1896-ին տե­ղի ու­նե­ցավ մի ճա­կա­տագ­րա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն, որն ահ­ռե­լի նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցավ ոչ միայն Կո­մի­տա­սի, այլև բո­վան­դակ հայ ժո­ղովր­դի կյան­քում:

Գրե­թե մեկ տա­րի ու­րիշ ոչն­չով չեմ զբաղ­վել, Կո­մի­տա­սից զատ: ՈՒ­սում­նա­սի­րել եմ ահ­ռե­լի գրա­կա­նու­թյուն, ո­րից իմ աշ­խա­տա­սի­րու­թյան հա­մար գոր­ծա­ծել եմ 180 միա­վոր գիրք, տա­րե­գիրք, թերթ և ամ­սա­գիր (չհաշ­ված տաս­նյակ այլ աղ­բյուր­ներ, ո­րոն­ցից չեմ օգտ­վել, բայց պար­տա­վոր էի ի­մա­նալ), ստու­գել ու վերս­տու­գել եմ մե­ծա­թիվ հայտ­նի և ան­հայտ փաս­տեր: Դա տք­նանք էր: Հա­նուն ին­չի՞. դա բա­ցատ­րել եմ նա­խա­բա­նում:

«Գյուլ­բեն­կյան» ֆիր­ման, ո­րի գրա­սե­նյա­կի պա­տե­րը զար­դա­րում էին Հովհ. Այ­վա­զովս­կու եր­կու կտավ­ներ, գտն­վում էր 5-րդ ա­վե­նյուի մի վիթ­խա­րի, կար­միր կղ­մինդ­րով կա­ռուց­ված շեն­քում: 1924 թ. ԱՄՆ 91 քա­ղաք­նե­րում 332 հայ ու 29 ըն­կե­րու­թյուն զբաղ­վում էին գոր­գա­վա­ճա­ռու­թյամբ, և դրանց բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը տե­ղա­վոր­ված էր այդ շեն­քում:

Հա­յոց բիզ­նե­սը դա­րեր շա­րու­նակ ու­նե­ցել է ըն­տա­նե­կան բնույթ: Եվ դա պար­տադր­ված էր, պայ­մա­նա­վոր­ված էր սե­փա­կան պե­տա­կա­նու­թյան չգո­յու­թյամբ, օ­տա­րի գե­րիշ­խա­նու­թյամբ և տար­րա­կան ինք­նա­պահ­պան­մամբ: Դրա­մը հա­մե­մա­տա­կան ան­կա­խու­թյուն էր ըն­ձե­ռում, իսկ բիզ­նե­սի ըն­տա­նե­կա­նու­թյու­նը հնա­րա­վո­րու­թյուն էր տա­լիս պահ­պա­նե­լու կա­պի­տա­լը:

Իմ հա­ջորդ պատ­մու­թյու­նը անձ­նա­կան փոր­ձից է գա­լիս, կոնկ­րետ օ­րի­նա­կով կփոր­ձեմ բա­ցատ­րել մեր կյան­քում տեղ գտած կո­ռուպ­ցիոն դրսևո­րում­նե­րի ո­րոշ ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րը՝ բո­լոր նր­բու­թյուն­նե­րով:

Ցե­ղաս­պա­նու­թյան հան­ճա­րեղ նա­հա­տա­կի այս ա­նա­վարտ գր­ված­քը մա­սունք է, որ ա­ռա­ջին ան­գամ տպագր­վել է Բու­խա­րես­տի «Նա­ւա­սարդ» պար­բե­րա­կա­նում:

2020 թ. փետր­վա­րը յու­րո­վի ա­ռանձ­նա­հա­տուկ դար­ձավ հայ ժո­ղովր­դի հա­մար։ Ցա­վոք, փաս­տերն ու ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը ոչ միայն դրա­կան էին։ Ա­ռա­ջար­կում ենք Հա­յաս­տա­նի բո­լոր քա­ղա­քա­ցի­նե­րին, հա­յե­րե­նին տի­րա­պե­տող բո­լոր հա­յե­րին. մեզ հետ ըմ­բռ­նել այս տար­վա փետր­վա­րին երկ­րում ու նրա­նից դուրս կա­տար­վա­ծը և գնա­հա­տա­կան տալ։ Թե­կուզ խոր­հել, թե հա­յերն ինչ հե­ռան­կար­ներ ու­նեն աշ­խար­հում և... Հա­յաս­տա­նում։ Միան­գա­մից ա­սենք. բա­ցա­սա­կանն ա­վե­լի շատ է։

Չգի­տեմ, դուք տե­սել եք որ­դե­կո­րույս հայ­րե­րի, թե ոչ, բայց ես հան­դի­պել եմ այդ­պի­սի մարդ­կանց: Յու­րա­տե­սակ որ­դե­կո­րույս­նե­րի, նրանց, ում զա­վակ­նե­րը դժ­բախտ պա­տա­հա­րի կամ հի­վան­դու­թյան պատ­ճա­ռով պա­տա­նի հա­սա­կում հրա­ժեշտ են տվել կյան­քին:

Նոր ուսումնասիրությունը բացահայտել է, որ Մխիթարյան միաբանության վանքում գործող թանգարանում պահվող թուրը, որը թյուրիմացաբար համարել են միջնադարյան, աշխարհի ամենահին թրերից մեկն է՝ 5000-ամյա՝ տեղեկացնում է «Daily Maily»-ը։

1918 թ. հու­լի­սի 6-ին, ժա­մը 14։50-ին, ձախ է­սէռ­ներ Յա. Բլյում­կի­նը և Ն. Անդ­րեևը մո­տե­ցան Մոսկ­վա­յի Դե­նեժ­նի նր­բանցք, թիվ 5 հաս­ցեում գտն­վող Գեր­մա­նիա­յի դես­պա­նա­տա­նը: Մուտ­քի մոտ ցույց տվե­ցին Չէ­կա­յի վկա­յա­կան­նե­րը և հայտ­նե­ցին, որ ու­զում են հան­դի­պել դես­պա­նի հետ: Դես­պան Վիլ­հելմ ֆոն Միր­բա­խը նրանց ըն­դու­նեց, ներ­կա էին նաև խոր­հր­դա­կան Ռից­լե­րը և թարգ­մա­նիչ, լեյ­տե­նանտ Մյուլ­լե­րը: