1915-ի ցեղասպանության օրերին փրկված ու Արևմտյան Հայաստանից ողջ տեղահանված մեր հայրենակիցներից շատերը բնակություն հաստատեցին Արաքս գետի մոտակա տարածքներում՝ հույս ունենալով շուտով վերադառնալ իրենց ծննդավայրեր ու ապրել ինչպես առաջ։

Խնձորեսկում հաստատված Մխիթար սպարապետին դավադրաբար չեզոքացնելով տեղի հայերին թվում էր՝ կարող են խուսափել Հալիձորի ճակատագրից և պատուհասներից։

«... Բայց այստեղ ես շեշտելու եմ մեր ազգի խստասրտությունը, այլև ամբարտավանությունը սկզբից մինչև այժմ, որ նրանք անտարբեր լինելով ճշմարտության կամ թե բնությամբ մեծամիտ և կամակոր լինելով, դիմադրում են թագավորի կամքին քրիստոնեական կրոնի վերաբերմամբ` հետևելով իրենց կանանց և հարճերի կամքին։

Շուտով պիտի տեսնեմ․․․ Հետաքրքիր է՝ մեկ-մե՞կ պիտի մեռնեն, թե՝ բոլորը միասին: Բայց արդյո՞ք հնարավոր չէ փրկվել հնարավոր մահից:

Երբ ՀՀ նախագահը Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էր, երկրում կատարված սխալ բաների համար մարդիկ մեղադրում էին Լևոնին, իր ժամանակվա վարչապետերին, Վանոյին, Վազգեն Սարգսյանին կամ այլ պաշտոնյաների։ Չէին ասում, թե պառլամենտի ընդդիմությունն է մեղավորը։

Յոթ տարի անընդմեջ միասին չափչփել ենք մեր երկրի բոլոր լայնություններն ու երկարությունները: Ասմունքի հանրապետական փառատոն կար, որի հանձնախումբը հաճախ էր փոփոխվում, բայց մեր քառյակն անփոփոխ էր. Ռազմիկ Դավոյան, Գուժ Մանուկյան, Սամվել Մուրադյան ու նվաստս...

Հոլիվուդը, իհարկե, մի առանձին թեմա է, և հայերի ավանդն ամերիկյան կինեմատոգրաֆիայում հսկայական է, սակայն, սիրելի արտատպիչներ, որ փորձում եք կրկնել իմ արածը․ լավ եք անում, բայց ես փորձում եմ մարդկանց մասին խոսելուց հետո վերլուծական ուղղորդում տալ դրան, ոչ թե պաթոսը հանել երկինք ու բոռալ՝ «ուխ, էլի հայերը»։ Մի մտեք մի տեղ, որտեղ դուք չեք տարբերում սևն ու սպիտակը։

Պապս` Արշակ ՈՒլուբաբյանը, գրող-պատմաբան Բագրատ ՈՒլուբաբյանի հայրը, «Սարդարապատ» պատմավեպի դիպուկահար, Վարանդեցի Արշակը` Մուշկապատ գյուղից, թորքի դեմ կռվել է Սարդարապատի ճակատամարտում:

Դեմ չեմ գրողներին, թեև ընկերներս ինձ հաճախ են հանդիմանում, ասում են ՝ «շատ ես բզբզում էդ մարդկանց, թող գրեն»։

2020 թվականն էր։ Պատերազմ էր։ Արցախում էի։ Այս գյուղում մեկ-երկու բնակիչ էր մնացել։ Գիշերով եկանք, մի կերպ այս տունը գտանք, տան տիրոջ եղբորն էլ մոտակա դիրքերից իջեցրինք, որ դուռը բացեն, գիշերենք։ Առաջին անգամ էր, որ հետներս ուտելու հաց չէինք վերցել։ Այլ կարևոր բաներ կար, ուտելու մասին չէնք էլ մտածում։ Այդ գիշերն էլ անցկացնելը, այս տանը հարաբերական էր։ Պատուհաններին հաստ ադեալներ, որ դրսից լույս չերևա, չռմբակոծեն։