Շուրջ 80 տարի քիչ թե շատ արդյունավետ գործող միջազգային ֆինանսատնտեսական համակարգը, որ ստեղծվեց 2-րդ համաշխարհայինից հետո՝ Բրետոն Վուդս քաղաքում, մեր օրերում կանգնել է անկման եզրին:
Որպեսզի պարզ պատկերացնեք խնդիրը, հետևյալ օրինակը բերեմ:
Դիցուք, ինչ-որ բանկի մի հաճախորդ ներխուժում է բանկի մյուս հաճախորդին պատկանող հողատարածք և ապօրինի զավթում է դրա մի մասը: Բանկը որոշում է պատժել զավթողին՝ հիմնադիրների թելադրանքով և սառեցնում է զավթողի բանկային ակտիվները: Ացնում է մի որոշ ժամանակ, այս նույն բանկը իր հիմնադիրների որոշմամբ մտածում է այդ սառեցված միջոցներից գոյացած տոկոսադրույքները (մի մեծ գումար) վարկի տեսքով տալ բանկի տուժած հաճախորդին, որ իր վնասները ամոքելու նպատակով օգտագործի:
Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե սա արդար է: Բայց սա, տնտեսական տեսանկյունից, ո՛չ արդար է, ո՛չ էլ ճիշտ, և սա այդ բանկի անկման սկիզբն է, որովհետև սրանից հետո, բոլոր մնացյալ հաճախորդները մտածելու են, որ բանկը իրենց էլ կարող է պատժել վատ կամ անցանկալի արարքի համար և յուրացնել ֆինանսական միջոցները: Հետևաբար, ձգտելու են հետզհետե դուրս գալ այդ բանկից:
Այսօր Մեծ յոթնյակը քննարկում էր ռուսներից սառեցրած հարյուրավոր միլիարդների վրա կուտակված շուրջ 50 միլիարդ դոլար տոկոսները վարկով տալ Ուկրաինային: Սրանից առաջ մտածում էին սա Ուկրաինային տալ նույնիսկ անհատույց:
Այս ուղով շարունակելու դեպքում, կգա մի օր, երբ ձեր կուտակած դոլարները մի գեղեցիկ օր սովորական թղթի կտոր կդառնան:
Հովհաննես Ավետիսյան