ԱՐԴԱՐՈՒԹՅԱՆ ԶԻՆՎՈՐԱԳՐՅԱԼ ՀԱՅ

Ազատությունը ազատաբաղձ ժողովրդի երազանքներում, մարդու մտքի սև ցելերում, խրճիթներում, հրապարակներում, կղզիներում, անգամ պալատներում սերմվելուց առաջ ծնվում ու թևավորվում է վեհ ու վսեմ հոգիներում, ապա բարեբեր քամիների շնորհիվ սավառնում մարդկային երազներում ու լեռներում: Ազատության իրավունքի «փշոտ ճանապարհը» նաև հայոց դարավոր ժառանգությունն է, որի հպարտ կրողներից մեկը դու ես այսօր մեզանում:
Ամեն պահ քո կողքին եմ, զգում եմ քո ազնիվ շնչառությունը:
Պիղծ աշխարհը մեզ և մեր սուրբ հողը չպետք է կարողանա զրկել հայությունից, քրիստոնեությունից: Հայաստանն ամենուր նվիրական զավակներ ունի, և մենք ենք մեր գլխի տերը լինելու: Օտար և օտարահլու ձեռքերը պետք է հեռանան: Խիստ ժամանակն է ստեղծելու Հայաստանի Փրկության Կոմիտե (ՀՓԿ): Ժողովրդին ծվեն-ծվեն են արել, ջլատել: Բոլորը մենք ենք ու... մենք չենք: Հարազատ ենք ու... օտար: Մեր թշնամին մենք ենք, հոշոտում ենք մեր միտքը, մարմինը, հողը, երկիրը: Էսքան թշվառ ու անտեր մեկ էլ ե՞րբ ենք եղել: Դատարկվում է Հայաստանը: Ամեն օր Հայաստան ենք կորցնում: Հայերեն միտք ու խելք ենք կորցնում: Մեր վաղվա գործը ավելի դաժան ու դժվար է լինելու, որովհետև դժվար է ու դաժան մեր է՛ս ժամի գործը: Ա՜խ, մեզ ուղեկից մոլորյալ մեր ժամը:
Բաց հրապարակային դուռդ չեմ բացում, որովհետև վատառողջ եմ: Յոթ, քառասուն օրվա, գուցե և մեկ տարվա կյա՞նք է մնացել ինձ, դա ոչ թե իմ, այլ Աստծո գործն է: Շատ բան մոռացած, ամաչում եմ մեր ժողովրդի դառնաղի վիճակի համար: Բոլորս ենք մեղավոր: Ազգովին: Մենք ենք ստեղծել ամեն տեսակի մեր կեղեքիչներին:
...Զորավար Անդրանիկին հղած իր նամակում, 1917-ին, Մեծն Թումանյանը գրում է. «...համբուրում եմ հերոսական ճակատդ»: Ամեն մեկս երանի թեկուզ մեկ օրով կարողանանք մեզ զգալ ժառանգը Թումանյանի, Անդրանիկի, Նժդեհի ու... փրկության Վահագնը կծնվի, փշոտ ճանապարհը կծաղկի ու կբուրի:
Հայոց աշխարհում կատարվող ամեն մի անարդարության համար ես մեղավոր եմ ճանաչում նախ ինձ: Ես ամաչում եմ մեր երկրի, մեր ժողովրդի անտեր ու թշվառ վիճակի համար: Աղաչում եմ` դադարեցրու հացադուլդ: Էդ դերը քեզ չի տրված: ՈՒզում ես երակներդ կտրիր, մեծ ու պուճուր տրամաչափի և ոչ մի իշխանավորի մեջ հայոց գութ ու խղճմտանք չի շարժվի: Մարդակեր գազան` մարդը դեռ երկար էսպես կմնա:
Անկախության, ազատության դարավոր երազանքների սուրբ ակունքներում զոհվածների անուններով զրահավորվածները հարամեցին հայոց կյանքը. նրանց մեղքով դատարկվում է Հայաստանը: Սոցիալական պայթյունավտանգ իրավիճակ, երազած պետականության ամրակայման քիմիական քայքայում: Ո՞Ւր է իմ պետությունը: Ես չէ, որ քեզ պիտի ասեմ: Չափչփում ենք օտար հեռուներում: Հացի խնդիր է: Օտարվում ենք նաև մեր տանը, մեր հայրենիքում: Քիչ է ասել, թե վատ եմ զգում: Ո՛չ դեղորայքի, ո՛չ բավարար սննդի գումար չկա: Խեղճացած բժիշկները ժպիտով չեն սպասում դատարկ գրպանավորներին,- անկեղծ լինեմ` ինձ մի երկու տեղ սպասողներ կան, ամոթը լավ բան է,- իսկ ի՞նչ անի խեղճացած ժողովուրդը` հաց ու դեղորայքի, հենց արդարության կարոտ ժողովուրդը, օտարից ու հարազատից խաբված ժողովուրդը: Երկրաշարժ, պատերազմ և, ավելի բեթար` ռոբերտքոչարյան տեսած անկոտրում թվացող, սոված հավի նման երազում կուտ տեսնող ժողովուրդը: Եթե մեկնումեկը փորձելու է օգնության ձեռք մեկնել ինձ, ապա հարյուրհազարավորներին օգնելուց հետո, ինձ` ամենավերջում, եթե մի փշուր մնա: Երկրում մնացած մարդու նման օգնության կարիք են զգում երկրում մնացած մեր հողը, մեր ջուրը, մեր լեզուն, մեր կողոպտվող ընդերքը, մեր խիղճը, հանգչող մեր քաջությունը:
Սիրտս լիքն է: Բուդապեշտում քնած հայ սպային կացնահարող ադրբեջանցուն իր մեծավորը հերոսի կոչման է արժանացնում, իսկ մեր հերոս-ազատամարտիկները, ղարաբաղյան պատերազմը հաղթապսակածները բանտերում զբաղեցնում են ռոբերտքոչարյանների տեղը:
Ինչ էլ ասեմ, ինձնից շատ գիտես:
Կեղեքվող Հայաստան:
Կեղեքվող հայ ժողովուրդ:
Երկնքում փրկության ճանապարհ որոնող հայ ժողովուրդ:
Ի՞նչ անեմ, Ազատության ժառանգ:
Պի՛նդ կաց:
Համբուրում եմ հերոսական ճակատդ, սեղմում սերմնացան ձեռքդ:
Շարունակիր մագնիսի նման քեզ ձգել բոլոր ազատատենչ ժառանգներին:
Նորից եմ խնդրում` դադարեցրու հացադուլդ: Հացադուլությունն ազգափրկիչ, ժողովրդափրկիչ ճանապարհ չէ: Իշխանավորները զբաղված են ժողովրդակերության, երկրակերության խիստ շահեկան գործով: Դու հայությանը պետք ես նաև կորուսյալ Հայաստանի ճանապարհներին, ինչպես պետք էր բոլորիս մեջ մեծ հայրենիք արթնացնող Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Աշճյանը:
Հարգանոք, պինդկացեքյան սիրով` Հրաչօ (Հրաչյա ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ)
Հ. Գ.- Ամեն պահ մտքով մոտդ եմ, մտքերիդ հետ: Պարզապես ուժ չունեմ գալու: Էս վիճակով չարժե երևալ ո՛չ քո աչքին, ո՛չ էլ չկամներիս: Քեզ թևաթափ կանեմ, իսկ չուզողներիս կուրախացնեմ: Չկարողացա գալ ու շնչել քեզ: Բայց ես քո շունչն եմ շնչում, Ազատության Ժառանգ: Էսօր` կենարար մարտի 23-ին, ժամը 13-ին նամակս ուղարկեցի «Իրատես de facto»-ի խմբագրություն: Աստված արդարների հետ: Եվ կամքով արիների:
Մարտի 23

Մեկնաբանություններ