«Կարոտի երգից» մինչև «Մարտիկի երգը»

Երգեր կան, որ երբեք չեն հնանում, չեն մոռացվում, դառնում են հարազատ, սիրելի, ու շատ դեպքերում չենք էլ իմանում` ո՞վ է հեղինակը, ինչպե՞ս և ե՞րբ է ծնվել երգը:

«Թռչեի մտքով տուն»... Տարբեր առիթներով, նաև պատերազմական օրերին հաճախ ենք լսում «Մարտիկի երգը»: Խոսքերի հեղինակը Գեղամ Սարյանն է, երաժշտությունը` Աշոտ Սաթյանի: Նվիրվել է Համաշխարհային մեծ պատերազմին:

«Բնական է, եթե լավ երգ է, լայն տարածում է գտնում, ժողովուրդը սիրում է, սկսում է ընկալել որպես հարազատ, ազգային երգ: Դրանց թվում է Աշոտ Սաթյանի «Կարոտի երգը», որ հետագայում վերանվանվեց «Մարտիկի երգը»,- մեզ հետ զրույցում ասաց կոմպոզիտորների միության նախագահ Արամ Սաթյանը: Այն, որ երգը շատերը ժողովրդական են համարում, Արամ Սաթյանի համար գաղտնիք չէ, հաճախ է լսել, անգամ Բուլղարիայից են զանգահարել, հարցրել այդ մասին: Ասել է, որ ժողովրդական երգ չէ, հեղինակ ունի:

«Մարտիկի երգը» հանդիպել է նաև արգելքների: Միառժամանակ չի հնչել ռադիոյով և հեռուստատեսությամբ: Արամ Սաթյանը նշեց, որ գրվել է խորհրդային տարիներին, ու կոմունիստական որոշ այրեր մտածում էին` ինչպե՞ս կարող է զինվորը խրամատում հիշել իր տունը, մտածելով տան մասին` կարող է մտածել փախուստի մասին. «Չէին հասկանում, որ դա հայերին բնորոշ է: Եթե իր տունը չհիշի, երբեք չի մարտնչի: Ինչո՞ւ ենք մենք շարունակ հաղթանակած դուրս գալիս, որովհետև մեր հողի վրա ենք, պաշտպանում ենք մեր տունը: Մարտիկը գիտի, որ թիկունքում իր ընտանիքն է` մայրը, հայրը, կինը, երեխաները»:
Ինչ վերաբերում է կատարումներին, մեր զրուցակիցը նկատեց, որ կատարողը պետք է համաստեղծագործող լինի, թափանցի ստեղծագործության խորքը, զգա, թե ինչ է մտածել հեղինակը. «Երբեմն հնչում է որպես գեղեցիկ մեղեդի, բայց նկատելի է, որ կատարողը չի ապրում գործը: Ստեղծագործությունը գրված է նրա համար, որ մարդկանց հուզի, մարդկանց տանի իր հետևից: Լավ մատուցման դեպքում է այն հաջողություն ունենում:

«Մարտիկի երգի» լավ մեկնաբանություններ եղել են, կատարել են ժամանակի մեր լավագույն դասական երգիչները: Հետագայում լավ կատարումների երբեմն հանդիպում ենք փոփ երաժշտության մեջ: ԱՄՆ-ում կոմպոզիտորների միության կազմակերպած համերգի ժամանակ օտարերկրացի երգիչները հայերեն երգում էին` «Թռչեի մտքով տուն...», հետաքրքիր կատարում էր, ակնհայտ էր, որ ապրում են երգը: Հենց այնպես, միապաղաղ, քնած ռիթմով չի կարելի երգել «Մարտիկի երգը», ինչ է թե քնարական է: Ո'չ, հակառակը, մեկ անգամ ևս պետք է զգոն լինենք ու արթուն, պետք է զգանք այն, ինչ զգացել է հեղինակը»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ