«Կան երեխաներ, որ, հայ լինելով, համարյա ոչինչ չգիտեն իրենց հայրենիքի, ժողովրդի, լեզվի մասին»

«Այսօր Աբու Դաբին շատ է փոխվել։ Երբ 70-ականներին եկանք, ամեն տեղ միայն ավազ էր, փոքրիկ տներ էին: Դժվարանում էի քայլել ավազի վրա, բայց հետո վարժվեցի դրան և շատ այլ բաների... Քաղաքը կառուցվեց մեր աչքի առաջ»,- պատմում է տիկին Արուսը` վերհիշելով իր երիտասարդ տարիները, երբ Իրաքից ամուսնու հետ տեղափոխվել է ԱՄԷ մայրաքաղաք` ընդամենը մի քանի տարի աշխատելու և վերադառնալու նպատակով: Մի քանի տարին դարձել է տասնյակ տարիներ: Չկարողանալով զսպել լրագրողական հետաքրքրասիրությունս` նրան խնդրեցի պատմել Աբու Դաբիում ապրած տարիների մասին, այդ տարիներին իրեն հանդիպած դժվարությունների, նաև ձեռքբերումների մասին:

Աբու Դաբի տեղափոխվելուց մի քանի ամիս անց, նախընտրելով, բացի տանտիկնոջ պարտականությունները կատարելուց, նաև աշխատել, նա աշխատանքի է անցել Աբու Դաբիի Ազգային նավթային ընկերությունում (ADNOC), որ աշխարհում համարվում է չորրորդ մեծ նավթային ընկերությունը: «Այն ժամանակ ընկերությունը աշխատանքային փորձով մեկին էր փնտրում, քանի որ մասնագետներ դեռ քիչ կային: Գրեթե բոլոր աշխատողները օտարազգիներ էին: Իսկ ես դեռ Իրաքում ապրած տարիներին աշխատում էի, որոշակի փորձ և գիտելիքներ ունեի: ADNOC-ում 11 տարի աշխատեցի: Աշխատանքի ընթացքում ինձ օգնեց աշխատանքային փորձս, սակայն այնտեղ նոր գիտելիքներ էլ ձեռք բերեցի»,- շարունակում է տիկին Արուսը` իր խոսքում մի քանի անգամ շեշտելով, որ մարդը չպետք է բավարարվի իմացածով և ամբողջ կյանքի ընթացքում պետք է նոր գիտելիքներ կուտակի:
ԱՐՈՒՍ ՕՀԱՆՆԵՍՅԱՆԻՆ ես տեսել էի համայնքային տարբեր միջոցառումների ժամանակ, և կենսունակ, պատրաստակամ այս կինը գրավել էր ուշադրությունս: Վերջին անգամ նրան հանդիպել էի Հայ տիկնանց հանձնախմբի կազմակերպած «Միջինքի» տոնակատարության ժամանակ, որտեղ տիկին Արուսին անակնկալ մատուցեց Հայ տիկնանց հանձնախումբը` շնորհակալություն հայտնելով հայկական միօրյա դպրոցում երկար տարիներ աշխատելու և իրենց գործունեությանն ակտիվորեն մասնակցելու համար: Անդրադառնալով այդ օրվան, նշեց, որ դա իր համար մեծ և հուզիչ անակնկալ էր, և շարունակեց. «Ես սիրում եմ թե՛ դպրոցում դասավանդել, թե՛ համայնքային գործերով զբաղվել: Հիշում եմ` Իրաքում մանկության և պատանեկության տարիներին Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության անդամ էի: Որ օղակում անհրաժեշտ էր իմ օգնությունը, վազում էի: Իսկ երբ եկա Աբու Դաբի, բնական է, սկզբում հայկական միջավայրը դեռ ինձ ծանոթ չէր: Սակայն չէի կարողանում հայկական մթնոլորտից, համայնքային կյանքից հեռու ապրել: Երբ աղջիկս սկսեց հաճախել տեղի միօրյա հայկական դպրոց, օգտվելով առիթից` ես ինչ-որ չափով փորձեցի մոտենալ հայկական համայնքային կյանքին: Իմացա, որ դպրոցում ուսուցչի թափուր տեղ կա, դիմեցի, և ինձ ընդունեցին: 1980-ն էր: Դպրոցի այդ տարիների տնօրենը Թամար Տեր-Օհաննեսյանն էր: Նրա տնօրինությամբ աշխատեցի գրեթե 25 տարի: Ես դասավանդում էի հայերենին համարյա չտիրապետող երեխաներին, որոնց թվում կային նաև խառնամուսնություններից ծնված երեխաներ: Շատ դյուրին չէր նրանց հետ, բայց սիրով էի աշխատում: Տիկին Տեր-Օհաննեսյանից հետո աշխատեցի Գյուլիզար Ջոնյանի տնօրենությամբ: Եվ այսպես գրեթե 29 տարի նվիրեցի երեխաների կրթությանը: Շատ էի սիրում դպրոցը, դասապրոցեսը, աշակերտներիս: Սիրտս նեղվում էր, երբ հեռացա նրանցից: Փորձեցի այդ բացը լրացնել այլ միջավայրում, որտեղ ակտիվ կլինի աշխատանքը, անընդհատ զբաղված կլինեմ: Այդպիսին էր Աբու Դաբիի հայ տիկնանց հանձնախումբը: Մինչ այս` տարիներ առաջ, մեկ անգամ էլ էի ընդգրկվել այս կառույցի մեջ, իսկ հետո դադարեցրել: Այս անգամ ծանոթ էի հանձնախմբի ղեկավարին դեռ դպրոցում աշխատելու տարիներից, և գիտեի, որ տիկին Գյուլիզարը այնպես կանի, որ մենք միշտ զբաղված լինենք»: Մեկ ժամից ավելի տևած մեր զրույցի ընթացքում բազմաթիվ թեմաներ շոշափեցինք, և զգացի, որ, այնուամենայնիվ, տիկին Արուսի համար ամենասրտամոտ թեման հայկական դպրոցն է, երեխաների հայկական կրթությունն ու հայեցի դաստիարակությունը: Նա աշխատանքային տարիներից տարբեր դրվագներ մեջբերելով արտահայտում էր իր մտահոգությունները, հիմնավորում իր դժգոհությունը որոշ հարցերում: «Աշակերտների հետ ստացվում էր աշխատանքը, բացի դասերից, նաև հետաքրքիր միջոցառումներ էինք կազմակերպում: Բայց լինում էին իսկապես լուրջ մտահոգության առիթներ, երբ երեխան դասարանում հազիվ էր կարդում դասը, և զգում էի, որ տանը ոչինչ չի արել: Ինձ անհանգստացնում էր որոշ ծնողների անտարբերությունը հայերենի դասի հանդեպ: Բայց չէ՞ որ իրենք պետք է քաջալերեն երեխային, որ հայերեն սովորի, նաև օգնեն, որ դասը պատրաստի: Ճիշտ է, դպրոցում մենք նրանց օգնում ենք, բայց մեզ հատկացված դասաժամը քիչ է, բացի այդ, նրանց հետ հանդիպում ենք շաբաթը մեկ անգամ: Եթե երեխան տանը չաշխատի, սովորածը կմոռանա: Եթե ծուլանում է մեկ անգամ ավելի կարդալ, ծնողը պետք է նաև ստիպի»: Նա կանգ առավ հատկապես այս կետի վրա. «Հիմա ամեն ինչ շատ հեշտությամբ է տրվում երեխային: Դրանից երեխաները մի քիչ երես են առնում: Որոշ ընտանիքներում երեխային տարօրինակ ազատություն են տալիս. երեխան անում է միայն այն, ինչ ինքն է ուզում: Իհարկե, այս դեպքում ծնողը նրան նաև չի ստիպի հայերենի դասը մեկ անգամ ավելի կարդալ, որ դասարանում ավելի սահուն ստացվի: Բայց մեր ծնողները ստիպում էին մեզ հայերեն կարդալ, հայկական երգեր լսել, հայերեն խոսել»: Նա նաև որոշ ընտանիքներում երեխաների դաստիարակության պակասից խոսեց. «Աշակերտ ունեի, որ ոտքն աթոռի վրա էր դնում: Երբ նախատում էի, ասում էր, որ ամենօրյա դպրոցում իրեն ամեն ինչ թույլ են տալիս: Զարմանալի է այսպիսի ազատությունը: Որոշ երեխաներ կարող են համարձակվել նաև պատասխանել ուսուցչին: Բայց իմ դպրոցական տարիներին մենք հարգանք ունեինք ուսուցչի հանդեպ, իրավունք չունեինք ուսուցչին պատասխանելու: Դա սովորեցնում էին մեզ ընտանիքում»: Արուս Օհաննեսյանը նաև ցավով նշեց, որ այսօր որոշ հայ ընտանիքների երեխաներ տուժում են ծնողների` ձևականություններին տուրք տալու պատճառով. «Նրանք ցանկանում են, որ երեխան միայն անգլերեն խոսի: Բայց ինչո՞ւ: Երեխան ամեն ինչ հեշտությամբ է ընկալում, քաջալերեք, թող մի քանի լեզու սովորի միանգամից` հայերեն, արաբերեն, անգլերեն: Որքան շատ լեզու իմանա, այնքան լավ: Նա դպրոցում, ընկերների միջավայրում, միևնույն է, սովորում է և վարժ խոսում թե անգլերեն, թե արաբերեն, գոնե տանը ստիպեք խոսել միայն հայերեն: Լեզուն չպետք է կորցնել: Եթե տանը երեխան չի խոսում հայերեն, այդ երեխան, բնական է, չի էլ կարդում հայերեն: Կան երեխաներ, որ, հայ լինելով, համարյա ոչինչ չգիտեն իրենց հայրենիքի, ժողովրդի, լեզվի, մշակույթի, պատմության մասին: Մենք, հասկանալով, որ դպրոցը միայն դաս սովորելու համար չէ, այլ նաև ընդհանրապես երեխային զարգացնելու համար, փորձում ենք ամեն դասաժամի քիչ-քիչ նաև այսպիսի տեղեկություններ հաղորդել: Լավ հիշում եմ` հանձնարարել էի աշակերտներիս զեկույցներ գրել խաղողի և հայկական եկեղեցիների մասին: Մինչև հիմա պահել եմ այդ զեկույցները. այնքան հետաքրքիր էին»: Հրաժեշտից առաջ նա ուրախությամբ ասաց, որ մի քանի օրից մեկնելու է Հայաստան: Մինչև հիմա չի կարողանում հավատալ: 1993-ին է եղել հայրենիքում` մասնակցելով միօրյա դպրոցների ուսուցիչների վերապատրաստման դասընթացներին: Եվ հաճույքով հիշեց այդ մեկ ամիսը, որն անցկացրել է աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած հայ ուսուցիչների հետ. «Այդ ժամանակ դժվար տարիներ էին Հայաստանի համար, իսկ հիմա լսել եմ, որ շատ է փոխվել, գնում եմ սեփական աչքերով տեսնելու: Լավ կլիներ, որ Սփյուռքում ապրող մեր հայ ընտանիքներն իրենց երեխաներին անպայման տանեին հայրենիք, ծանոթացնեին իրենց երկրին, մշակույթին ու պատմությանը: Երեխաները կհպարտանան իրենց հայրենիքով: Սա նաև դաս է նրանց համար»:

Համասփյուռ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ԱՄԷ-ում մեր հատուկ թղթակից

Հեղինակի նյութեր

• «Հանդուրժողականությունն օգնում է մարդկանց առերեսվելու, հասկանալու և հաղթահարելու դժվարին իրավիճակները»
• Սեպտեմբերն Աբու Դաբիում ամփոփեցինք ապագայի մեծ սպասումներով
• «Հայաստանի բոլոր պաշտոնյաները փոփոխության ենթակա են, մնայունը հայրենիքն է»
• «Թերթում իմ լուսանկարը տեսնելիս երջանկություն եմ ապրում»
• Հարստությունն անիմաստ է, եթե չի հասնում կարիքավորներին
• Հայրենիքը ցեխոտելիս, այն էլ օտար հողում, մի մոռացեք սեփական արժանապատվության մասին
• Էմիրաթցիները պատասխանատվությամբ են վերաբերվում իրենց քաղաքացիությանը
• «Սա թանկ բիզնես է, որը պահանջում է արյուն ու քրտինք թափել»
• Փնտրողը կգտնի
• Սիրում եմ քեզ, Հալե՛պ, առանց տեսնելու
• Էմիրաթցիների բարձրագույն կրթությունը հիմնականում անվճար է
• «Աստված տա` սփյուռքի երիտասարդությունը շարունակի այս գործը»
• «Կյանքը նվիրել էր իր ազգին»
• Փոփոխություններից հետո ծնողները երեխաներին այլ դպրոցներ չեն տանի
• ԱՄԷ-ն ապրելու համար լավագույն երկրներից մեկն է
• Ներդրողին նախ և առաջ հետաքրքրում է, թե ինչպես է իր ներդրած գումարը վերադարձվելու
• «Պետք է հավատաս քո թիմի կարողություններին»
• Մայիսին ԱՄԷ-ում շահագործվելու է ատոմակայանի առաջին բլոկը
• «Անջելան լավ գիտի, որ հայ է»
• «Կարևոր է, որ մեր շրջանավարտները կարողանան Հայաստանում աշխատանք գտնել»

Մեկնաբանություններ