«Այս երկիրը լավ վերաբերվեց մեզ». Շարլ Ազնավուր (1924-2018)

1939 թվական: Պատերազմ: Թերթերն այդ են գրում: Ռադիոն ծանրաբարո է: Մարդիկ միանգամից փոխվել են: Բոլորը մի տեսակ ճզմված տեսք ունեն: Խանութների առաջ հերթեր գոյացան: Ոչ մի բանի պակաս չենք զգում, բայց լուրեր են շրջում, որ շուտով յուղը, շաքարը, սուրճն ու մյուս մթերքները կտրվեն միայն քարտերով: Մայրս, հայրս, Աիդան ու ես պատուհանների ապակիները կապույտ ներկեցինք:

Հեռավոր պայթյուններից ապակիների ամրությունը ապահովելու համար խաչաձև թերթեր կպցրեցինք: Ուսուցողական ահազանգ լսելուն պես մտնում ենք նկուղները: Ամենուրեք գերմանացիների գազանությունների մասին են խոսում: Ապաստարանի պատին կպցրած հայտարարությունն ազդարարում է. «Լռեցեք, զգուշացեք, թշնամու ականջները ձեզ են լսում»:

Լռում ենք, զգուշանում, օդը լի է կասկածանքով: …Մի օր տուն վերադառնալով, կես-հպարտ, կես-վշտոտ ձայնով հայրս ասաց.

-Հավաքագրվեցի: Բոլորիս աչքերին արցունքներ երևացին, նույնիսկ հորս:

-Ինչո՞ւ արեցիր այդ,-հարցրեց Աիդան:

-Քեզ ո՞վ էր խնդրում,-ասաց մայրս:

-Ոչ ոք, ճիշտ է, բայց այս երկիրը լավ վերաբերվեց մեզ: Սիրով ընդունեց և ապրելու հնարավորություն տվեց: Գլխներիս վրա ծածկ ունենք, երեխաները դպրոց են գնում…Դժվար ժամանակ է, որ պետք է երախտահատույց լինենք մեր նոր հայրենիքին: Բացի այդ, ես կամաչեի առոք-փառոք ման գալ մի քաղաքում, որտեղ ոչ մի տղամարդ չի մնացել: Ու մի օր էլ կեսօրից հետո ծանուցագիր եկավ: Հայրս հավաքեց ճամպրուկն ու վերցրեց իր գործիքը. Պատերազմ լիներ, թե չլիներ, միևնույն է, նա չէր ուզում բաժանվել իր թառից: Գորշ ու ճնշող մի երեկո մենք նրան ճանապարհ դրեցինք մինչև կայարան:

(«Ազնավուրը Ազնավուրի մասին», «Հայաստան» հրատ., Եր., 1976, թարգմ. Սուրեն Բուրսալյան)

Կարլ Յալանուզյանի ֆեյսբուքյան էջից

Մեկնաբանություններ