­գեղ խաչ­քա­րեր: Կա­թո­ղի­կեի հյու­սի­սարևմտյան կող­մում Սուրբ Դա­դի ե­կե­ղե­ցին է (10-11 դդ.)՝ կից քա­ռա­մույթ գմ­բե­թա­վոր ժա­մատ­նով (1224 թ.), իսկ հա­րա­վա­յին կող­մում՝ ա­ղյու­սա­կերտ թմ­բու­կով գմ­բե­թա­վոր ե­կե­ղե­ցին (13-րդ դ.):

Դա­դի­վան­քի վե­րա­նո­րոգ­ման շր­ջա­նակ­նե­րում ի­րա­կա­նաց­ված պե­ղում­նե­րի ըն­թաց­քում, 2007 թվա­կա­նի հու­լի­սի 21-ին վա­նա­կան հա­մա­լի­րի ե­կե­ղե­ցի­նե­րից մե­կի խո­րա­նի տակ գտն­վել են Սուրբ Դա­դի ա­ռա­քյա­լի մա­սունք­նե­րը:
Ա­հա թե քրիս­տո­նեա­կան ինչ կարևոր սր­բա­վայր էր ընկ­նե­լու ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի ձեռ­քը, անց­նե­լու նրանց տնօ­րի­նու­թյա­նը` ՀՀ վար­չա­պե­տի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ստո­րագ­րած հա­յե­րիս հա­մար ոչ միայն կա­պի­տու­լյա­ցիոն, այլև դա­վա­ճա­նա­կան հայ­տա­րա­րու­թյան հա­մա­ձայն, ե­թե Դա­դի­վան­քի հոգևոր հո­վիվ տեր Հով­հան­նես քա­հա­նա Հով­հան­նի­սյա­նը, նույ­նիսկ թշ­նա­մու կող­մից նա­հա­տակ­վե­լուն պատ­րաստ լի­նե­լով, վճ­ռա­կա­նո­րեն չհայ­տա­րա­րեր, որ ոչ մի դեպ­քում չի թող­նե­լու Դա­դի­վան­քը ու չի հե­ռա­նա­լու այն­տե­ղից, ե­թե Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կոս Գա­րե­գին Բ-ն ան­ձամբ չխնդ­րեր հա­մայն Ռու­սիո պատ­րիարք Կի­րի­լին` ինչ-որ ձևով լու­ծել Դա­դի­վան­քի հարցն ու թույլ չտալ, որ այն անց­նի Ադր­բե­ջա­նին, և ե­թե Կի­րիլ պատ­րիար­քը նույն խնդ­րան­քով չդի­մեր ՌԴ նա­խա­գահ Վլա­դի­միր Պու­տի­նին:

Ադր­բե­ջան­ցի­նե­րը հի­մա, Նի­կո­լի շնոր­հիվ, Դա­դի­վան­քը նվա­զա­գույ­նը պղ­ծել էին, ինչ­պես պղ­ծե­ցին Շու­շիի Սուրբ Ղա­զան­չե­ցոց ե­կե­ղե­ցին, և մնա­լու էին ան­պա­տիժ: Բայց Փա­շի­նյա­նի ի՞նչ հո­գը կլի­ներ դա… Չեք մո­ռա­ցել, չէ՞, որ նրա ո­րոշ­մամբ ՀՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Ար­սեն Թո­րո­սյա­նը հայտ­նի ա­թեիստ` աստ­վա­ծա­մերժ, աստ­վա­ծա­մարտ է, Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը, ո­րը մինչև վեր­ջերս ՀՀ կր­թու­թյան, գի­տու­թյան, մշա­կույ­թի և սպոր­տի նա­խա­րա­րի պաշ­տոնն էր զբա­ղեց­նում, հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն հան­դես ե­կավ սա­տա­նա­յա­պաշ­տա­կան ռոք խմ­բի, Երևա­նում այդ­պի­սի խմ­բե­րի հա­մեր­գի ի­րա­վուն­քի պաշտ­պա­նու­թյամբ:
Նաև չեք մո­ռա­ցել, չէ՞, ո­րոշ հոգևո­րա­կան­նե­րի ծն­կի բե­րե­լու վե­րա­բե­րյալ Փա­շի­նյա­նի ե­լույ­թը, նրա ար­բա­նյակ­նե­րի ու դրա­ծո­նե­րի վի­րա­վո­րանք­նե­րը, հար­ձա­կում­նե­րը կա­թո­ղի­կո­սի, Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի, Հա­յաս­տա­նյայց Ա­ռա­քե­լա­կան Սուրբ Ե­կե­ղե­ցու նկատ­մամբ, «Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կան դպ­րո­ցից հա­նե­լու պատ­մու­թյու­նը, ո­րոշ հոգևո­րա­կան­նե­րի նկատ­մամբ հա­լա­ծանք­նե­րը։ Ա­հա այս ա­մե­նը դի­տար­կեք, գնա­հա­տեք մի հա­մա­տեքս­տում, և ե­թե ա­նա­չառ եք, ա­պա կհան­գեք հա­մա­պա­տաս­խան եզ­րա­կա­ցու­թյան:

Վե­րոն­շյա­լում ո­չինչ պա­տա­հա­կան չէ, հայ­րե­նա­սե­րի և քրիս­տո­նյա­յի դի­մա­կով, կեղ­ծա­վո­րու­թյամբ հան­դես ե­կող Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ի­րա­կա­նում հա­կաք­րիս­տո­նյա է, ա­վե­լին` կա­րող է հա­վակ­նել Հա­յաս­տա­նում թերևս թիվ մեկ հա­կա­հա­յի տիտ­ղո­սին:

Ար­թուր ՀՈՎՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-18
• Արևմուտքում լսել են Պուտինի զգուշացումները, բայց հավանաբար ցանկանում են անտեսել դրանք
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-17
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-16
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-15
• Բաքվին ավտոճանապարհ պետք չէ, Բաքվին Սյունիքն է պետք՝ խաղաղությամբ, կամովին հանձնելու դեպքում, իսկ եթե ոչ, պատերազմի դեպքում՝ ողջ Հայաստանը-3
• Բաքվին ավտոճանապարհ պետք չէ, Բաքվին Սյունիքն է պետք՝ խաղաղությամբ, կամովին հանձնելու դեպքում, իսկ եթե ոչ, պատերազմի դեպքում՝ ողջ Հայաստանը-2
• Բաքվին ավտոճանապարհ պետք չէ, Բաքվին Սյունիքն է պետք՝ խաղաղությամբ, կամովին հանձնելու դեպքում, իսկ եթե ոչ, պատերազմի դեպքում՝ ողջ Հայաստանը
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-14
• Բանսարկու և սուտ մատնության հեղինակ «Լաուռա Արզաքանցյան» կոչվածի նկատմամբ հանցագործության մասին հաղորդումը ներկայացվեց ոստիկանություն
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-13
• Չգիտեի, որ միլիոնների տեր եմ, նույնիսկ «Սրբազան շարժմանը» մասնակցելու համար գումարներ եմ առաջարկում, այսօր իմացա
• Դեմ եմ Նիկոլին «բտ» ասելուն, «տղան» արժանիք է, նա այդ արժանիքը չունի
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-12
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-11
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-10
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-9
• Աշխարհը միջուկային պատերազմի շեմին-50
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-8
• ՈՒղիղ մեկ տարի առաջ սկսվեց մերձավորարևելյան մղձավանջը

Մեկնաբանություններ