«Բաց երկի՞նք», թե՞ հայկական ավիացիայի կործանում

Թեև Հանրային խորհուրդն առաջարկել էր ազգային ավիափոխադրող «Արմավիա» ընկերությանը ներկայացնել առողջացման ծրագիր, քաղաքացիական ավիացիայի վարչությանը մոտ կանգնած աղբյուրի փոխանցմամբ, վարչությունը հետամուտ է «Բաց երկինք» քաղաքականության իրականացմանը։

Այդ քաղաքականությանը դեմ են Հայաստանի բոլոր հին ու նոր ավիափոխադրողները։ Մի խոսքով, բոլորը, բացի ՔԱԳՎ–ից, քանի որ մասնագետները համոզված են, որ այդ քաղաքականությունը կործանարար կլինի Հայաստանի ավիացիայի համար։
«Զվարթնոց» օդանավակայանը, դեռևս «Հայկական ավիաուղիներ» ընկերության փլզումից հետո, «Բաց երկինք» քաղաքականության ջատագովներից մեկն էր, սակայն այն ժամանակ դա մերժվեց, հաշվի առնելով երկրի ռազմավարական և տնտեսական շահերը։ Չունենալ սեփական ավիացիա, ցանկացած երկրի համար, հատկապես այնպիսի երկրի, ինչպիսին Հայաստանն է, իր աշխարհաքաղաքական դիրքով՝ կործանարար է։ Չմոռանանք, որ Արցախի ազատագրական պայքարում մեր ավիացիան էր, որ արագ վերակազմավորվեց ռազմական ավիափողադրողի։ Երկրաշարժի ժամանակ առաջինը և արագ արձագանքեց մեր ավիացիան։ Լիբանանում պարբերաբար տեղի ունեցող պատերազմական գործընթացների և 2012–ին Սիրիայի պատերազմի թեժ կռիվների ժամանակ ազգային ավիափոխադրող «Արմավիան» է կատարել չվերթներ՝ դուրս բերելով մեր հայրենակիցներին կրակի գոտուց։ Ի դեպ, նշեմ, որ անցած տարի դեպի Սիրիա միջազգային մյուս խոշոր ավիաընկերությունները դադարեցրել էին իրենց չվերթները, բացի «Արմավիայից»։ Արդյո?ք այս ամենը հնարավոր կլիներ իրականացնել, եթե չլիներ տեղական ավիափոխադրողը։ Բաց երկնքի դեպքում շահելու են բոլորը, բայց ոչ Հայաստանը։ Մի ամբողջ ավիացիոն ոլորտ ոչնչացնել, նշանակում է ոչ միայն մեծ տնտեսական վնաս հասցնել, այլև կապել Հայաստանի ձեռքն ու ոտքը, քանի որ, բացի օդային ճանապարհից, այլ բաց ճանապարհներ այս պահին մենք չունենք, իսկ ծովային ճանապարհները Հայաստան աշխարհը վաղուց կորցրել է։ Այսինքն, տեղական ավիափոխադրողի բացակայությունը հարվածում է մեր պետականությանը, իսկ սա լուրջ խնդիր է։ Ի դեպ, տեղական ավիափողադրողի բացակայությունը շահավետ չէ նաև «Արմենիա միջազգային օդանավակայաններ» ընկերությանը։ Հանրային խորհրդի վերջին նիստում, երբ Վենդե Մարսելոյից հետաքրքրվեցի, թե «Արմավիայի» թռիչքների դադարեցումից հետո «Զվարթնոց» օդանավակայանը ինչքան վնաս է կրել, պատասխանը եղավ՝ մոտ 600 000 ԱՄՆ $։ Սա լուրջ թիվ է, և կարծում եմ, դրանով է պայմանավորված այն, որ «Զվարթնոց» օդանավակայանը իր վրա է վերցրել ՔԱԳՎ լիազորությունները՝ նպատակ ունենալով տարբեր երկրներից հրավիրելու այլ ավիափոխադրողների, կա՛մ ավելացնելու, պակասեցնելու չվերթները, կա՛մ էլ ավելի մեծ ինքնաթիռներով չվերթներ իրականացնել։
Հայաստանի ավիացիայի զարգացման համար անհրաժեշտ է, որպեսզի բոլոր կողմերը՝ ՔԱԳՎ, օդանավակայան, տեղական ավիափողադրողներ և ավիացիայի ոլորտում գործող այլ սուբեկտներ, ունենան հավասար աշխատելու պայմաններ, ինչն ամրագրված կլինի օրենսդրական և ենթաօրենսդրական փաստաթղթերով։ Այսինքն, առկա է «Քաղաքացիական ավիացիայի մասին» օրենքում լուրջ փոփողություններ կատարելու անհրաժեշտությունը, ինչը թույլ կտա բոլոր կողմերի միջև առողջ գործընկերային հարաբերություններ ձևավորել։
Ի դեպ, «Արմավիա» ավիաընկերության կողմից ներկայացված առողջացման ծրագրի մեջ ներառված 3 հիմնական կետերն են.
1. Հավասարության վերականգնումը ՀՀ ավիափոխադրումների շուկայում:
2. «Բազային» օդանավակայան և «ազգային» ավիափոխադրող հասկացությունների տարանջատումը` սահմանելով դրանց հստակ չափորոշիչները:
3. Աջակցություն բազային ավիափոխադրողներին՝ ՀՀ տարածքում գործող օդանավակայանների և այլ ծառայությունների հարցում։
Այս կետերի իրականացումը, կարծում եմ, վերը նշված գործընկերային հարաբերությունների առումով լավ նախադրյալ կլինի, ինչն էլ կնպաստի Հայաստանի ավիացիայի զարգացմանը», – մեզ հետ զրույցում ասաց Հանրային խորհրդի քաղավիացիայի ենթահանձնաժողովի անդամ Լևոն Ղազարյանը։
Նկատենք, որ ոչ միայն մեր զրուցակիցը, այլև Հանրային խորհուրդը, նախագահ Վազգեն Մանուկյանի գլխավորությամբ, քվեարկեց ոլորտի առողջացմանն ուղղված ազգային ավիափոխադրողի ներկայացրած ծրագրի օգտին, միաժամանակ ընդգծելով հայկական ավիափոխադրողի ռազմավարական կարևոր նշանակությունը։ Հայկական ավիացիայի զարգացման գործում կարևորվեց նաև կառավարության դերը խնդիրների կարգավորման հարցում, հատկապես նկատի ունենալով Հայաստանի օդանավակայանի մենաշնորհային դիրքը։ Սակայն չնայած այս ամենին, ՔԱԳՎ–ին մոտ կանգնած աղբյուրի փոխանցմամբ, այն փորձում է «տա«կից» անցկացնել իր «բաց երկնքի» քաղաքականությունը։
Ինչու՞, ի՞նչ՞ շահ ունի դրանից ավիացիայի վարչությունը, եթե այն շահադիտական նկատառումներ չունի, ապա ինչու է ամեն կերպ փորձում կասեցնել տեղական ավիափոխադրողների զարգացումը, որ նույնն է, թե՝ Հայաստանի ավիացիայի զարգացման բնականոն ընթացքը։ Եվ ինչու ՔԱԳՎ պետ Ա. Մովսիսյանը լրագրողների հետ զրույցում փորձում է ապացուցել, թե «ազգային ավիափոխադրող» տերմին միջազգային ավիացիայում գոյություն չունի, մինչդեռ, Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպության սահմանմամբ, ազգային ավիափոխադրող հասկացությունը կիրառվում է պետության օրենսդրությանը համապատասխան ձևավորված ավիափոխադրողի համար, որը սովորաբար հանդիսանում է միակը կամ հիմնական ավիափոխադրողը։

Տարոն ԻՇԽԱՆՅԱՆ

Մեկնաբանություններ