Պողոս առաքյալը և Կորնթոսի եկեղեցին

Հռոմեական տիրապետության օրոք Կորնթոսը բազմաթիվ առումներով ամբողջ Հունաստանի ամենանշանավոր քաղաքն էր, ինչպես նշվում է Ահարոն Կայայանի «Նոր կտակարանի ընդհանուր ներածություն» գրքում: Հեղինակը պնդում է` այն դեպքում, եթե Աթենքն ընդամենը մտքի ու մտավոր գործունեությունների կենտրոն էր, Կորնթոսը դարձել էր հռոմեացի զավթիչ կառավարության նստավայրը` միաժամանակ և՛ կառավարական, և՛ առևտրական կենտրոն, շատ ակտիվ քաղաք և ամբողջ երկրի տնտեսական զարգացման օջախ: Բնակչությունը կազմված էր հույներից և հռոմեացիներից, բայց նաև հրեաներից և Արևելքից եկած մարդկանցից: Պողոսի ժամանակաշրջանում Կորնթոսը հռոմեական գաղութ էր: Առևտրական նշանակությունից բացի, Կորնթոսն ուներ նաև սպորտային խաղերի համաշխարհային համբավ: Այս քաղաքի բնակիչները հայտնի էին իրենց սանձարձակ բարքերով: «Ապրել կորնթոսյան ձևով» արտահայտությունը դարձել էր ասացվածք` ցույց տալու բարոյական անկման այնպիսի աստիճան, որ հազվադեպ էր հանդիպում այլուր: Պողոսի առաքելական գործունեության շրջանում քաղաքի բնակչությունը կազմված էր մոտ երկու հարյուր հազար ազատ մարդկանցից և չորս հարյուր հազար ստրուկներից:

Պողոսի առաջին այցը Կորնթոս տեղի է ունեցել նրա քարոզչական երկրորդ ճանապարհորդության ընթացքում, հավանաբար մոտ 50 թվին: Առաքյալն այստեղ մնում է տասնութ ամիս (Գործք 18): Ժամանելով Կորնթոս՝ հանդիպում է Ակյուղասի և նրա կնոջ՝ Պրիսկիղայի հետ, ազգությամբ հրեա մի զույգ, որ Կլավդիոս կայսեր հրովարտակով վտարվել էր Հռոմից: Պողոսի պես, նրանք էլ վրաններ պատրաստող արհեստավորներ էին: Առաքյալը աշխատանքով միանում է նրանց և բնակվում նրանց հետ: Սովորության համաձայն, առաքյալը նախ սկսում է քարոզել հրեական ժողովարաններում, բայց հրեաների մեծ մասը նրա հանդեպ թշնամությամբ է տրամադրվում, և Պողոսը ստիպված հեռանում է նրանցից, սակայն կեղծ կրոն տարածելու մեղադրանքների պատճառով նրան հանձնում են գավառի կուսակալին, որն անտարբերություն է ցուցաբերում հրեաների մեղադրանքներին` Պողոսի և նրանց միջև տարակարծությունը համարելով կարծիքների պայքար, որը չի ազդում քաղաքի բնականոն կյանքին: Այդ իսկ պատճառով Պողոսը կարողանում է իր առաքելությունը շարունակել մինչև 52-ի գարունը, այնուհետև բռնում է Երուսաղեմի և Եփեսոսի ճանապարհը: Առաքյալի հեռանալուց հետո Կորնթոս է ժամանում Ապողոսը, ով ալեքսանդրիացի հրեա էր և իր ազդեցիկ ավետարանչությամբ ու պերճախոսությամբ քարոզչական գործունեություն էր ծավալում: Կորնթոսի եկեղեցին կազմված էր սոցիալական բոլոր խավերին պատկանող հրեա և հույն անդամներից: Անդամներից ոմանք պատկանում էին ունևոր դասակարգերի, մյուսները սերում էին ժողովրդական խավերից:

Անշուշտ, եկեղեցում չկային ընտրյալ կամ բարձր իշխանություն իրականացնող մարդիկ, ոչ էլ տեղական ազնվականներից կազմված անդամներ: Մեծ մասը համեստ հնարավորությունների տեր անձինք էին: Հրեական ծագում ունեցող հավատափոխներից ոմանք դեռևս կարևորություն էին տալիս Հին կտակարանի ծիսակարգին, մյուսները պարծենում էին իրենց ազատական տեսակետներով, շատերն էլ կապված էին անկում ապրող բարքերին: Պողոս առաքյալը կորնթացիներին ուղղված երկու նամակ է գրել: Նրա նամակներում ամփոփված են Կորնթոսի եկեղեցու հոգևոր վիճակը և խնդիրները, քանի որ համայնքի անդամներից ոմանք բազմաթիվ անգամ նահանջում էին դեպի հեթանոսությունը, իսկ ոմանք էլ դրական չէին ընդունում Պողոսի խորհուրդներն ու հորդորները: Հայտնվում էին մարդիկ, ովքեր արգելում էին խառնվել իրենց անձնական գործերին և մի նամակով պատասխան են գրում նրան: Ընդհանուր առմամբ պարզ էր դառնում, որ կորնթացիներն ամենևին էլ չէին շտապում լուծել անմահության հարցերը: Նրանք նախ պահանջում էին ավելի ընդարձակ տեղեկություններ, առաքյալի առջև դնում էին մի շարք խնդիրներ` հարցնելով նրա կարծիքը: Այս ընթացքում Պողոսը լսել էր նաև համայնքի ներսում մոլեգնող խռովությունների մասին: Նորությունները նա իմացել էր կորնթացիներին լավ ծանոթ մի կնոջ` Քղուեի ընտանիքի անդամներից: Այս բոլոր տեղեկությունները մեծ ցավ էին պատճառում առաքյալին: Պողոսն իր նամակներով հորդորում է միաբանության մեջ մնալ, այնուհետև հանգամանալից պատասխաններ տալիս կորնթացիների հարցերին: Այս նամակներում ևս մեկ անգամ արտացոլվում է Պողոսի սերը Քրիստոսի և մարդկանց հանդեպ:

Հատկանշական է, որ կորնթացիների համայնքում առկա էին մի շարք հոգևոր խնդիրներ, որոնցից առանձնանում էր նաև գերբնական շնորհների, պարգևների հարցը անհատի կյանքում, հատկապես օտար լեզուներով աղոթելու և խոսելու երևույթը, որը ներկայումս էլ իր գայթակղիչ ազդեցությունն ունի քրիստոնեական ավանդական ուղղություններից շեղված կրոնական համայնքներում: Այս երևույթը նման է ավետարանական այն դրվագին, երբ հրեաները Հիսուսից նշան էին պահանջում, որպեսզի հավատային նրան: Ներկայիս աղանդավորական որոշ ուղղություններ նույնպես առաջնորդվում են այդ սկզբունքով՝ իրենք իրենց մեջ անհավատի պես նշան փնտրելով, որպեսզի հավատան, որ Սուրբ Հոգին գործում է իրենց մեջ: Տարված լինելով այսպիսի զգայական նշաններ փնտրելու մոտեցմամբ` չեն նկատում, որ այդ ամենն անհատին շեղում է մարդ-Աստված ճշմարիտ փոխհարաբերության ուղուց և գցում մոլորության մեջ, որովհետև ով չի հասկանում, թե ինչ է աղոթում, նրա միտքը հոգևոր առումով անպտուղ է, ինչպես նշում է Պողոս առաքյալը:

Առաքյալը հորդորում է, որ կորնթացիները հետամուտ լինեն լավագույն շնորհներին և իբրև օրինակ խոսում է սիրո մասին՝ կորնթացիներին ուղղված առաջին նամակում գրելով սիրո օրհներգը (13-րդ գլուխ): Որպեսզի ավելի լավ հասկանանք, թե առաքյալն ինչ է ասում կորնթացիներին ուղղված նամակում, պետք է նախ ուշադրություն դարձնենք, թե տվյալ նամակն ում է ուղղված. այս դեպքում առաջին դարի վերջում հռոմեական քաղաքակրթության գերիշխանության ներքո ապրող կորնթացիներին, որոնց համայնքում խաթարվել էր հոգևոր կարգ ու կանոնը: Երկրորդ` պետք է ուշադրություն դարձնենք, թե առաքյալն ինչ համատեքստում է խոսում և լուսաբանում հոգևոր խորհուրդներն ու հորդորները, որպեսզի ճիշտ ընկալվի նամակի բովանդակությունն ու տեքստը, որովհետև միանգամից, առանց քննելու և վերլուծելու, այդ ամենն ընդհանրացնելը և վերագրելը 21-րդ դարի աստվածաբանական անհրաժեշտություններին, կիրառական մոտեցումներին և եկեղեցիների հոգևոր խնդիրներին, միանշանակորեն կարող է շեղել մեզ ուղղափառ ընկալումից և գցել թյուրիմացությունների մեջ: Ամբողջական վերլուծությունը և տեքստերի համեմատական քննությունը կարող են մեզ թույլ տալ լավագույնս ընկալել առաքյալի աստվածաբանական մոտեցումները հոգևոր տարբեր խնդիրների շուրջ՝ մեր ժամանակների լույսի քողի ներքո: Նաև հարցն այն է, որ աղանդավորական կազմակերպություններում գտնվող մարդիկ չեն ուզում հասկանալ, որ Սբ Հոգին աննպատակ շնորհներ չի տալիս (Ա Կորնթ. 14.6-9): Երբ առաքյալների վրա իջավ Սուրբ Հոգին, նրանք խոսում էին ոչ թե ինչ-որ անհասկանալի, ոչ երկրային լեզուներով, այլ այն երկրների լեզուներով, որտեղ պիտի գնային ավետելու Աստծո արքայության բարի լուրը: Այդ օրերին առաքյալները չունեին այն հնարավորությունները, որոնք 21-րդ դարի մարդն ունի՝ արագորեն որևէ լեզու սովորելու համար: Հետևաբար, առաքյալներին տրվեց օտար լեզուներով խոսելու շնորհը, որպեսզի իրագործեն իրենց առաքելությունը և մարդկանց սրտերին հասցնեն Աստծո փրկագործության ավետիսը և ամրացնեն եկեղեցին, ինչպես առաքյալը հորդորում է կորնթացիներին, որպեսզի ուշադրություն դարձնեն եկեղեցու ամրությանը և հոգևոր շինությանը (Ա Կորնթ. 14.5):

Չէ՞ որ ինչքան անարդյունք ու աննպատակ կլիներ, եթե Պողոս առաքյալը Կորնթոսում և այդտեղ հիմնած եկեղեցում սկսեր խոսել և աղոթել հույների հետ ասորերեն կամ հայերեն կամ հրեշտակների լեզվով՝ իբրև նշան ցույց տալու համար, որ Սուրբ Հոգով է գործում, երբ կորնթացիները կարիք ունեին Աստծո խոսքը լսելու հենց իրենց հասկանալի հունարենով: ՈՒստի, լեզուներով խոսելը և՛ քարոզչության համար է, ի շինություն եկեղեցու, և՛ ինքն իրեն հավատքի մեջ հաստատելու համար, բայց առաքյալը հորդորում է, որ այլ լեզուներով աղոթելը ճիշտ է այն դեպքում, եթե աղոթողը հասկանում է, թե ինչ է աղոթում (Ա Կորնթ. 14.9-15): Համենայն դեպս, Պողոսը նշում է, որ նրանք, ովքեր ձգտում են լեզուներով խոսել և դա համարում հավատքի պայման և կարևորություն, նման են հավատքի մեջ մանուկների, որոնք նշան են փնտրում, որպեսզի հավատան Աստծուն (Ա Կորնթ. 13.11, 14.20): Արդ, առաքյալը չի արգելում խոսել ուրիշ հասկանալի լեզուներով, սակայն ասում է` մտքով երեխա մի եղեք, այլ ունեցեք հոգևոր չափահասություն, որի դեպքում անհատը հասկանում է, որ Սբ Հոգու պտուղները` սեր, խնդություն, խաղաղություն, համբերություն, քաղցրություն, բարություն, հավատարմություն, հեզություն, ժուժկալություն և այլն (Գաղատ. 5.22-23), առավել կարևոր են, քան գերբնական շնորհները, որովհետև թե՛ այս աշխարհում, թե՛ դրախտում սերը և մյուս պտուղները անհրաժեշտ և հարատև են:

Իսկ, օրինակ, բժշկության շնորհը այս երկրի վրա անհրաժեշտ է, դրախտային կյանքում` ոչ, որովհետև այդտեղ ոչ ոք բժշկության և բժշկվելու կարիք չի ունենալու, բայց սերն ու խաղաղությունն այնտեղ հարատև են լինելու: Մյուս կողմից՝ մենք պետք է նկատենք, որ Աստված բարոյական Էություն է, և Աստծո համար կարևորը սրբությունն է, ոչ թե գերբնական շնորհները: Երբ նկարիչը ցանկանում է նկարել, վերցնում է սպիտակ, մաքուր թուղթը կամ կտավը և սկսում նկարել: Նկարիչը, եթե լավ նկար է ուզում նկարել, երբեք չի վերցնում կեղտոտ կամ խզբզած որևէ թուղթ կամ կտավ նկարելու համար: Այդպես էլ Սուրբ Հոգին Իր գերբնական շնորհները տալիս է նրանց, ովքեր մաքուր են այնքան, որքան անհրաժեշտ է, և ունեն համապատասխան հոգևոր փորձառություն:

Արդ, անձն առաջին հերթին պիտի ձգտի Սբ Հոգու կողմից լցված լինել աստվածային սիրով, խոնարհությամբ և սրբությամբ, որոնք մարդուն պարգևում են Երկնքի արքայության խաղաղությունն ու անանց լուսավոր կյանքը:

Պատրաստեց
Հովհաննես ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ