«Արդարև, անիրավ խորհուրդները բաժանում են մարդուն Աստծուց, որովհետև Աստված վկա է նրա ներքին ցանկություններին, նրա սրտի ճշմարիտ վերակացուն է և նրա լեզվի ունկնդիրը, և Նա, ով պահում է ամեն ինչ, գիտի, թե ով ինչ է բարբառում:
Իմաստուն և անբիծ հոգին փախչում է նենգությունից ու մերժում անմիտների խորհուրդները, և երբ անիրավություն է վրա հասնում, հանդիմանում է այն» (Իմ. Սող. 1; 3, 7, 5)։
Մարդկային թշվառությունը իր համընդգրկունությամբ ավելի անսահման է, քան տիեզերքը կամ մարդկային հիմարությունը: Կորստաբեր բամբասանք (կենցաղային, թե քաղաքական), աղքատություն, հիվանդություններ, զրկանքներ ու պատերազմ: Այս ամենի հաղթահարման վայրը մարդկային ուղեղը չէ, հարկավ, այլ սիրտը, որտեղ մարդկային եսն ու կամապաշտությունը հարատև առճակատման մեջ են սիրո և ճշմարտության հետ:
Թշվառությունը կրկնապատկվում է, երբ չկա այն հաղթահարելու հստակ և որոշակի հույս, ավելի ճիշտ` եթե եղած հույսը որբացած է, անհասցե, մարդու տեսլականում չէ, վարպետորեն սքողված է, անջրպետված, պարսպապատված:
Որոշակի հարմարավետությունների, փափուկ բարձերի և ցանցաճոճերի բացակայության պայմաններում մարդկային թշվառությունը ավելի վառ է արտահայտվում: Փորձությունների` մարդկայնության լակմուսի մեջ ամեն մեկը իր գույնն է ստանում, «տեսքի է գալիս», և պարզորոշ է դառնում մարդ տեսակին պատկանելության փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը: Ոմանց համար թշվառությունը ճոխությունների պակասն է, ոմանց համար` մարմնի համար պիտանի ու անհրաժեշտ իրերի սղությունը, ոմանց համար` չքավորների գոյությունն ընդհանրապես: Այնինչ մարդկային թշվառությունը չափվում է հոգու սնանկության անդունդով. որքան խոր է անդունդը, այնքան ծովածավալ է թշվառությունը:
Թշվառներ կան և՛ ունևորների, և՛ ընչազուրկների մեջ: Չնչին բաներից կառչողների և չնչին բաներ երազողների մեջ: Մեզ Տիեզերքով Հարստացնողին չճանաչողների մեջ: Սեփական մարդ կոչումը չհասկացողների մեջ:
Կանայք սպանում են իրենց օրինական զավակներին, և ծնում են ապօրինի զավակներ, տղամարդիկ անտարբեր չեն անցնում կյանքի և ոչ մի հաճույքի կողքով` ոտնակոխ անելով սրբությունը, երիտասարդները հետևում են չար օրինակներին, տարեցները բամբասանքի կծիկից առասպելներ են հյուսում: Բոլորը լցված են կասկածամտությամբ ու նախանձով: Բացասական լիցքերը հարմար օբյեկտ են փնտրում` պարպվելու հույսով: Է՜վրիկա: Ահա՛ այստեղ է մարդկային թշվառությունը: ՈՒրիշի կեղտը շուտ է նկատվում, և ուրիշի աղբից միշտ վատ հոտ է գալիս: Իսկ թշվառությունը այդպես էլ մնում է չնկատված ու չսփոփված:
Որքան կուռքեր ունի մեզնից յուրաքանչյուրը, որքան արգահատելի սովորություններ, մտքեր ու արարքներ, բայց դրանք, չգիտես որ օրինաչափությամբ կամ հրաշքով, միայն մերն են ու ոչ մեկին չեն առնչվում: Իսկ գուցե մեր սխալ փռշտո՞ցն է ուղղակիորեն անդրադարձել քաղաքական այրերի սխալ որոշումների վրա: Իսկ գուցե մենք ազգովին այդպես էլ չիմացա՞նք, թե ինչ ենք ուզում բախտից, և այդ պատճառով էլ չգիտես, թե ինչ է մեզ բաժին հասնում, բայց, որպես կանոն, միշտ մի բան է, ինչից մենք դժգոհ ենք:
«Ձեր կյանքի մոլորությամբ ձեզ մահ մի՛ ցանկացեք և մի՛ սպանեք ձեր անձերը՝ ձեր իսկ ձեռքերի գործերով» (Իմ. Սող.1:12):
Ձեր թշվառությունը միայն ձեր ձեռքերում և ձեր ձեռքերով կարող է վերափոխվել երջանկության` մերկանալով քմահաճության ու իմաստակության ցնցոտիներից և հագնելով իմաստության ու ողջախոհության պարկեշտ հանդերձը:
Լիլիթ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
Գորիս