«Լռությունն էլ տարբեր ենթատեքստեր ունի»

«Կայարան» գրական ակումբի «Երիտասարդ գրողների անթոլոգիան» քննարկվեց գրողների միության բանավեճի ակումբում: Քննարկմանը մասնակցեցին գրականագետներ, գրողներ, և իհարկե, անթոլոգիայի հեղինակները: «Կայարան» գրական ակումբի նախագահ, արձակագիր ՍՈՒՍԱՆՆԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ անթոլոգիայում ընդգրկված հեղինակներից շատերը սկսնակներ են, և հատկապես նրանց համար ոչ միայն հետաքրքիր, այլև անհրաժեշտ է գրականագետի, ընթերցողի խոսքը, այսպես ասած՝ հայացքը դրսից. «Քննարկումները գրական ընթացքի անբաժանելի մասն են: Եթե մուտք ես գործում գրականություն, պիտի պատրաստ լինես մասնակցելու գրական այդ և նման պրոցեսների, լսելու և՛ գովասանք, և՛ քննադատություն: Այդ քննարկումների ընթացքում են ծնվում շատ գաղափարներ, դրանց արդյունքում են հղկվում գրողները»:

Կոպիտ, անհարկի գնահատականը կարո՞ղ է գրողին հեռացնել գրականությունից: Ի պատասխան մեր այս հարցի արձակագիրն ասաց. «Կարող ես ընդունել կամ չընդունել այս կամ այն գնահատականը, բայց որևէ մեկի խոսքը չի կարող հիմնաքար դառնալ` գրելու կամ չգրելու համար: Կյանքում այնքան բան կարող է խանգարել` մի օր դու ես հիվանդ, մի օր երեխադ, մի օր լավ-վատ խոսք է հնչում, մի օր էլ` գիրքդ չեն տպագրում, փող չունես, պատերազմ է և այլն: Ինչպես կասեր ժողովուրդը՝ արտը խախուտ, մահանեն՝ կարկուտ: Եթե որոշել ես ծառայել գրականությանը, պիտի որոշումդ լինի վերջնական և հստակ: Քննադատությունը, կողմնակի գործոնները կարող են նպաստել կամ վնասել քո գործունեությանը, բայց դրանք երբեք պատճառ չեն դառնում գրիչը կոտրել-նետելուն, եթե իհարկե դու գրող ես կոչմամբ և ոչ թե մտավորական կամ հանճար ես խաղում»:
Լռությունը նույնպես վերաբերմունք է, նշան, որ ուշադրության արժանի չէ հեղինակը: Անդրադառնալով մեր այս դիտարկմանը` զրուցակիցս նշեց, որ քննադատության լռությունն էլ գրողին սպանելու մի տարբերակ է, ոչ միայն չնկատելու առումով, այլև գրողին իր ընթացքում բացարձակապես մենակ և անորոշության մեջ թողնելով. «Այսօր մենք պայքարում ենք այն բանի դեմ, որ գրական դաշտում ով ասես իրեն փառք է պատվիրում, տղերքով իրար հանճար են հռչակում, չգիտեմ սա գրողներից ում տեղին բնորոշումն է՝ գրական ջեբկիրությամբ զբաղվում: Բոլոր միջոցառումները կամ հոբելյանական տարելիցներ են, կամ շնորհանդեսներ, կամ մրցանակաբաշխություններ. բուն գրական ընթացքին վերաբերող վերլուծություն, քննարկում, խոսք չկա: Դրա պատճառն այն է, որ այսօր մեր գրական միջավայրում կյանքն այնքան քնած է, որ ամեն մեկը իրեն իրավունք է վերապահում գնահատելու, հռչակելու, գրականության պապա խաղալու: Ցանկացած գրիչ վերցնող մտածում է, որ ինքը անշուն գյուղ է մտել… Լռությունն էլ տարբեր ենթատեքստեր ունի. սկսած պրոֆեսիոնալիզմի բացակայությունից, չարությունից, ծուլությունից, վերջացրած վատ կազմակերպված պրոպագանդայով, գրականագետի ճաշակով, անձնական որակներով և այլն»:
Հավելենք, որ «Կայարան» տարեգրքի այս տարվա համարը նվիրվելու է Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին: Լինելու են բացառապես անտիպ գործեր (հատվածներ վեպից, պատմվածք, դիմանկար, էսսեներ): Այս տարի լույս է տեսնելու Սուսաննա Հարությունյանի նոր վեպը, որը նույնպես առնչվում է Ցեղասպանությանը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ