Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին հրաժարվում է ներկայանալ դատախազություն՝ հարցաքննության։ «Դատախազությանը խորհուրդ կտայի զբաղվել իր գործով և խուսափել նախագահի հետ քաղաքական հաշիվներ մաքրելուց»,- ճեպազրույցում հայտարարել է Զուրաբիշվիլին: Ավելի վաղ Վրաստանի դատախազությունը հետաքննություն էր սկսել ընտրակեղծիքների մասին մեղադրանքներից հետո, որի առնչությամբ էլ Զուրաբիշվիլին հրավիրվել է հարցազրույցի։               
 

«ՈՒրիշի հողի վրա հաղթանակ տանելը շատ դժվար է, մանավանդ, եթե այդ հողի տերը ղարաբաղցին է»

«ՈՒրիշի հողի վրա հաղթանակ տանելը շատ դժվար է, մանավանդ, եթե այդ հողի տերը ղարաբաղցին է»
05.06.2009 | 00:00

«ԵԹԵ ՀԱՅ-ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՍԱՀՄԱՆԸ ՊԻՏԻ ԲԱՑՎԻ ՄԵՐ ԱՐԱԾ ԶԻՋՈՒՄՆԵՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՈՒՄ, ԱՎԵԼԻ ԼԱՎ Է ՓԱԿ ՄՆԱ»
…և ոչ միայն մշակույթի մասին
«Իրավունքը de facto»-ի հարցերին պատասխանում է գեղանկարիչ, Հայաստանի նկարիչների միության քարտուղար, Երևանի գեղարվեստի պետական ակադեմիայի կերպարվեստի ֆակուլտետի դեկան, պրոֆեսոր ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԶԻԶՅԱՆԸ, ով մեր հանդիպումից օրեր առաջ մեծ կյանք էր ճանապարհել իր ղեկավարած ֆակուլտետի շրջանավարտներին և մեր զրույցի ընթացքում անդրադարձավ նաև այդ թեմային:
«ՆԱԽԸՆՏՐԵԼԻ Է ԱՅՆ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԸ, ՈՎ ԼԱՎ ԳՈՐԾ ԿԱՆԻ ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱՐ»
-Պարոն Ազիզյան, հետևում են մայրաքաղաքի ավագանու և քաղաքապետի ընտրությունները: Ըստ Ձեզ՝ ընտրվո՞ղ, թե՞ նշանակվող քաղաքապետն է նախընտրելի մերօրյա Երևանի համար:
-Դժվար է ասել՝ որն է նախընտրելի: Բայց մի բան հաստատ է՝ նախընտրելի է այն քաղաքապետը, ով լավ գործ կանի Երևանի համար: Այնուամենայնիվ, այսօրվա Հայաստանի համար նշանակովի քաղաքապետն ավելի ճիշտ կլիներ, որովհետև ընտրությունների պարագայում ասեկոսեները, միմյանց չվստահելու դրսևորումներն անխուսափելի են: Իհարկե, եթե լայն մոտեցմամբ քննենք հարցը, ճիշտը ընտրված քաղաքապետ ունենալն է, բայց մեր պարագաներն այլ են: Թեև նշանակվող պաշտոնյաների դեպքում էլ ամեն ինչ չէ, որ ճիշտ է արվում: Երբեմն այնպիսի մարդիկ են հայտնվում բարձր պաշտոններում, որ մնում ես ապշած:
-Եթե հետադարձ հայացքով փորձեք գնահատել անկախության տարիների մեր քաղաքապետերին, ո՞ւմ աշխատանքն առավել բարձր կգնահատեք՝ որպես Երևանի քաղաքացի:
-Կարծում եմ՝ Երվանդ Զախարյանի: Նա է ահագին գործ արել Երևանի համար:
«ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՐՑԸ ՎԱՂՈՒՑ ԼՈՒԾՎԱԾ Է, ԵՎ ԹՈՒՐՔԻԱՆ ԴԱ ՀՐԱՇԱԼԻ ԳԻՏԱԿՑՈՒՄ Է»
-Հայ-թուրքական հարաբերությունների տեղատվությունների և մակընթացությունների ֆոնին ինչպե՞ս եք գնահատում վարչապետ Էրդողանի կոշտ հայտարարությունները Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի առնչությամբ: Հայտնի է, որ նրա վրա խիստ ճնշում են գործադրում թուրք գեներալները, նաև կարծիք կա, թե Վարշավայում և Էրդողանի Բաքվում արած հայտարարությունները պոպուլիստական ելույթներ են ընդամենը:
-Ինձ թվում է` մենք վախենալու պատճառ չունենք այդ հայտարարություններից: Թուրքիան, իր ավանդական դիվանագիտությանը հավատարիմ, փորձում է մեզ ինչ-որ պարտադրանքներ թելադրել, բայց ես համոզված եմ, որ մեր ղեկավարները կուլ չեն տա այդ խայծը: Մենք պիտի մերը պնդենք, մերն առաջ տանենք և թույլ չտանք, որ մեզ խեղճացնեն: Պիտի լինենք պահանջատեր և՛ ցեղասպանության ճանաչման, և՛ կորուստների փոխհատուցման հարցերում: Թուրքերն առաջ են քաշում Ղարաբաղի հարցը, բայց դա որևէ կապ չունի իրենց հետ: Ղարաբաղն արդեն մերն է, այսինքն՝ ղարաբաղցիներինն է: Ղարաբաղի հարցը վաղուց լուծված է, և Թուրքիան դա հրաշալի գիտակցում է: Գործնականում լուծված է այդ հարցը, իսկ տեսականորեն կլուծվի, թե ոչ, անձամբ ինձ շատ էլ չի հուզում: Ամեն դեպքում, մենք պիտի ամուր լինենք մեր դիրքորոշման մեջ:
-Եվ, այնուամենայնիվ, եթե մենք հաստատուն մնանք մեր դիրքորոշման մեջ, Թուրքիան էլ՝ իր պահանջներում, հայ-թուրքական հարաբերությունները կմտնեն փակուղի՞:
-Այո՛, այդ դեպքում փակուղին ենթադրվում է: Բայց ավելի լավ է հայ-թուրքական հարաբերությունները մտնեն փակուղի, քան մենք գնանք զիջումների: Եթե հայ-թուրքական սահմանը պիտի բացվի մեր արած զիջումների արդյունքում, ավելի լավ է փակ մնա: Ի միջի այլոց, ես դեմ եմ սահմանները բացելուն:
-Ինչո՞ւ:
-Որովհետև չեմ ուզում, որ թուրքերը մտնեն մեր երկիր, մեր հողի վրայով գնան-գան: Թող նախ ճանաչեն ցեղասպանությունը, հետո միայն ազատ ելումուտ անեն Հայաստան:
-Այսինքն, ուզում եք, որ մենք է՞լ նախապայմաններով սկսենք բանակցել թուրքերի հետ:
-Այո՛: Մանավանդ որ Թուրքիան ինքն է բարձրացնում նախապայմանների հարցը: Մենք էլ պիտի պահանջենք ճանաչել Մեծ եղեռնը և հետ տալ մեր հողերը: Հե՛նց այդպես, չմտածեք, թե մեծ-մեծ եմ խոսում: Պետք չէ հավատալ Թուրքիային, դա այն երկիրը չէ, որին կարելի է հավատալ: Բայց, ուզած թե չուզած, մենք պիտի ապրենք կողք կողքի, ուրեմն` հարկավոր է գտնել երկխոսելու ինչ-որ տարբերակ:
-Հայաստանում ընթանում է գարնանային զորակոչը: Ի՞նչ եք կարծում, այս նորակոչիկներին սպասում է խաղա՞ղ ծառայություն, թե՞ հնարավոր է ռազմական գործողությունների վերսկսում հայ-ադրբեջանական սահմանագծում:
-Ես հավատում եմ, որ ռազմական գործողությունները չեն վերսկսվի: Փոքրիկ միջադեպեր կլինեն և միշտ էլ լինում են, բայց խոշոր ռազմական բախում չի լինի: Ադրբեջանը չի գնա այդ քայլին:
-Ինչո՞ւ, մե՞նք ենք ուժեղ, թե՞ միջազգային ատյաններն են ազդեցիկ:
-Երկու հանգամանքն էլ նշանակություն ունի: Մենք, իրոք, ուժեղ ենք և այն ժամանակ էլ էինք ուժեղ: Գուցե զենքը պակաս էր, կռվողները` փոքրաթիվ, բայց մեր ոգին, մեր հավատն ուժեղ էին: Ի վերջո, մեր հողն էր, չէ՞, Արցախը: Իսկ ուրիշի հողի վրա կռվելը հեշտ չէ: Մակեդոնացու գրաված հողերն այսօր ո՞ւր են: ՈՒրիշի հողի վրա հաղթանակ տանելը շատ դժվար է, մանավանդ, եթե այդ հողի տերը ղարաբաղցին է:
«ՄԵԶ ՄՈՏ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂ ՔԻՉ ԿԱ ԿԱՄ ՈՒՂՂԱԿԻ ՉԿԱ»
-Ի՞նչ ապագա եք կանխատեսում Երևանի գեղարվեստի պետական ակադեմիան ավարտած երիտասարդների համար, այդ ապագան կապվում է Հայաստանի՞, թե՞ օտար երկրների հետ:
-Դա շատ նուրբ ու կարևոր հարց է ոչ միայն մեր ակադեմիայի, այլև Հայաստանի բոլոր բուհերի շրջանավարտների համար: Մեզ մոտ աշխատատեղ քիչ կա կամ ուղղակի չկա: Մենք ունենք համակարգչային գրաֆիկայի բաժին, որտեղ, թվում է, ժամանակակից մասնագիտություն են ուսանում, պիտի շրջանավարտները կարողանան լավ աշխատանքի անցնել, բայց դարձյալ մասնագետները մնում են անգործ: Նույնը խորհրդային տարիներին էր. գեղանկարչության բաժինն ավարտում էին և աշխատանք չէին գտնում: Ոմանք մանկավարժություն էին անում, բայց հիմնականում զբաղվում էին ստեղծագործական աշխատանքով: Իսկ ստեղծագործողը պիտի իր աշխատանքի դիմաց ինչ-որ բան ստանա, որ կարողանա ապրել: Առաջ մշակույթի նախարարությունն ինչ-որ գործեր էր գնում նկարիչներից, ցուցահանդեսների ժամանակ հնարավորություն էր ստեղծվում վաճառելու նկարիչների, քանդակագործների աշխատանքները, բայց հետագայում այդ բաները վերացան: Վերջերս նկարիչների միությունը պայմանավորվածություն է ձեռք բերել մշակույթի նախարարության հետ, համաձայն որի՝ պայմանագրեր կկնքվեն նկարիչների հետ՝ հաջորդ տարի Մեծ եղեռնի 95-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսին մասնակցելու համար: Նախապես նկարիչները կներկայացնեն իրենց էսքիզները, կընտրվեն դրանցից լավագույնները, որոնց դիմաց հեղինակներին կվճարվի աշխատանքի համար նախատեսված հոնորարի 25 տոկոսը: Մնացած 75 տոկոսը կվճարվի ցուցահանդեսից հետո: Սա արդեն լավ քայլ է։ Հուսանք, որ շարունակություն կունենա:
-Հայաստանյան բուհերում շատ են արտասահմանցի ուսանողները: Կարծում եք` սա պայմանավորված է կրթական բարձր մակարդակո՞վ, թե՞ ուսման վճարների մատչելիությամբ (իհարկե, ըստ արտասահմանյան չափանիշների):
-Ակադեմիայում օրեր առաջ ավարտվեցին դիպլոմային աշխատանքների պաշտպանությունները: Մեր շրջանավարտների մեջ բավականին շատ էին Պարսկաստանից և Վրաստանից եկած երիտասարդները: Նրանք գալիս են այստեղ սովորելու, որովհետև գիտեն, որ մենք լավ կրթություն ենք տալիս: ՈՒ դա երևաց հենց դիպլոմների պաշտպանության ժամանակ: Ներկա էին նաև Պարսկաստանի դեսպանատան պաշտոնյաները, որոնք ուրախություն հայտնեցին իրենց երիտասարդների ցուցաբերած գիտելիքների առիթով: Իհարկե, գուցե ուսման վարձն էլ համեմատաբար մատչելի է, և դա հրապուրում է, բայց կարծում եմ, որ առաջնային գործոնը կրթության որակն է: Մեր նկարչական դպրոցը շատ ուժեղ է եղել: Մեծ նկարիչներ են դասավանդել գեղարվեստի ակադեմիայում՝ Էդվարդ Իսաբեկյան, Արա Բեքարյան, Անատոլի Պապյան, Սուրեն Սաֆարյան և ուրիշներ:
«ՕՊԵՐԱՆ ՇՐՋԱՊԱՏՈՂ ԱՅԳԻՆԵՐԸ ՆԱԽԱԳԾԵԼ ԷՐ ԻՆՔԸ՝ ԹԱՄԱՆՅԱՆԸ»
-Ամիսներ առաջ Դուք գեղարվեստի ակադեմիայի ցուցասրահում կազմակերպել էիք ցուցահանդես՝ նվիրված Թամանյանի նախագծած Երևանի հատակագծի 85-ամյակին: Ձեզ կարելի՞ է դասել այն երևանցիների շարքին, որոնք Հյուսիսային պողոտայի կառուցումը համարում են սրբապղծություն` Թամանյանի հիշատակի առաջ:
-Ոչ այնքան Հյուսիսային պողոտան կհամարեի սրբապղծություն Թամանյանի հիշատակի առաջ, որքան այն, ինչ կատարվեց օպերայի շրջակայքում: Օպերայի բակը, օպերան շրջապատող այգիները նախագծել էր ինքը՝ Թամանյանը: Իսկ հիմա ի՞նչ է կատարվում այնտեղ, ամբողջ տարածքը լցվել է սրճարաններով: Ովքե՞ր կառուցեցին դրանք, ի՞նչ իրավունքով: Իսկ Հյուսիսային պողոտան մի քիչ նեղ է, թե մի քիչ լայն, առանձնապես կարևոր չէ: Սխալները կերևան ժամանակի ընթացքում:
«ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍ ԲԱՑԵԼԸ ՇԱՏ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒ ԲԱՆ Է»
-Մի քիչ էլ խոսենք Ձեր ստեղծագործական ծրագրերից:
-Անհատական ցուցահանդեսներ շատ եմ ունեցել Եվրոպայում, Ամերիկայում, Ղարաբաղում, բայց ոչ երբեք՝ Երևանում: Շուտով կդառնամ 61 տարեկան: Երբ լրացավ 45 տարիս, ուզում էի անհատական ցուցահանդես բացել Երևանում, բայց մտածեցի, որ դեռ վաղ է: Նույնը կրկնվեց 50, 55, 60 տարեկանում: Հիմա խոստանում եմ, որ 65-ամյակիս առիթով ցուցահանդես կբացեմ նկարիչների միության նոր դահլիճներում: Մեր նկարիչներն ուժեղ են, ու ես կարծում եմ, որ նրանց ներկայանալը, Երևանում ցուցահանդես բացելը շատ պատասխանատու բան է: Ամեն անգամ մտածում եմ, որ դեռ էլի պիտի սպասեմ, նոր, ավելի լավ գործեր պիտի ստեղծեմ, որ համարձակվեմ ներկայանալ ընկերներիս դատին: Վերջին շրջանում իմ ողջ էությունը լցված է արցախյան թեմաներով: Ես հայ եմ ու սիրում եմ իմ երկիրը, իմ ժողովրդին, իմ հողն ու ջուրը, և իմ գործերն այդ թեմաներով են: Երկու մեծ նկար եմ արել՝ պորտրետային լուծումներով: Մեկը նվիրված է Եղեռնի 90-ամյակին, կոչվում է «20-րդ դար. Հայաստան»: Այն ներկայացնում է 37 դիմանկար, որոնցում ամփոփված են 20-րդ դարի Հայաստանի ճակատագրական իրադարձությունները՝ Մեծ եղեռնը, ֆիդայական շարժումը, բոլշևիկյան հեղափոխությունը, խորհրդային կարգերի հաստատումը, Հայրենական պատերազմը, հետպատերազմյան խաղաղ կյանքը, 88-ի ազգային ազատագրական շարժումը, ղարաբաղյան պատերազմը, անկախության շրջանը: Մեկ կտավի վրա կողք կողքի պատկերված են Կոմիտասը, Սիամանթոն, Մեծարենցը, Վարուժանը, Նժդեհը, Անդրանիկը, Թեհլերյանը, Մյասնիկյանը, Շահումյանը, Բաղրամյանը, հետպատերազմյան շրջանի մտավորականները, արվեստագետները, Մոնթեն, Վազգեն Սարգսյանը, Կարեն Դեմիրճյանը: Կենտրոնում կանգնած է 20-րդ դարի մեր մեծագույն կաթողիկոսը՝ Վազգեն Առաջինը: Իսկ վերջում մեր անկախ հանրապետության երկու նախագահներն են՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը և Ռոբերտ Քոչարյանը: Ես չգիտեմ՝ ով է առաջինին սիրում, ով՝ երկրորդին, բայց նրանց նկարելու համար ինձ հաճախ են քննադատել մեկի կամ մյուսի կողմնակիցներն ու հակառակորդները, բայց ես նկարել եմ մեր պատմությունը, և այստեղ սիրել-չսիրելը, որևէ մեկի հետ համաձայն լինել-չլինելն էական չէ: Կոմպոզիցիայի մեջ էլ որոշակի լուծումներ եմ տվել այս կերպարներին, նրանց պատկերել համապատասխան կեցվածքով ու դիրքով: Մյուս աշխատանքս Շուշիի թեմայով է: Ես այն նվիրել եմ Շուշիի թանգարանին, որի տնօրենն իմ ուսանողն է եղել: Մշակույթի նախարարությունը մրցանակ էր սահմանել Շուշիի ազատագրման կապակցությամբ արված լավագույն աշխատանքի համար, բայց մրցանակը հանձնում էին աշխատանքը վերցնելու պայմանով, մի բան, որ սխալ է: Եթե աշխատանքը մրցանակի է արժանացել, այն չպիտի վերցնեն հեղինակից: Եթե վերցնում են, նշանակում է գնում են այն, ոչ թե մրցանակի արժանացնում: Պատճառաբանեցին, թե պետք է ուղարկեն Շուշի, ես էլ հրաժարվեցի մրցանակից ու ինքս աշխատանքս նվիրեցի Շուշիի թանգարանին: Այս աշխատանքում էլ 60 պորտրետ է: Դրանք Շուշին ազատագրողներն են, կենտրոնում, իհարկե, Կոմանդոսն է, հետևում՝ եկեղեցին: Սրանք են իմ վերջին շրջանի գործերը, այս թեմաներով եմ ստեղծագործում այսօր:
Զրուցեց Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Դիտվել է՝ 2728

Մեկնաբանություններ