«Թիւրքահայոց ազատութեան դատը՝ դատն էր համայն Հայութեան, ազգային իդէալը հաւասարապէս բոցավառում էր ազգի երեք հատուածը եւ ազատագրական շարժման առաջին ծիծեռնակները գալիս - էին երեք տարբեր հատուածներից՝ կազմելու համար մէկ Ուխտ, մէկ անբաժան գերդաստան․․․ Արագ-արագ ծաւալւում, ճիւղաւորւում էր նորածին կազմակերպութիւնը – Հ․ Յ․ Դաշնակցութիւն - որ կոչուած էր համադրելու մէկ հզօր ներդաշնակ հոսանքի մէջ բոլոր ըմբոստ շարժումները, հայ ռազմական կորովի ցիրուցան արտայայտութիւնները, որ ծագում էին թիւրքական ռեժիմի տակ հայրենիքի այլ եւ այլ կէտերում․․․

Տարածաշրջանում հայության հեգեմոնիայի ավարտը ակնհայտ էր արդեն 1820-ականներին, բայց ամբողջությամբ այն ավարտվեց 1914-15թ.թ., երբ միլիարդատեր և տարածաշրջանի ամենահարուստ ու ազդեցիկ ժողովուրդը նախընտրեց ցեղասպանվել, բայց չֆինանսավորել զինված պայքարը:

...Ռուսներին հաջողվեց մինչև վերջ ուժասպառ անել թուրքական զորքին, և սկսվեց թուրքական զորքերի անկանոն նահանջը, որը վերածվեց խուճապի, վախկոտների փախուստի: Թուրքերը վիթխարի կորուստներ կրեցին: Ամբողջ առավելությունն անցավ ռուսների կողմը: Հայերը դրա մեջ փրկության վառ կայծեր էին նշմարում, բայց հետո կատարվեցին ավելի ողբերգական դեպքեր... Ռուսական զորքը թողեց ռազմաճակատը և հետ քաշվեց` ժողովրդին թողնելով կատաղած, խուճապահար ու արյունարբու թշնամու և բախտի քմահաճույքին: Այդպես էր ցանկացել ռուսական հրամանատարությունը...

1095 թվականին ֆրանսիական Կլերմոն քաղաքում տասնյակ հազարավոր ուխտավորների և ազնվական, թագավորական դասի ասպետների առջև պապական խոսքով հանդես եկավ ՈՒրբան պապը։

Իր ժանրում չգերազանցված և առ այսօր դիտելի ֆիլմ է:

Հայոց ազգի անեծք, նեռ, թուրք, ջհուդ, մասոն, պարտվողական, թրքասեր, Արցախը ծախող, մնացածն էլ դուք ավելացրեք, ՀՀ Առաջին նախագահ Լևոն Տեր Պետրոսյանը, 1997 թ. դեկտեմբերի 2-ին «Փուլային տարբերակ» կոչվող փաստաթղթով Ղարաբաղը ծախում էր: Ներկայացնում եմ հիմնական թեզերը։

-Ստալինի տարիներն էին։ Փիս ռեժիմ էր,- պատմում էր Խեչան դային, որ 50-ն անցել էր ու մտել 51-ի մեջ։- Մեր գյուղից շատ շատերին կռիվ տարան, ջահել ջիվան, շիմշատ բոյերով, նախշուն, ամեն մեկը մի թառ֊լան տղա, ամեն մեկը մի տան ճրագ։

Հայ-ադրբեջանական վայ-խաղաղության գալիք պայմանագիրը սարերի հետևում չէ, ընդ որում, այն անցնելու է թե՛ ՀՀ Ազգային ժողովով, թե՛ ՀՀ սահմանադրական դատարանով։

Մի սև թոխպը օր էր։ Անձրևը առանց շտապելու, հանդարտ մաղում էր առավոտից իրիկուն:

Արմենի հետ բացում ենք պատմության էջերի չհրապարակված եղելությունը։