Սինգ-Սինգի մահապարտը

Ամերիկյան հռչակավոր Սինգ-Սինգ բանտը գտնվում է Նյու Յորքի նահանգի Օսինինգ քաղաքում, Հուդզոն գետի ափին: 1825 թ. կառուցված այս պատժարանը շուրջ դարուկես հանդիսանում էր մահապատժի խորհրդանիշ և տխուր համբավ էր ձեռք բերել իր էլեկտրական աթոռի պատճառով:

Վերջինիս «բազմելու» բախտ վիճակվեց նաև մի հայի` 1909 թ. դեկտեմբերի 6-ին մահապատժի ենթարկվեց ոմն Համբարձումյան: Նա նյույորքաբնակ, ժամանակի ամենահարուստ հայ Հովհաննես Թավշանճյանից խոշոր գումար էր պահանջել կուսակցական կարիքների համար, բայց մերժում ստանալով` բիզնեսմենին սպանել 1907 թ. հունիսի 10-ին: Այդ ոճրագործությունը ամերիկաբնակ հայոց շրջանում մեծ ընդվզման ու հուզումների տեղիք տվեց: Ավելին, Նյու Յորքում հակահայկականության ալիք բարձրացրեց, և դա` հանրային վտանգավորության աստիճանը հաշվի առնելով, կայացվեց մահվան դատավճիռ:
Իսկ ո՞վ էր Հովհ. Թավշանճյանը: Ծնվել էր 1865-ին` Կ. Պոլսում: 15-ամյա հասակում ծնողների հետ գաղթել էր Նյու Յորք: Երկար տարիներ զբաղվել էր պարսկական և արևելյան գորգերի ներմուծմամբ, որոնք մեծ պահանջարկ ունեին ամերիկյան շուկայում, իսկ անձնական ունեցվածքը գնահատվում էր ավելի քան կես միլիոն դոլար` այն ժամանակվա համար ահռելի գումար:

Լինելով կրթասեր ու եկեղեցասեր անձնավորություն, Հովհ. Թավշանճյանը ֆինանսապես օժանդակել էր գրականությամբ ու լրագրությամբ զբաղվող ազգակիցներին, Արմաշի դպրեվանքին: Ի վերջո, կառուցել էր Նյու Յորքի Հովհաննես-Մկրտիչ եկեղեցին, որի մոտ էլ սպանվեց…

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Ահա և վերջ․․․
• Նոր գտածո
• Բարերարյալը
• Հոգևորականության դերակատարումը՝ ենթատեքստով
• Ազգապահություն
• Կեցցե հայ-թրքական բարեկամությունը
• Շահան Նաթալիի նամակը Միսաք Թորլաքյանի մահվան կապակցությամբ (Բոստոն, նոյեմբերի 13, 1968 թ.)
• Առասպել
• Հայրս ու ես
• 10 տոկոս
• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)
• Թիֆլիսի կուսանաց անապատը

Մեկնաբանություններ