Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ

ՆԱԽԵՐԳ
Արդյո՞ք ազգային սնապարծությամբ եմ տառապում հայտարարելով, որ Մխիթար Գոշի «Դատաստանագիրքը» միջնադարի համաշխարհային քաղաքակրթության նշանավոր կոթողներից է, խորապես չգնահատված հայ իրականությունում, անծանոթ քաղաքակիրթ աշխարհին:
Ըստ մեծն Մխիթարի, հասարակական կյանքի ողջ շինվածքը պահում են պետությունն ու եկեղեցին: Միաժամանակ նա համոզված էր, որ ռազմաքաղաքական ուժեղ և կենսունակ պետության գրավականը կենտրոնացված, հզոր, թագավորական իշխանությունն է, իսկ նման իշխանություն ստեղծելու համար կա մի հաստատություն` Հայ Առաքելական Եկեղեցին:

Ի դեպ, Վիրքի արքա Վախթանգի հրամանով Գոշի «Դատաստանագիրքը» թարգմանվել է վրացերեն:

ՀՌՉԱԿԱԳՐԻ ՌԱԶՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԲՌՆԱԴԱՏՈՒՄԸ
Բռնադատում, բռնազավթում, բռնաբարում... Հոմանիշների այս շարանը կարելի է շարունակել, սակայն խնայելով ընթերցողների նյարդերն ու ժամանակը` միանգամից բռնահռչակեմ Անկախության հռչակագրի գլխավոր բռնաբարիչների անունն ու գործը ամփոփ ժամանակագրությամբ, նախպես շեշտելով, որ 1990 թվականի օգոստոսի 23-ից ի վեր մինչև ներկա քայլարշավորդների իշխնության գալը Հայաստանի Հանրապետությունը դատապարտված էր լալահառաչ նահանջի և դավադիր պարտության, քանզի անշրջելի չեղարկել էր իր քաղաքական, քաղաքականի կողքին է՛լ ավելի քաղաքակրթական հիմնադիր փաստաթուղթը` խորքով, երկայնքով ու լայնքով: Չեղարկել էր` 27 տարի շարունակ գոյատևելով կեղծված ծննդյան վկայականով ու եղծված անձնագրով:
Եղե՞լ է նման բան հայոց անկախ պետականությունների 1200-ամյա պատմության մեջ:

Ո՛չ:

Երիցս, ո՛չ:

Իսկ 2006-ին, ի նշանավորումն Անկախության հռչակագրի 15-ամյակի, հանրապետությունում մեկնարկեց շռնդալից մի միջոցառում` Միասնության շուրջպարն Արագածի շուրջ:

Ե՛վ հոտաղը, և՛ ազատամարտի վետերանը, և՛ նորապսակներն ու երեցայրերը, և՛ երկրիս քաղաքական, տնտեսական, մշակութային, ռազմական ընտրանին գերագույն բաղձանքով ու բավականին խրոխտ հռչակեցին սույն շուրջպարի գերագույն նպատակն ու տեսլականը` հաջորդ շուրջպարը պարելու ենք Արարատ լեռան շուրջ:
Իսկ Թուրքիայում, ուր գերեվարված Արարատ լեռն է, պատմաքաղաքական ավանդույթի համաձայն շուրջպարեր երբևէ չեն բռնում: Նրանք հողեր են նվաճում, յաթաղան ու տապար են կոփում և կիսալուսնի շողերի տակ երազում տեսնում են մեծ Թուրանը:

ԱԿԱՆՋԴ ԿԱՆՉԻ, ԻՈՍԻՖ ՎԻՍԱՐԻՈՆՈՎԻՉ
Ականջդ կանչի, Պողպատակուռ, որ սիրում էիր ասել` յուրաքանչյուր հիմնախնդիր ունի անուն, ազգանուն, հայրանուն:

Արդյո՞ք Անկախության հռչակագրի ռազմաքաղաքական բռնախեղումը չունի հասցեատերեր, ովքեր ունեն և՛ անուն, և՛ ազգանուն, և՛ հայրանուն:
Ունի՛ անշուշտ: Ահավասիկ ՀՀ 1-ին, 2-րդ և 3-րդ նախագահները, նրանց հավատարմահպատակային երդում տված և երկրի անկախությունը շուրջկալած տասնյակ վարչապետերը, ԱԺ նախգահները, նախարարները, մարզպետները, բյուր քաղաքապետերը...

Նաև հաստաքսակ գեներալների շարասյունները, սրանց համհարզ-կամակատարները, տնտեսական մականունավոր օլիգարխիատը, վերջիններիս առջև բերկրանքով ծնրադրող պատգամավորները, վարչաբյուրոկրատական ահարկու վերնադասը: Եվ ամենանշանակալիցը` քաղաքական ընդդիմությունը:
Վերջինս հընթացս կաքավում էր իշխանական խարույկների շուրջ, անվեհեր վայելում խորովվող խոզամսի իր չափաբաժինը և ստանում հերթական հանձնարարականը` կատաղի «պայքար» մղել «ատելի» իշխանության դեմ: Այսպիսով երրորդ հանարապետությունը մինչև խորքով, երկայնքով լայնքով սույն քայլարշավորդների պատուհասումը, հակապետականություն էր` նախկինում ներառելով նաև Արցախը, այսօր` խրոխտաբար թոթափած Արցախի «լուծը»:

ՌԱԶՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԱՆՁՆԱՏՈՒՐՈՒԹՅՈՒՆ
Զարմանալի տարողունակության այս հասկացությունն ավելի հանրածանոթ է իր ռուսերեն տարբերակով` կապիտուլյացիա: Հետևաբար անձնատուրը կապիտուլյանտն է:
Եվ ահա կեղծված ծննդյան վկայականն ու եղծված անձնագիրը գրպանած նորաթուխ հանրապետությունը հաղթելով Արցախյան ազատամարտում` զարմանալի բերկրանքով վերաճեց հակապետության` երկիրը ձևով Հայաստանի Հանրապետություն էր, բովանդակությամբ` Հայաստանի Հակապետություն: Արցախում հաղթում է ռազմաքաղաքական ընտրանին, իսկ Հայաստանում հաղթանակի դափնեպսակներն էր վաճառքի հանել հակապետական վերնակույտը և կիսալուսնի յաթաղանի ստվերներում օր օրի, նաև ժամ առ ժամ ուրվագծվում էր 2018-ի սորոսյան հեղաշրջումը: Եվ այս ամենը ռազմաքաղաքական վերնակույտի քինախնդիր վերահսկողության ներքո:
Եվ ահա այսօր, երբ հանրապետության և ազգի քաղաքակրթական ավետարան Անկախության հռչակագիրն է բռնադատվում, ուղղակի ցնցում է քաղաքական ընդդիմության հավկուրությունը: Անկեղծ լինենք` սորոսյան հեղաշրջման մարտական շարասյունից ակնկալիքներ` չիք: Շարասյան զորագնդերը բավականին ուղղամիտ և աներեր կամենում են կազմաքանդել ՀՀ-ն, նախապես նենգափոխելով հայ ազգային ինքնությունը: Խոստովանենք` նրանք այս ամենում բավականին հաջողակ են և ազնիվ` չեն թաքցնում ոչինչ: Հարաճուն խանդավառանքով օր առ օր և ժամ առ ժամ նրանք Ալիևից ավելի Իլհամ են, Էրդողանից առավել Ռեջեփ Թայիփ: Այսպիսով գործող իշխանությունները ոչ միայն լիովին ընկալելի են, այլև ընձեռում են լիարժեք հնարավորություն լիակատար պայքարի: Բա՞յց...

ՈՒՂԵՐՁ-ՎԵՐՋԱԲԱՆ
Ի՞նչ է ասել Կեսարը` Հուլիսոս. «Ավելի շուտ իմ տաճարի սյուները հող կդառնան, քան հնարավոր կլինի հաղթել միասնական հային»:
Ի սեր երկնավորի: Մի՞թե պատմաքաղաքական գերճիշտ պահը չէ, որ երրորդ հանրապետությունը 27 տարի ծնկի բերած քաղաքական վերնակույտը վերաճի ազգային, պետական վերնախավի:
Վերստին հիշենք Մխիթար Գոշին, ով համոզված էր, որ ռազմաքաղաքական ուժեղ և կենսունակ պետության գրավականը կենտրոնացված թագավորական իշխանությունն է, իսկ նման իշխանություն ստեղծելու համար կա մի հաստատություն` Հայ Առաքելական եկեղեցին:

Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Կոլաժը` ՆԻԿՕ-ի (Նիկոլայ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ)

Հեղինակի նյութեր

• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն
• Հռչակագիրը՝ փակուղում
• Կարմիր բերետավոր... դիտահորեր
• «Լաոն կհեծնի՞ կարմիր նժույգ»
• Զարթնի՛ր, Լաո (ուղերձներ Ժամանակավոր կառավարությանը)

Մեկնաբանություններ