Կեցցե հայ-թրքական բարեկամությունը

Թուրք կառավարութիւնը և Իթթիհատի Պոլսոյ կեդրոնը առանձինն հայ ժողովուրդին տեղահանութենէն առաջ իսկ գաւառները հրահանգ ղրկած էին գրաւելու տարագիրներու ոչ միայն անշարժ կալուածները, այլ բովանդակ շարժուն ստացուածքը` դրամ, գոհարեղէն, ապրանք, թանկագին քարեր, կարասիներ և այլն: Այսպէս ալ եղաւ: Մինակ տուներու մէջ գտնուածով չբաւականացան: Պանքաներու մէջ գտնուած բոլոր հայոց դրամները, աւանդներն ու գոհարեղէնները գրաւուեցան: Նաև` պանքաներու մթերանոցներուն մէջ դիզուած վաճառականներու բոլոր ապրանքները, բոլոր հայու խանութներու մթերքը, տուներու կարասիները, մշակութեան գործիքները, անասունները և այլն: Այրերու սպանութենէն վերջ` կիները տակաւին շատ դրամ ու գոհարեղէն պահած իրենց մօտ, հազար ու մէկ հնարքներով, ոմանք նոյն իսկ իրենց ծննդկան գործարաններուն մէջ: Բայց երբ անոնք ալ ճամբայ հանուեցան, որոշ կայքերու մէջ խմբուած պետական պաշտօնեաներ կը կեցնէին տարագիրներու այդ կարաւանները և մահուան սպառնալիքով կիներու մարմնին նոյն իսկ ամենէն անասելի խորշերը խուզարկելով կը գրաւէին ամբողջ ունեցածնին: Աւելի ետքը` բնիկ իսլամ ժողովուրդն ալ գործի խառնուեցաւ, և որովհետև պաշտօնեաները կողոպտելիք մեծ բան մը չէին թողած, ան ալ սկսաւ թալլել տարագիրներու միասին առած գոյքերը, անկողին, վերմակ, կապերտ, ճերմակեղէն և այլն, նոյն իսկ հագուստները: Այսպէսով` ամբողջ կիներու կարաւաններ` բոլորովին ադամական մերկութեամբ մը քաշքշուեցան այն ցաւի ճամբաներուն վրայէն, շաբաթներով, ամիսներով: Շատ կիներ կլլած էին իրենց դրամը, և իրենց բնական պէտքը գոհացնելէ վերջ, մատուըներով կղկղանքին մէջէն կը փնտռէին կը հանէին ոսկիները և անմիջապէս նորէն կը կլլէին: Քիւրտերը մանաւանդ ասիկա հասկցած ըլլալով, սկսան յղի կիներու փորը ճեղքել, այն կասկածով թէ ուռեցքը կլլուած դրամներէն գոյացած է: Անգամ մը միայն ճիշտ ելաւ իրենց ենթադրութիւնը: Ամասիացի յղի կնոջ մը փորէն դրամ գտան, և ալ ատիկա պատճառ եղաւ որ հազարաւոր յղի կիներու փորը ճեղքեն:

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հ.Գ.

Այս հրապարակումը տպագրվել է փակված «Իրատես» լրագրի 2017 թ․ դեկտեմբերի 8-ի համարում։

Հեղինակի նյութեր

• Ազգապահություն
• Շահան Նաթալիի նամակը Միսաք Թորլաքյանի մահվան կապակցությամբ (Բոստոն, նոյեմբերի 13, 1968 թ.)
• Առասպել
• Հայրս ու ես
• 10 տոկոս
• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)
• Թիֆլիսի կուսանաց անապատը
• Երախտիք
• «Զի ուր գանձն ձեր է, անդ եւ սիրտք ձեր եղիցին»
• «Նա չէր մոռանում մեր ազգային հիմնարկները»
• «Հայ վաճառականնե՛ր, ձեր փառքի տունը, ուր անմահ կը մնաք, ձեր տառապեալ հայրենիքն է»
• «Նավթարքան» և Անմահը

Մեկնաբանություններ