ՈՒրարտական ամրոցի պեղումները

Օձաբերդը Սևանի ավազանի այն եզակի հուշարձանն է, որն ունի սեպագիր արձանագրություն

Գեղարքունիքի մարզի Մարտունու տարածաշրջանի Ծովինար գյուղի մոտակայքում գտնվող Օձաբերդ հնավայրում հայտնաբերվել են 10-6-րդ դդ. նախաուրարտական, ուրարտական և հետուրարտական նոր շերտեր:
«Պեղումները սկսվել են նախանցյալ տարվանից: Երբ Օձաբերդի հայ-իտալական արշավախումբը նախնական աշխատանքները սկսեց, արդյունքները հուսադրող էին, աշխատանքները շարունակվեցին նաև այս տարի,- այս մասին տեղեկացրեց «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրենի գիտական աշխատանքների գծով տեղակալ ԱՇՈՏ ՓԻԼԻՊՈՍՅԱՆԸ, նշելով, որ հուշարձանը շատ կարևոր դեր ունի նախաուրարտական, ուրարտական և հետուրարտական շրջանի պատմամշակութային իրողությունները մեկնաբանելու հարցում:- Ուրախ եմ այն արդյունքների համար, որ Ծովինարը տալիս է և դեռևս տալու է»:
«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի «Կարմիր բլուր» մասնաճյուղի վարիչ, Օձաբերդի հայ-իտալական արշավախմբի համաղեկավար ՄԻՔԱՅԵԼ ԲԱԴԱԼՅԱՆՆ ասաց, որ խոսքը շատ հետաքրքիր հուշարձանի մասին է. «Օձաբերդը Սևանի հարավային ավազանում ուրարտական ամենամեծ ամրոցներից է: Այն հենակետային դեր է կատարում դեպի Սոթքի ոսկու հանք տանող ճանապարհի համար: Մյուս կողմից էլ հսկում է Վարդենյաց լեռնանցքով դեպի Սևանի հարավային ավազան եկող ճանապարհը: Այսինքն` շատ կարևոր ռազմավարական նշանակություն ունեցող բնակավայր է: Սևանի ավազանի այն եզակի հուշարձանն է, որն ունի սեպագիր արձանագրություն, հայտնի է նաև ամրոցի անունը շնորհիվ ուրարտական միապետ Ռուսա Առաջինի, ով ամրոցը ձոնել է տարերքի աստված Թեյշեբային»:
Հնագետը նշեց նաև, որ Սևանի հարավային ավազանում պեղվել են բազմաթիվ դամբարանային համալիրներ, բայց բնակավայրերը որպես այդպիսին քիչ են ուսումնասիրվել:
Այս աշխատանքների շնորհիվ կարելի է հասկանալ ուրարտականի և տեղականի փոխհարաբերության խնդիրները, ուրարտականից դեպի հետուրարտական անցման փուլը, ինչը, նրա խոսքով, մեր հնագիտության գրեթե ամենաչուսումնասիրված, ամենակնճռոտ շրջաններից մեկն է: ՈՒսումնասիրություննեը ցույց են տվել, որ հետուրարտական շրջանում թե՛ միջնաբերդում, թե՛ ամրոցում, թե՛ բնակավայրում,
կյանքը շարունակվել է:
«ՈՒնենք իրար հաջորդող երեք ժամանակաշրջաններ, որոնք շատ կարևոր են տեղանքի պատմության համար: Եկող տարի կշարունակվեն աշխատանքները և մենք ավելի համապարփակ պատկերացում կունենանք այս կարևոր հուշարձանի մասին»,- վստահեցրեց Միքայել Բադալյանը:

Ինչ վերաբերում է գտածոներին, արձանագրվել են կենցաղային և տնտեսական բնույթի խեցեղեն բեկորներ, կենդանական ոսկորներ, այրված փայտի մնացորդներ, մետաղե իրեր և այլն: Այժմ ընթանում են հնաբուսաբանական, հնակենդանաբանական և գեոմորֆոլոգիական ուսումնասիրություններ:

Օձաբերդի հայ-իտալական միջազգային արշավախմբի ֆինանսավորումը իրականացնում է բացառապես հայկական կողմը` ի դեմս «Գրանդ Հոլդինգ» ընկերության նախագահ Միքայել Վարդանյանի և ՀՀ-ում Օմանի Սուլթանության պատվո հյուպատոս Պերճ Օհանյանի:
Օձաբերդի պեղումները մեծ հետաքրքրություն են առաջացրել օտարերկրացի հնագետների շրջանում, մեծ թվով մասնագետներ ցանկություն են հայտնել միանալու հնագիտական աշխատանքներին:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ