Մանրամասն որոնում (արխիվ)
04.11.2024
 
Իրանի Ազգային անվտանգության բարձրագույն խորհուրդը որոշում է ընդունել Իսրայելին պատասխան ռազմական հարված հասցնելու վերաբերյալ։ Հերքվել է արևմտյան ԶԼՄ-ների տեղեկությունը, թե Իրանը մտադիր է գրոհել Իսրայելը Իրաքի տարածքից առաջիկա օրերին՝ մինչև ԱՄՆ-ի նախագահի ընտրությունները։ «Իրանի պատասխանը Իսրայելի ագրեսիային իրավունքի հարց է, որը մեզ համար հստակ որոշված է, և այն, թե ինչպես ենք գործելու, կախված է պլանից»,- ասել է իրանցի բարձրաստիճան պաշտոնյան։               
 
Նորություններ » Գա­յա­նե. գե­ղան­կար­չա­կան ա­սու­պը Ա­գու­լիս մո­լո­րա­կից

Գա­յա­նե. գե­ղան­կար­չա­կան ա­սու­պը Ա­գու­լիս մո­լո­րա­կից

Գա­յա­նե. գե­ղան­կար­չա­կան ա­սու­պը Ա­գու­լիս մո­լո­րա­կից
05.06.2020 | 00:50
«Ո՞վ է նա` թիֆ­լի­սյան հայ­րե­նակ­ցու­հի Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյա­նը։ Ինք­նա­բավ գե­ղան­կա­րի՞չ ա­ռանց կա­նո­նա­վոր կր­թու­թյան. պար­զու­նակ նկա­րի՞չ - այս­պես. կրկ­նում եմ, ձևա­կա­նո­րեն կա­րե­լի է ան­վա­նել նրան և նրա ար­վես­տը։ Սա­կայն ժա­մա­նա­կը ջն­ջել է պատ­կե­րա­ցում­նե­րը, ո­րոնք սի­րա­հո­ժար հո­րի­նել են ար­վես­տա­բան­նե­րը»։
Կա­րեն ՄԻ­ՔԱ­ՅԵ­ԼՅԱՆ (Թեր­լե­մե­զյան)
«Երկ­նա­գույն քա­մին և ճեր­մակ լու­սի­նը»
ՀԱՅՏ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ. ԳՐ­ՔԻ ԵՎ ՏԻԿ­ՆԻ­ԿԻ ԹԵ­ՄԱ­ՆԵ­ՐՈՎ
Հե­տա­գա­յում նա` հայ կեր­պար­վես­տում իր ան­կա­սե­լի հետ­քը թո­ղած Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյա­նը, հա­ճախ էր վե­րա­դառ­նում կեր­պար­վես­տում իր կա­յաց­ման շր­ջա­նի հի­շո­ղու­թյուն­նե­րին։ Շր­ջենք նրա հետ, տես­նենք և տա­րի­նե­րի հեռ­վից փոր­ձենք գտ­նել Խա­չա­տու­րյան Գա­յա­նեի ա­ռեղծ­վա­ծը. «Հրա­վիր­ված էր ամ­բողջ դա­սա­րա­նը, միայն աղ­ջիկ­ներ։ Ես շատ նվեր­ներ ստա­ցա, բայց դրան­ցից մե­կը` ռու­սա­կան հե­քիաթ­նե­րի գիր­քը, ինձ հետ էր միշտ։ Այն­տեղ հիա­նա­լի ձևա­վո­րում­ներ կա­յին, ես հմայ­ված դի­տում էի դրանք և կա­մաց-կա­մաց սկ­սե­ցի վե­րան­կա­րել։ Այն ժա­մա­նակ ես միամ­տա­բար մտա­ծում էի, որ հենց դա է նկար­չու­թյու­նը»։ Այն ժա­մա­նակ Գա­յա­նեն 12 տա­րե­կան էր։ Նրա ա­ռա­ջին գոր­ծը կեր­պար­վես­տում մոր պատ­վին նկար­ված տիկ­նիկն էր, որն ու­ներ կլո­րա­վուն աչ­քեր, զար­մա­նա­լի նա­զանք և կրում էր ար­տիս­տիկ գլ­խարկ։ Գա­յա­նեն 3 տա­րե­կան էր։ Ողջ կյան­քում նա այդ տիկ­նի­կի հետ էր. «Նա հե­տապն­դում էր ինձ ողջ կյան­քում։ Դա ճշ­մար­տան­ման կեր­պար էր։ Եվ այն բնավ էլ ման­կա­կան չէր և հո­րին­ված չէր։ Ար­դեն հե­տա­գա­յում ես հաս­կա­ցա, որ այն իմ նա­խա­տատն էր` Ա­գու­լի­սից, ո­րի լու­սան­կար­նե­րը միշտ աչ­քիս ա­ռաջ էին»։ Տիկ­նի­կը խոր­հր­դա­նիշ էր, ա­գու­լի­սյան մշա­կույ­թը իր պտուղ­ներն էր տա­լիս։ Բայց դեռ մա­նուկ Գա­յա­նեն հան­կարծ դա­դա­րեց նկա­րե­լուց, չնա­յած նրա ա­ռա­ջին աշ­խա­տան­քը շր­ջա­պա­տի հիաց­մուն­քի ա­ռար­կան էր։ Նա կար­դում էր, ու­շի ու­շով զն­նում էր ա­գու­լի­սյան տիկ­նանց զար­մա­նա­լի հա­գուս­տը, նաև դա­սա­կան թատ­րոն էր հա­ճա­խում և պա­տու­հա­նից զմայլ­վում Թիֆ­լի­սի նշա­նա­վոր Մուշ­տաիդ զբո­սայ­գով, ուր ան­վերջ հն­չում էր փո­ղա­յին ե­րաժշ­տու­թյու­նը, որ­տեղ զվար­ճա­նում էր բազ­մազգ քա­ղա­քի խայ­տաբ­ղետ բնակ­չու­թյու­նը։
Թիֆ­լի­սյան գու­նա­գեղ կո­լո­րի­տի ժա­ռան­գորդ Թբի­լի­սին Կով­կա­սի հան­դի­սա­խաղն էր, Մուշ­տաի­դը` Թբի­լի­սիի թատ­րո­նը բայց եր­կն­քի տակ։ Իսկ Գա­յա­նեն պատ­կե­րա­գիր քա­ղաք­նե­րի նկա­րա­զար­դողն էր, Ա­գու­լի­սը` ե­րազ­նե­րում, Թիֆ­լի­սը` ի­րա­կա­նում, Երևա­նը` ա­պա­գա­յում։ Այս շր­ջա­նում նա փնտ­րում­նե­րի մեջ էր, բայց բա­ցա­կա­յում էր կյան­քի գիր­քը գտ­նե­լու ցան­կու­թյու­նը։ Գա­յա­նեն իր աշ­խարհն էր ո­րո­նում, տես­լա­պատ­կեր­նե­րով դեռ ան­ցյա­լում էր, փոր­ձում էր գտ­նել Երևա­նը, թեև ապ­րում էր Թիֆ­լի­սում։
Պա­տա­հա­կա­նո­րեն գտն­ված օ­րա­թեր­թի բախ­տո­րոշ հայ­տա­րա­րու­թյու­նը կան­խո­րո­շեց նրա ճա­կա­տա­գի­րը. Գա­յա­նեն ճա­նա­պարհ­վեց Թբի­լի­սիի գե­ղար­վես­տի դպ­րոց։
«Երբ Մուշ­տաի­դում կանգ­նեց­րին Օր­ջո­նի­կի­ձեի հու­շար­ձա­նը, զբո­սայ­գին ինձ հա­մար մե­ռավ». սա ինք­նա­խոս­տո­վա­նանք չէր, սա նրա քա­ղա­քա­կան ապ­րու­մի դրսևո­րումն էր, մի բան, ո­րը ծնյալ և օ­ծյալ ար­վես­տա­գե­տի օրհ­նանքն է, եր­բեմն էլ` ա­նեծ­քը, զի քա­ղա­քա­կան վեր­նա­կույ­տերն ու գա­վա­ռա­միտ հան­րու­թյու­նը չեն հան­դուր­ժում ար­վես­տի մար­դու ըն­դվ­զու­մը։
ՔՈ­ՉԱ­ՐԻ ԿՈՒ­ԺԸ` ՓԱ­ՐՈՍ
Նա ա­մա­ռա­յին ար­ձա­կուրդ­ներն անց­կաց­նում էր քա­ղա­քա­մայր Երևա­նում, Ա­գու­լի­սը ան­գո էր, մնա­ցել էր հու­շա­պատ­կեր­նե­րում։ Մի ան­գամ նա մտավ Եր­վանդ Քո­չա­րի ար­վես­տա­նոց. պա­տա­հա­բա՞ր, ի­հար­կե ոչ, նա փնտ­րում էր այն ճա­նա­պար­հը, որն ի­րեն տա­նե­լու էր դե­պի ազ­գա­յին կեր­պար­վես­տի գան­ձա­րան։ Ճա­նա­պար­հի սկզ­բին նա էր կանգ­նած, հա­մաշ­խար­հա­յին կեր­պար­վես­տի հրա­բուխ­նե­րից մե­կը` մաեստ­րո Եր­վանդ Քո­չա­րը։ Մաեստ­րոն զրու­ցեց աղջ­նա­կի հետ, հա­վա­նա­բար գու­շա­կեց Գա­յա­նեի ա­պա­գան, և ա­ռա­ջար­կեց կուժ նկա­րել։ Նկա­րեց, հե­տո վե­րա­դար­ձավ Թբի­լի­սի։ Նկա­րե­լով օր­նի­բուն, փնտ­րե­լով, հայտ­նա­բե­րե­լով, աս­տի­ճա­նա­բար զգա­լով վրձ­նի և գու­նաշ­խար­հի միջև ան­վերջ բռնկ­վող և պարպ­վող, բնաշ­խար­հին ան­գամ ան­հայտ կեր­պար­վես­տի հայտ­նու­թյուն­նե­րի հո­գե­պա­րար հմայ­քը։
«Երբ ես եր­կար հի­վանդ էի, ինձ բե­րե­ցին Գո­գե­նի ալ­բո­մը։ Նրա աշ­խա­տանք­նե­րի տա­րա­ծա­կա­նու­թյունն ու գույնն ինձ ցն­ցե­ցին։ Ամ­բողջ մի տա­րի դրա­նից հե­տո ես ձեռքս վր­ձին չվերց­րի»։ Կա­յա­նում էր գա­լիք խոր­քա­յին ար­վես­տա­գե­տը։
ԲԱԺ­ԲԵՈՒ­ԿԻ ՊԱՏ­ԳԱ­ՄԸ ԵՎ ԽՈՍ­ՏՈ­ՎԱ­ՆԱՆ­ՔԸ
1965 թվա­կան։ Գա­յա­նեն ծա­նո­թա­նում է հայ­կա­կան կեր­պար­վես­տի թիֆ­լի­սյան դպ­րո­ցի նշա­նա­վոր դեմ­քե­րից մե­կի` Ա­լեք­սանդր Բաժ­բեուկ-Մե­լի­քյա­նի հետ։ Գա­յա­նեն պատ­րաստ­վում էր հիմ­նա­րար մաս­նա­գի­տա­կան կր­թու­թյուն ստա­նա­լու Թբի­լի­սիի նշա­նա­վոր գե­ղար­վես­տի ա­կա­դե­միա­յում։ Բաժ­բեու­կի առջև կանգ­նած էր գե­ղար­վես­տա­կան մի բռն­կուն ան­հատ` դե­ռա­տի օ­րիոր­դի կեր­պա­րում։ Բաժ­բեու­կը կեր­պար­վես­տի մշակ էր, ապ­րում էր գրե­թե ճգ­նա­վո­րի կյան­քով, ա­րա­րում էր միջ­նա­դա­րի հայ ծաղ­կող­նե­րի պես` ա­պա­վի­նե­լով սր­բա­զան պատ­գա­մին. «Գիրս մնա հի­շա­տա­կող»։ Եվ նա կտ­րուկ ար­գե­լեց Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյա­նին սո­վո­րել գե­ղար­վես­տի ա­կա­դե­միա­յում ա­սե­լով. «Քե­զա­նից ո­չինչ չի մնա»։ Ա­կա­դե­միա­կան կր­թու­թյու­նը նշա­նա­կա­լից է յու­րա­քան­չյուր նկար­չի հա­մար, սա­կայն կան վար­պետ­ներ, ո­րոնց գե­ղար­վես­տա­կան ըմ­բռ­նում­ներն ան­կա­րող են տե­ղա­կայ­վե­լու ա­կա­դե­միա­կան կա­ղա­պար­նե­րում։ Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյա­նը նրան­ցից մեկն էր, ինք­նու­րույն էր և զգում էր սե­փա­կան զո­րա­վոր խա­չի ծան­րու­թյու­նը։ Դա, ի­հար­կե, զգաց Ա­լեք­սանդր Բաժ­բեուկ-Մե­լի­քյա­նը և մի օր խոս­տո­վա­նեց. «Ա­ռա­ջին ան­գամ մար­դը չըն­կավ իմ ազ­դե­ցու­թյան տակ»։ Այդ մար­դը դե­ռա­տի Գա­յա­նեն էր։
«Գա­յա­նեի մո­լո­րա­կը բա­ցա­ռիկ գրա­վիչ է։ Այն բնա­կեց­նում են տա­րօ­րի­նակ և հա­մակ­րե­լի ա­րա­րած­նե­րը` մար­դիկ, գա­զան­ներ, կեն­դա­նա­բա­նա­կան էու­թյուն­ներ, ո­րոնք զբաղ­ված են մեզ ոչ միշտ հաս­կա­նա­լի գոր­ծո­ղու­թյամբ, այն­տեղ նրանց կյանքն է, գե­ղեց­կու­թյան սե­փա­կան չա­փա­նի­շը և տրա­մա­բա­նու­թյու­նը։ Հի­շո­ղու­թյուն­նե­րի շեր­տե­րը, ան­ցած օ­րե­րի զգա­ցո­ղու­թյուն­նե­րը և գրա­կան կեր­պար­նե­րը բնա­կա­նո­րեն և ան­բռ­նազ­բոս ամ­բող­ջա­նում են նրա ար­վես­տի հա­մա­կար­գում»,- գրել է ար­վես­տա­բան Կա­րեն Մի­քա­յե­լյա­նը (Թեր­լե­մե­զյան)։
ՑՈՒ­ՑԱ­ՀԱՆ­ԴԵ­ՍԻ ՀՄԱՅ­ՔԸ
1971 թվա­կան։ Երևա­նի հռ­չա­կա­վոր ֆի­զի­կա­յի ինս­տի­տու­տում բաց­վում է թիֆ­լի­սա­հայ նկար­չու­հի Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի ցու­ցա­հան­դե­սը` ա­ռա­ջի­նը հայ­րե­նի­քում։ Նա յու­րո­վի նվա­ճեց ահ­ռե­լի պատ­մա­կան ժա­ռան­գու­թյան և տա­ղանդ­նե­րի օր­րան, կեր­պար­վես­տի քա­ղա­քա­մայր Երևա­նը։ Ցու­ցա­հան­դե­սում ներ­կա­յաց­ված շատ կտավ­ներ գն­վե­ցին, ցու­ցա­հան­դե­սի հա­ջո­ղու­թյունն ակն­հայտ էր։ Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյան ա­նու­նը հայ­տա­վոր­վեց հայ կեր­պար­վես­տում, ուր դեռ ա­րա­րում էր Սա­րյա­նը, Քո­չարն էր ցն­ցում մի­ջա­վայ­րը զար­մա­նա­լի հայտ­նու­թյուն­նե­րով, ուր տա­ղանդ­նե­րի մի անկ­րկ­նե­լի աստ­ղա­բույլ էր հար­թում հայ կեր­պար­վես­տի Ծիր կա­թի­նը` ճա­նա­պար­հը, ի դեմս Է­լի­բե­կյան եղ­բայր­նե­րի և Հով­հան­նես Մի­նա­սյա­նի, Է­դուարդ Արծ­րու­նյա­նի և Վրույր Գալս­տյա­նի, Մի­նաս Ա­վե­տի­սյա­նի ու Ա­շոտ Հով­հան­նի­սյա­նի, Մար­տին Պետ­րո­սյա­նի և Հրա­չյա Հա­կո­բյա­նի... Աստ­ղա­բույ­լը սի­րով ըն­դու­նեց քույր նկար­չին։ Սա բնավ պա­տա­հա­կան չէր և, ան­շուշտ, ա­ղերս­ներ ու­ներ հե­ղի­նա­կի հետևյալ խոս­տո­վա­նան­քի հետ. «Իմ յու­րա­քան­չյուր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նում նե­րառ­ված է հայ­կա­կան կո­դը, դա երևում է, չէ՞։ Ես սկ­սե­ցի ըմ­բռ­նել հայ­կա­կան գե­ղեց­կու­թյու­նը, նրա ֆակ­տու­րան և գույ­նը»։ Մի սքան­չե­լի օր նա նկա­րեց իր լա­վա­գույն գոր­ծե­րից մե­կը` «Որ­տե­ղի՞ց ենք մենք։ Ա­գու­լի­սից»։
Այս գե­րինք­նա­տիպ ար­վես­տա­գե­տի աշ­խարհն ար­ժա­նա­ցավ Ա­լեք­սանդր Բաժ­բեուկ-Մե­լի­քյա­նի, Եր­վանդ Քո­չա­րի և Սեր­գեյ Փա­րա­ջա­նո­վի դր­վա­տան­քին։
«Կեր­պար­վես­տի երկ­րում» մի թատ­րոն-ար­վես­տա­նոց կա, որ­տեղ իր զար­մա­նահ­րաշ աշ­խարհն է ստեղ­ծել հայ ազ­գա­յին կեր­պար­վես­տի հեր­թա­կան տա­ղան­դը, ո­րի աշ­խարհն Ա­գու­լիս մո­լո­րակն է։ Այդ մո­լո­րա­կի կեն­վորն ու ա­րա­րի­չը նա է` Գա­յա­նե Խա­չա­տու­րյա­նը։
Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 8638

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Այդ միջոցառումը կարող էր տեղի չունենալ Ադրբեջանում

Այդ միջոցառումը կարող էր տեղի չունենալ Ադրբեջանում

Նոյեմբերի կեսերին Ադրբեջանում տեղի է ունենալու ՄԱԿ կլիմայական մեծ խորհրդաժողովը, որը հայտնի է COP29 անունով։ Այդ միջոցառումը Ադրբեջանի համար կարևոր է մի քանի առումներով՝ երկրի միջազգային հեղինակության բարձրացումից մինչև Արցախում իրականացված ցեղասպանության միջազգային անուղղակի լեգիտիմացում։

Սոցցանցային գրառումներ

Երբ բուլկու ու երշիկի համերին խառնվում են մանկության հիշողությունները
Երբ բուլկու ու երշիկի համերին խառնվում են մանկության հիշողությունները

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Մեր կյան­քի հի­մերն ան­դունդ­ներն ըն­կան
Մեր կյան­քի հի­մերն ան­դունդ­ներն ըն­կան

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

«Ծո­վից ծով» Հա­յաս­տան խոս­տա­ցող իշ­խա­նա­վորն ու ծա­րավ հայը
«Ծո­վից ծով» Հա­յաս­տան խոս­տա­ցող իշ­խա­նա­վորն ու ծա­րավ հայը
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.