Անդին… ՈՒզում եմ հարցերս շարադրել առանց թույլտվության…

ԵՐԿՆԱՅԻՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

Քո վերքից ես էլ ունեմ...

Վահան ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

Հանկարծամահ է եղել «Նարցիս» գրական-գեղարվեստական մշակութային ամսագրի գլխավոր խմբագիր, բանաստեղծ ՎԱՀԱՆ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԸ:

«Ո՞վ ես»: «Ի՞նչ ես անում»: «Գրո՞ւմ ես»: «Ե՞րբ ես սկել գրել»: «Մի՞շտ»: «Այդպես լինո՞ւմ է»: «Ո՞նց ես ապրում, ավելի շատ ուրա՞խ, թե՞ տխուր»:
Առաջին անգամ, ինչ-որ պատմվածք ձեռքիս, «Նարցիսի» խմբագրություն էի գնացել: Ամսագիրը նոր-նոր էր լույս ընծայվել: Ես էլ նոր-նոր լրագրողական քայլեր էի անում: Գրական շրջանակին էլ, անկեղծ ասած, ծանոթ չէի: Հետո իմացա, որ այդ տարօրինակ հարցերով ինձ դիմավորող անձնավորությունը «Նարցիսի» գլխավոր խմբագիրն էր:
Հետո գործերին ծանոթացա: Հարցեր ծնվեցին: Կանաչավուն իմ նոթատետրում այդ հարցերը երկար մնացին: Մեկ տարի, երկու: Մի առիթով հարցազրույց խնդրեցի: Չմերժեց: Ապաքինվեմ, կզրուցենք` ասաց: Չհամառեցի: Հարցերն աչքի անցկացրի: Փոփոխելու ոչինչ չկար: Անմահությանն էին վերաբերվում: Նման թեմաները չեն հնանում:
Հիմա նորից բացել եմ կանաչ նոթատետրը: ՈՒզում եմ հարցերս շարադրել առանց թույլտվության…

-Արարելով մարդն ասես նմանվում է Աստծուն. արվեստագետի որոնումներն ավելի շատ մոտեցնո՞ւմ, թե՞ հեռացնում են նրան Աստծուց:

-Ձեր պոեզիան կյանքն է փառաբանում ` «Ինչ զարմանալի արարում է սա, որ ուզում ես լինել շարունակ», միևնույն ժամանակ չգոյության ձգտում եմ տեսնում («Անդին»):

-«Երբ ավարտվի այս ստեղծագործությունը Տիրոջ, պետք է սպասել նոր արարումի». այս և նման մոտեցումները արտասովոր են դարձնում արվեստագետին: Հե՞շտ, թե՞ դժվար են ապրում ստեղծագործող մարդիկ:

-Բացի գրականությունից…

-Անահիտ Թոփչյանը հետաքրքիր պատասխան էր տվել իմ հարցերից մեկին` «Մահից հետո ենք իմանալու անմահության մասին»: Փաստորեն կյանքը հանելուկ է ու այդքա՞նը….

Այդքանը: Հարցերս նրա պոեզիայից էին ծնվել: Պատասխաններն այնտեղ են..

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Ո՞Վ ԿԱ

Մենք կապվեցինք իրար օմնոպոն դեղով՝
Արյան կապից թունդ,
Մենք կապվեցինք իրար հավիտենից՝
Կյանքի կապից էլ պինդ ինչ-որ չափով.
Կյանք էր, գուցե արարչական.

Ենթադրական, ավաղ, ենթադրական...

Սերը՝ սիրով հատվեց, կյանքը՝ կյանքով.
Հաշվարկում ի՞նչ եղավ, դեռ չգիտեմ,
Սակայն կյանք էր երկու ոլորտներում
Անքակտելի ներկա,

Արարչական, իրո՛ք, արարչական...

Ներկա՛ գոչեց Տերը, ո՞վ կա,
Աստղ ու ծաղիկ՝ ամենն իրար ձայնակցելով
Եվ դու ինձ հետ՝ բղավեցինք՝ ներկա՛.
Ես լսեցի կանչն այդ, որ կաս.

Ուրեմն կաս, որ կամ, որ կաս...

...Ես շուրթերդ թաքուն համբուրեցի՝ գնա,
Տեր իմ՝ խաղաղ համառեցի՝ դու առ,
Բայց իմ հոգին ճեղքվեց կարոտանքից անել,
Ու ես ինքս, արդեն, հաջորդ պահին ողոքեցի՝ որ գամ
Օմնոպոն դեղի կապվածության չափով
Ներառելու կրկին քեզ բարձրերում։

Ինձ ասացին՝ սպասիր, ինձ ասացին՝ մնա,
Ինձ ասացին՝ քիչ էլ դու համբերիր այստեղ,
Դու քարշ արի երկնի դարպասների առջև՝
Թե չես կարողանում կորստյանը հաշտվել,
Սակայն տուրք տուր երկրին, ծնողներիդ երկու, զավակներիդ երկու,
Մինչև հողը ուտի մկաններդ արու։

Ի՞նչ ասացին հեռվում՝ քո ոլորտում ներկաները, որ կան.
Ի՞նչ բառերով թաքուն համոզեցին հոգուդ, որ դիմանա,
Ու ներառվի իրենց ոլորտներում առկա
Մի չքավոր չափով այսերկրային, որ գամ,
Բայց դու հաջորդ պահին վերադարձար՝ Ես կամ.
Ուժ տվեցիր հոգուս ու ասացիր՝
Մնա, որ գաս։

...Հայրս եկավ, ահա, հայրս եկավ արի.
Եվ հարսնություն արա նրա վերջին շնչին,-
Այստե՞ղ արդյոք վերջին, թե՞ իր սկզբին՝ այդտեղ,-
Իր հոգոցին՝ հաստատ արարչական ճամփի՝
Դու հարսնություն արա, մատռվակիր, որ գամ։

Ի՞նչ խոսքերով այդտեղ, քեզ ասացին՝ մնա.
Ի՞նչ բառերով, արդեն ընկրկեցին՝ մնա,
Ինձ ասացին՝ սպասիր, ինձ ասացին՝ գնա,
Իմ ոլորտում՝ այստեղ համոզեցին՝ գնա,
Քանզի ոչ ոք չկա, որ մեր կողքին մնա։

Հայրս եկավ կամոք, հայրս եկավ խաղաղ,
Ի պատասխան Աստծո մեծ հարցամին՝ ո՞վ կա,
Պատասխանեց՝ ներկա, ներկա,
Ու ինձ ասաց՝ ներկա, դու տեր եղիր դարձյալ
Զավակներիդ երկու ու ծնողիդ միակ.
Ով որ կողքիդ, դեռ կա...

Ներկա՛, ներկա՛, ներկա՛, ո՞վ է կողքիս, որ կա,
Այս բացակա ներկան, կարծես կողքիս չկա,
Ոչինչ չկա կողքիս ու աշխարհը չկա,
Ի պատասխան Աստծո մեծ հարցումին՝ ո՞վ կա՝
Միայն ձայնս է առկա, ձեր ոլորտում ներկա...

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ